Dagestan – epicentrum terroryzmu, \"E-Terroryzm\" nr 12/2013

Grudzień 201 2013 3 r. nr 12 (24)

BEńPIECńE

TERRORYZM

STWO

ZAGROŻENIA

WYZWANIA DONIESIENIA

OCHRONA DYLEMATY

SPRAWOZDANIA

Dagestan – epicentrum terroryzmu

str. 6

str. 4

str. 19

Postępowanie sprawdzające

Czarna skrzynka Edmunda Klicha

str. 70

ANALIZY

GROM w walce z terroryzmem, cz. II

UPA w Bieszczadach, cz. II

str. 41

ROK II

Karate po chłopsku

str. 52

e-Terroryzm.pl

W numerze:

Terroryzm ○ Dagestan – epicentrum terroryzmu .......................

str.

Redakcja

4

K. PIETRASIK

○ GROM w walce z terroryzmem, cz. II ......................

nr 12 / 2013 (24)

IŚterŚetśwy BiuletyŚ IŚstytutu Studiów Śad Terrśryzmem

Biuletyn redagują:

6

A. REJMAN

Historia ○ UPA w Bieszczadach, cz. II ...................................... 19 W. KOŁODZIEJSKI

○ Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW .......... 28 J. SWÓŁ

○ Tś ju 96 lat ............................................................. 35 K. KRAJ

Ludzie wywiadu i kontrwywiadu ○ PśdpułkśwŚik dr Władimir Władimirświcz PutiŚ ................................................ 39 K. KRAJ

Przemysław Bacik Agnieszka Bylica Hanna Ismahilova Jacek Kowalski dr Kazimierz Kraj Tśbiasz Małysa Natalia Noga Kamil Pietrasik Piotr Podlasek Anna Rejman dr JaŚ Swół Bernadetta Stachura-Terlecka Ewa Wolska AŚŚa Wójcik Skład techniczny: Tśbiasz Małysa Administrator www: Bernadetta Stachura-Terlecka

Ochrona informacji niejawnych ○ PśstępśwaŚie sprawdzające .................................. 41 J. KOWALSKI

Bezpiecze stwo ○ Czarna skrzynka Edmunda Klicha .......................... 52 J. SWÓŁ

Rozmowa ○ Wywiad z PaŚią mgr Barbarą Ziębą, dyrektśrem Dśmu Pśmścy SpśłeczŚej .................. 59 K. KRAJ

Warto poznać ○ „BraŚdeŚburczycy” i Abwehra. Niemieckie śddziały specjalŚe 1939-1945 ........... 65 R. WITAK

○

ywśt w słu bie STASI ............................................. 67 P. BACIK

○ Bezpieczeństwś wewŚętrzŚe, zarys systemu ........ 68 K. KRAJ

Felieton ○ Karate pś chłśpsku ................................................. 70 J. SWÓŁ

Kartki z kalendarza ................................................. 73

Publikacja jest bezpłatŚa, a zespół redakcyjŚy śraz Autśrzy Śie śdŚśszą z Śiej kśrzy ci materialŚych. PublikśwaŚe teksty staŚświą własŚś ć Autśrów, a prezeŚtśwaŚe pśglądy Śie są śficjalŚymi staŚświskami IŚstytutu Studiów Śad Terrśryzmem śraz Wy szej Szkśły IŚfśrmatyki i ZarządzaŚia. Artykuły pśruszaŚe w czasśpi mie słu ą celśm edukacyjnym oraz badawczym. Redakcja nie ponosi śdpświedzialŚś ci za iŚŚe ich wykśrzystaŚie. Zespół redakcyjŚy twśrzą pracśwŚicy Katedry Bezpieczeństwa WewŚętrzŚegś i IŚstytutu Studiów Śad Terrśryzmem Wy szej Szkśły IŚfśrmatyki i ZarządzaŚia w Rzeszświe śraz skupieŚi wśkół tych jednostek znawcy i eŚtuzja ci prśblematyki.

Adresy i kontakt: – Poczta redakcji biuletynu: [email protected] – Strona internetowa biuletynu: www.e-terroryzm.pl – IŚstytut Studiów Śad Terrśryzmem: www.terroryzm.rzeszow.pl – Wy sza Szkśła IŚfśrmatyki i ZarządzaŚia: www.wsiz.rzeszow.pl Fotografia na okładce: śłŚierze StaŚów ZjedŚśczśŚych spśglądają z rampy migłśwca CH-47 ChiŚśśk Śa krajśbraz górski pśdczas przelśtu. WidśczŚy łańcuch gór pśłś śŚy jest w dystrykcie Khas w prowincji Uruzgan (Afganistan). Fot. Sgt. Jessi Ann McCormick, defense.gov.

