\'Cardume\' de Rexina R. Vega

September 11, 2017 | Autor: Manuel Forcadela | Categoria: Galician Studies, Galician Literature
Share Embed


Descrição do Produto

Rexina  R.  Vega,  talento  e  novidade   Por  Manuel  Forcadela   Universidade  de  Vigo     A   novela   de   Rexina   R.   Vega,   Cardume,   recentemente   gañadora   do   premio   Xerais   de   novela,  vén  sumar  a  súa  autora,  mesmo  para  situala  en  primeira  fila,  ao  importante  elenco  de   narradoras  en  lingua  galega  que,  dun  tempo  a  esta  parte,  están  a  renovar  a  escrita  de  ficción   no   noso   idioma.   Sendo   como   é   a   primeira   obra   de   narrativa   que   a   autora   publica,   convén   advertir   aos   lectores   que   non   se   trata   para   nada   dunha   recén   chegada   ao   ámbito   das   nosas   letras.   Pola   contra,   da   súa   man   xa   tiñan   saído,  antes  da  redacción  desta   novela,  importantes   contribucións   no   ámbito   do   ensaio,   territorio   polo   que,   ata   agora,   deambulou   a   escrita   de   Rexina  con  obras  como  Álvaro  Cunqueiro.  Unha  poética  da  recreación  que  fora  merecedora  do   premio   Ricardo   Carballo   Calero   de   investigación.   Ademais   a   autora   ten   publicado   un   substancioso   conxunto   de   artigos   en   diversas   revistas   literarias   así   como   feito   incursións   no   ámbito  da  lexicografía,  da  tradución,  etc.,  de  xeito  que  a  súa  presenza  como  autora,  tanto  na   nosa  tradición  literaria  como  fóra  dela,  vén  de  bastante  lonxe.     Esta   estrea   como   escritora   de   ficción,   con   todo,   non   podía   terse   realizado   en   mellores   condicións.   En  primeiro   lugar   por   resultar   ser   a   gañadora   dun   dos   premios   con   maior   prestixio   no  ámbito  das  nosas  letras,  carecendo  como  carecía  nese  momento  de  producións  anteriores   que   puidesen   avalar   o   seu   traballo;   en   segundo   lugar,   porque   a   calidade   do   seu   discurso,   á   espera   de   novas   obras   que   vaian   configurando   un   camiño   máis   amplo,   resulta,   como   axiña   explicaremos,   salientable   de   todo   punto   de   vista,   non   só   á   hora   de   valorarmos   o   seu   estilo   senón  tamén  as  peculiaridades  temáticas  da  súa  ficción.     Eu   diría   que,   en   primeiro   lugar,   a   autora   foxe   premeditadamente   da   “escrita   de   muller”.   Non  está  entre  as  súas  intencións  a  de  construír  un  universo  feminino  fechado  no  que  levar  a   cabo  calquera  proxecto  de  investigación  arredor  da  entidade  do  feminino  ou  das  condicións  en   que  se  desenvolve  a  vida  das  mulleres,  tanto  na  sociedade  contemporánea,  que  non  é  o  caso,   como   no   tempo   en   que   se   sitúa   a   súa   ficción:   a   etapa   da   II   República   Española.     Isto   non   empece  que,  ao  longo  das  súas  páxinas,  poidamos  asistir  a  máis  de  unha  declaración  en  que,   ben  por  boca  dos  seus  personaxes,  ben  polas  condicións  ficcionais  que  van  vertebrando  este   percorrido   histórico,   o   lector   poida   percibir   a   presenza   dunha   ideoloxía   poderosa   que   acompaña  a  elección  dos  feitos,  a  perspectiva  das  situacións,  as  coordenadas  dos  personaxes,   mais  tamén  os  silencios,  as  elipses,  o  que  se  cala.  Fica  claro,  por  tanto,  que  Rexina  non  procura   un  lector  feminino  reducido  e  illado  que  poida  ser  cómplice  das  súas  especulacións.  Antes  ben,   a  condición  de  novela  para  todos  e  todas,  parte  da  construción  dun  lector  implícito  culto  pero   non  amaneirado,  interesado  pola  historia,  pronto  a  se  deixar  engaiolar  polas  aventuras  vitais   destes   personaxes.   Un   lector   que   deberá   aprender   na   lectura   porque   non   poderá   separar   os   feitos   que   se   narran   das   súas   consecuencias   morais.   Un   lector   que   resulta   convocado   a   un   espazo   ficcional   aberto   e   nunca   separado,   segregado,   arredado.   Un   lector,   por   tanto,   dialogante,   disposto   a   contemplar   a   novela   como   un   xogo   de   dialoxías   baktinianas,   un   camiño,  

