CAMILO GONZALEZ SUAREZ- LLANOS: A ESCRITA E O TEMPO

CAMILO GONZALEZ SUAREZLLANOS: A ESCRITA E O TEMPO

O 28 de xuño de 1990, no Diario16 de Galicia, tivemos a oportunidade de publicar esta entrevista con Camilo Gonsar (ou González Suárez-Llanos) (Sarria, 1931 – Vigo, 2008) que agora reproducimos dado o seu evidente interese e a demanda dalgúns lectores. A entrevista, en todo caso, pode ser consultada en edición en papel no noso Manual e Escolma da Nova Narrativa Galega, 1992, Ed Sotelo Blanco, Santiago de Compostela. A obra de Camilo González Suárez-LLanos é, sen dúbida, un dos maiores logros da nosa narrativa contemporánea. Desde Lonxe de nós e dentro a Desfeita, a súa última novela, publicada xa hai uns anos, pasando por Como calquera outro día ou Cara Times Square, este amante da discreción, inimigo da publicidade e das ‘public relations’, revélasenos como un narrador magnífico, enfrontado co seu mundo e co seu tempo pero moi receptivo ao que estes aportan de máis susbtancioso. Mentres se encontra inmerso na redacción da que será a súa próxima novela, Diario 16 tivo a honra de falar con el. P: Es unha das escasas persoas que, dentro das nosas letras, mantivo sempre unha actitude de

distanciamento crítico, afastado de todo o que ten de efémero o noso mundo, concentrado como poucos na túa obra e na túa propia vida privada. Lendo os teus libros un chega á conclusión de que iso obedece exclusivamente a unha actitude existencial. R: A min non me interesa aparecer na prensa nin ocupar un primeiro plano. Estou máis cómodo así. Penso que se un autor escribe un libro o que debe procurar é alguén a quen poida interesar. A popularidade do escritor é moitas veces falsa. Un non se fai famoso infelizmente polo que escribe senón por outras cousas. Trátase case sempre dunha popularidade inadecuada. P: Desde os teus primeiros libros dá a impresión de seres un escritor moi técnico. Non quero dicir que non haxa un mundo conceptual moi rico e suxerente, que o hai, pero desde logo está sempre presente unha grande habilidade para contar de xeitos moi requintados. R: Probablemente intervén nisto a idea que eu teño como lector de que o máis interesante é a recreación dun ambiente. A diferencia entre a literatura e o ensaio é que a literatura se nutre do que aparentemente é máis nimio, menos xenérico, menos abstracto. Para falar do concreto, do secundario, hai que deixar un pouco aparte feitos que poden ser importantes exteriormente. Hai, por tanto, na miña literatura unha especie de cambio da ollada. O que resulta máis importante, polo tratamento que eu lle dou nos textos, é o que, nunha

ollada lixeira, parece máis trivial. Na miña xeración había influencia de escritores como Kafka que impuxeron unha maneira nova de escribir que invalida a anterior. A min interésame máis a novela do século XIX que a do XX pero o que está claro é que hoxe xa non se pode escribir como no século XIX. A novela de tipo psicolóxico, de introspección feita polo narrador desde o exterior, está claramente acabada. P: En xeral os teus narradores, os que contan as historias das túas novelas, mantéñense fóra do mundo dos personaxes, sen saberen máis do que estes sobre o que está a acontecer. R: Ese tipo de novela psicolóxica de que falabamos cumpriu unha función pero hoxe insistir nel sería falso. Resulta contradictorio facer introspección dunha persoa que non é un mesmo. Por outra banda ver os personaxes desde fóra tamén é moi antigo. A novela psicolóxica comezou máis tarde, é unha creación moderna, pero hoxe están en xogo outras cousas. P: Perece, lendo os teus libros, como se quixeses levarnos cara unha especie de nihilismo ou de pesimismo mesmo, cumprindo unha das regras que postulaban os escritores franceses do Nouveau Roman, que o home non ocupase máis espacio na atención do narrador do que os obxectos. R: Concretamente en Desfeita tratei de plantear unha situación da Galicia actual que resulta gravísima. Hai unha destrucción total. As cidades están destruidas desde hai tempo pero hoxe hai tamén unha destrucción das vilas. Penso ademais que a ecoloxía inflúe na xente.

A destrucción do ambiente e da tradición arquitectónica das cidades e vilas supón no fondo unha destrucción da personalidade da xente. Non trato nos meus libros de botarlle a culpa a ninguén. Creo que as culpas non son de persoas concretas senón que moitas veces resultan transcendentes. Os personaxes están vistos con certa actitude comprensiva. En Cara Times Square a idea é a ambigüidade dos personaxes e cheguei a un punto en que xa non podía ir máis alá. Ulteriores explicacións sobre este tema precisarían outro tipo de relato, seguramente ensaístico, pero xa non novelesco. P: Teño a impresión de que en Cara a Times Square hai unha tentativa de descrición da memoria, como se estiveses a procurar unha estructura da memoria. Creo que hai unha fragmento no que un personaxe fala de ‘a trip down memory lane’, unha paseo polo calexón da memoria. R: Esa é unha frase que eu escoitei nalgún lugar dos EE.UU. e que co tempo relembrei. O relato está escrito desde unha distancia temporal. Trata de tempos bastante anteriores e todo se basea na memoria. Isto dá lugar a unha historia bastante extraña e ambigua. P: Fálanos un pouco da túa vida. Viviches certo tempo no extranxeiro. R: Pouco despois de rematar os meus estudios estiven un ano en Londres. Logo voltei e fun aos EE.UU. Daba clases na Universidade de Siracusa. Resultábame moi cómodo e tiña moito tempo libre. Naquel tempo o contraste entre vivir no Estado Español e vivir fóra era