por   tanto,   aberto   na   linguaxe   á   procura   de   interrogacións   e   dúbidas,   tanto   como   de   certezas   e   verdades.  Mais,  con  todo,  e  acaso  por  condicións  específicas  do  mercado  literario,  é  evidente   que   a   súa   obra   vai   saír   connotada   con   este   cualificativo,   toda   vez   que   a   ficción   feminina   é,   desde   hai   xa   uns   anos,   un   fenómeno   sociolóxico   ao   que   a   industria   editorial   non   é,   en   absoluto,   allea.   Trátase,   claro   está,   de   aproveitar   un   importante   mercado   de   lectoras,   ao   tempo  que  de  situar  o  numeroso  grupo  de  novas  escritoras  no  lugar  que  se  merecen  dentro  do   sistema   literario.   Mais   cabe   sinalar   igualmente   que   o   feito   de   que   esta   condición   de   “novela   escrita   por   muller”   non   sexa,   como   digo,   en   modo   algún   determinante   nas   páxinas   que   a   autora   vai   tecendo,   nunha   urdime   na   que   se   fan   presentes,   como   axiña   veremos,   moitos   outros   factores,   non   evita   que   sexan   as   súas   personaxes   femininas,   a   avoa   e   a   neta,   as   superviventes,   as   que   sobreviven   para   contalo,   aquelas   que,   en   definitiva,   se   fan   donas   do   discurso  e  do  logos  e  gañan  a  perspectiva  suficiente  para  comprender  a  historia.  Así  que  os  que   poderíamos  considerar  tópicos  condicionantes  deste  modelo  de  narrativa  “de  muller”,  sendo   este   un   feito   máis   de   entre   os   moitos   que   cabe   salientar   tanto   no   plano   temático   como   meramente  estilístico,  non  se  reducen  a  unhas  poucas  claves  senón  que,  antes  ben,  poderán   ser  contemplados,  polos  que  así  o  quixeren,  como  inscritos  na  propia  concepción  da  trama.     Así,  dentro  do  conxunto  de  personaxes  que  a  novela  vai  debuxando,  só  a  narradora  e  a   súa   avoa,   presentes   no   inicio   e   final   da   novela,   dan   conta   desta   presenza   feminina   nun   discurso   ficcional   composto   e   ocupado   fundamentalmente   por   homes.   Ben   certo   é   que   este   marco   ficcional   de   avoa   e   neta   a   limpar   as   lápidas   dun   cemiterio,   onde   se   encontran   enterrados   os   protagonistas   varóns,   é   máis   que   suficiente   para   condicionar   esta   perspectiva.   Son  elas,  as  que  a  través  dunha  especie  de  ladaíña  inicial,  que  logo  encontra  ecos  no  interior   do   discurso,   rememoran   as   vidas   dos   seres   queridos   e   ausentes,   familiares   que   o   tempo   foi   levando,   arrincados   polo   drama   ao   río   do   vivir.  Son   elas,   as   que,   remexendo   entre   os   recordos   e  os  obxectos  posuídos,  reelaboran  vidas,  establecen  conexións,  descobren  fíos  que  acaso  os   propios   protagonistas   non   foron   quen   de   coñecer.   Son   elas   as   que   abren   cartas,   caixas,   habitacións,  casas,  percibindo  as  fantasmas  dos  desaparecidos.  Son  elas,  en  definitiva,  as  que   contan  e  dialogan,  as  que  paran  a  describir  ou  aceleran  os  feitos,  mais  sempre  co  obxecto  dos   varóns  como  albo  central  do  seu  discurso.     A   novela   é   ademais   unha   novela   republicana.   Explicareime.   Sitúase   dentro   dese   conxunto  de  textos  producidos  de  xeito  común  por  todas  as  literaturas  hispánicas  nas  últimas   décadas,   empeñados   en   recuperar   a   “memoria   histórica”   dos   anos   da   República   a   través   de   personaxes   de   toda   condición   e   procedencia   que   veñen   salientar   a   ignominia   do   golpe   fascista   e  as  súas  terribles  e  dolorosas  consecuencias.  Mais  lonxe  de  converter  esta  condición  en  algo   que   afectaría   o   previsible   da   historia,   a   autora   manexa   con   autoridade   os   seus   recursos   e   sabe   economizar   a   información   que   dispón   perante   os   seus   lectores   de   maneira   que   esta   non   resulta  para  nada  previsible.     Eu   salientaría,   ademais,   a   beleza   e   o   lirismo   da   escrita.   Rexina   comprácese   con   cada   expresión,  con  cada  palabra,  nun  exercicio  que  impregna  todo  o  seu  discurso,  de  xeito  que  os   lectores   chegamos   a   nos   sentir   abrazados   por   estes   brazos   como   capítulos,   por   estes   tentáculos   como   parágrafos.   Sen   chegar   ás   condicións   do   poemático,   que   converterían   a   novela   noutra   cousa,   Rexina   establece,   unha   tras   outra,   frases   de   grande   beleza,   mesmo   concluíndo,   de   cando   en   vez,   con   sentencias   ponderativas   nas   que   latexa   a   presenza   calada  

dunha  voz  autorial  de  fondo.  O  manexo  alterno  dos  diferentes  modelos  de  discurso  (directo,   indirecto   e   indirecto   libre)   evita   a   monodia   e   fai   fuxir   a   nugalla   lectora,   sempre   a   procura   dunha   novidade   que,   ben   pola   vía   do   temático,   ben   pola   vía   do   estilo,   vainos   batendo   na   conciencia  unha  vez  tras  outra  ata  chegarmos  ao  final.     A  predominancia  da  visión,  nun  modelo  de  escrita  fundamentalmente  cinematográfica,   sería   outro   dos   trazos   deste   modelo   peculiar   de   escrita.   Malia   a   importancia   da   palabra,   a   pantalla   da   conciencia   ilumínase   sen   cesar   a   través   de   espazos   ben   descritos,   personaxes   nítidos  ao  que  lles  podemos  dispor  un  rostro,  mesmo  unha  voz.  A  forma  de  pensar  o  fluír  da   ficción   resulta   así   derivado   da   incidencia   da   cinematografía   sobre   a   literatura,   aspecto   este   clave  en  toda  a  tradición  contemporánea,  mais  tamén  no  carácter  cinematográfico  de  moitos   textos,  como  é  o  caso,  de  aí  que  a  lectura  gozosa  da  novela  derive  nunha  sorte  de  proxección   de  película  da  que  mesmo  a  música  nos  pode,  nalgún  momento,  resultar  suxerida.  Non  sería   de  estrañar,  por  tanto,  que  esta  ficción  puidese  ser  levada  algún  día  á  pantalla.   Novela,   xa   que   logo,   disposta   perante   os   lectores   para   ser   gozada   a   través   da   escrita   mais   tamén   a   través   da   imaxinación,   ficción   e   dicción   de   calidade,   preséntanos   unha   autora   para  ser  seguida  a  través  de  obras  sucesivas,  toda  vez  que  esta  súa  primeira  novela  non  é  máis   que  o  inicio  dun  percorrido  que  intuímos  longo  e  fecundo.       Vigo,  novembro  do  2007  

Lihat lebih banyak...

Comentários

Copyright © 2017 DADOSPDF Inc.