moi forte. Hoxe en día resulta bastante trivial vivir fóra ou dentro pero entón non o era. Era case un privilexio e impresionaba moito. O Madrid dos anos cincuenta resultaba terrible. O profesor Martínez López tiña un encargo da Universidade de Siracusa para contratar a un profesor de Cultura Española. Púxose en contacto con Ramón Piñeiro e este escribiume propóndome a viaxe. Eu aceptei porque estaba sen traballo. Logo no ano 64 fixen unha oposición a profesor de Instituto. Moitas veces se critica o feito de que entre os escritores galegos hai un predominio absoluto do profesorado. A min iso non me parece mal. Creo que, polo menos, os profesores estamos en contacto coa vida dun xeito moi directo e de aí é de onde ten que partir todo escritor. Non somos burócratas que vexamos a vida a través de papeis. P: Publicas moi de cando en cando e, seguindo a túa biografía, vese un lapsus de tempo moi longo de case quince anos entre Como calquera outro día e Cara a Times Square. R: Despois de publicar ese libro eu tiven moitas dúbidas sobre a literatura. Non estaba de acordo coa crítica literatira que había en Galicia. Carballo Calero ou Basilio Losada parecíanme moi torpes. O ambiente non era moi estimulante. Parece como se houbese menos intención de indagar os textos que de xogar a poderes misérrimos coa literatura. Resulta, aínda hoxe, unha maneira de querer triunfar en campos que non son axeitados. Había moito amiguismo na crítica. Todo escritor debía practicar unhas relacións públicas que para min non tiñan ningún interese. Hoxe vai habendo

unha crítica máis seria. Non estou conforme sempre con ela pero creo que mellorou. P: ¿Que estás a escribir agora? R: Non podo dicir aínda que é o que vai resultar. Teño rematado un conto fantástico e levo xa algún tempo con outro texto que de momento aínda non sei a que pode dar lugar. P: Ti fixeches sempre unha prosa moi escueta, de frase curta. R: Creo que o tipo de prosa e o estilo depende sobre todo do carácter de un, do tipo de personalidade que se teña. Cando comecei a escribir en galego os escritores que coñecía eran os que se editaban entón, Fole, Cunqueiro, pero non tiña contacto daquela coa Xeración Nós. Hai, sen embargo, unha reflexión sobre a forma en que debe ser contada unha historia. Gústame moito a literatura americana anterior á Xeración Perdida, Henry James, Poe. O meu novelista preferido é Dovstoievsky. P: Nas túas novelas hai unha grande atención para o mundo da doenza mental. En Cara Times Square comezas dicindo que ‘está de moda estar louco’. En Desfeita os personaxes están sometidos a unha alienación tan brutal que parecen querer entrar dentro dunha categoría de perturbación psicolóxica. R: Non me interesa a loucura en si mesma. O que me interesan son os personaxes aparentemente normais que, vistos desde unha determinada perspectiva, demostren ser, sen embargo, seres desquiciados. De todos xeitos eu prefiro que o autor non se implique

dunha maneira moi directa para que todo o que se narre non sexa unha visión particular senón que tenda a ser máis e máis obxectiva. P: En Como Calquera outro día hai tamén a tentativa de atraer a mirada para cousas triviais que denoten o terrible fastío, o spleen da posguerra en Madrid. R: Aquel ambiente producía unha especie de claustrofobia. A xente galeguista tiña que ver con ese desexo de sair daquel ambiente. Todo o que estaba fóra era unha posibilidade de encontrar unha saída. No grupo de Madrid, por outra parte, non había demasiadas coincidencias literarias. Con quen tiña maior trato e amizade era con Ferrín e creo que tivemos moitas lecturas en común. Acaso o que una a toda aquela xeración sexa, sen dúbida, a preocupación polos problemas históricos que pesaban máis sobre nós. Por iso foi imposible que fixésemos relatos como os de Fole nos que Galicia parece estar inmóbil no tempo. P: Tes certa preferencia polos personaxes errantes e vagabundos, tipos sen orientación que viven ao día. R: Creo que é un resultado tamén daquela época. Non se vían camiños por onde ir. Non cabe dúbida de que o existencialismo no seu sentido non rigoroso tivo moita influencia en nós. A Náusea de Sartre e Ser e Tempo de Heidegger foron moi influintes en nós. Página 2 de 2