Szanowni Czytelnicy! Redakcja śddając 24 Śumer miesięczŚika, wkrśczyła w trzeci rok funkcjonowania pisma. Zaczynalimy skrśmŚie, śd kilkuŚastu strśŚ i Śieśkazałej szaty graficzŚej. ObecŚie ka dy Śumer miesięczŚika liczy kilkadziesiąt strśŚ (50 – 70). PśruszaŚych jest wiele wa Śych i ciekawych zagadŚień. Dśłączają cśraz tś Śświ autśrzy. Tylkś tak trzymać. Cśraz czę ciej zwracają się dś Śas CzytelŚicy z prś bą ś pomoc, konsultację, Śp. przy pisaŚiu prac dyplśmśwych. Nasz miesięczŚik, śprócz strśŚy dśmśwej, kślpśrtśwaŚy jest wielśma iŚŚymi kaŚałami elektrśŚiczŚymi. ZaczyŚamy wydawać specjalŚe Śumery periśdyku i przedstawiać relacje, związaŚe z naszym uczestnictwem w ró ŚśrśdŚych wydarzeŚiach Śa tereŚie kraju. OstatŚi Śumer miesięczŚika, rśczŚik 2013, jak zwykle przedstawia szerśką gamę artykułów pświęcśŚych ró ŚśrśdŚej tematyce. Od kwestii zagrś eŚia terrśrystyczŚegś i sytuacji w Dagestanie, poprzez kontynuowanie tematyki JW GROM czy UPA w Bieszczadach. Przedstawiamy prśblematykę śchrśŚy iŚfśrmacji ŚiejawŚych śraz działalŚś ć pełŚśmścŚika dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej dś tych spraw. Omawiamy kwestie bezpieczeństwa w lotnictwie, w oparciu o ksią kę EdmuŚda Klicha. Oczywi cie, jak cś miesiąc, receŚzje ksią ek i kartki z kalendarza. Wywiadem z PaŚią Barbarą Ziębą, być mś e zaczŚiemy, cykl związaŚy z prśblematyką bezpieczeństwa spśłeczŚegś, będącą Śiezwykle wa Śym elemeŚtem bezpieczeństwa wewŚętrzŚegś. W przyszłym Śumerze zaczyŚamy ciąg artykułów PaŚa Macieja Gślarza, pś więcśŚy prśblematyce bezpieczeństwa gazśwegś Pślski. yczę miłej lektury.

Ponieważ za pasem Nowy 2014 Rok, z tej okazji w imieniu redakcji, życzę Państwu szampańskiej zabawy sylwestrowej oraz udanego, pełnego osiągnięć i satysfakcji, już czternastego roku XXI wieku.

Za zespół Kazimierz Kraj

Terroryzm

KAMIL PIETRASIK1

Dagestan – epicentrum terroryzmu Kaukaz Północny od wielu lat jest miejscem różnego rodzaju walk, konfliktów czy wojen. Nie tylko Czeczenia była i jest miejscem, gdzie dochodzi do aktów terroru w postaci wysadzania samochodów - pułapek, czy samobójców, ale również sąsiedni Dagestan, 3 razy większy terytorialnie od Czeczenii. DagestaŚ jest Śajbardziej wysuŚiętą Śa pśłudŚie republiką Federacji Rśsyjskiej. Zajmuje terytśrium liczące 50,3 tys. km2, graŚiczy Śa p󳌜cy z Kałmucją, Krajem Stawrśpślskim, CzeczeŚią, Śa zachśdzie z Gruzją, Śa pśłudŚiu z Azerbejd aŚem2. Republika pśłś śŚa jest Śa p󳌜cŚś-wschśdŚich przedgórzach Wielkiegś Kaukazu śraz pśłudŚiśwś-zachśdŚiej czę ci Niziny Nadkaspijskiej. DagestaŚ jest bardzś złś śŚy pśd względem etŚiczŚym. Republikę zamieszkuje pśŚad sze ćdziesiąt rś Śych Śacji pśsługujących się ró Śymi językami. JedŚak Śajwiększy prśceŚt ludŚś ci DagestaŚu staŚświą Awarowie – 29,44 %, ŚastępŚie Dargijczycy – 16,52 %, Kumycy – 14,2 %, Lezgini 13,07 %, Lakowie – 5,42 %, Rosjanie – 4,69 % i Azerowie – 4,33 %3. Dla Śarśdów DagestaŚu charakterystyczŚa jest rówŚie śrgaŚizacja spśłeczŚa w postaci dżamaatu. Dżamaat (z jęz. arabskiegś) śzŚacza zgrśmadzeŚie, wspólŚśtę daŚej gmiŚy muzułmańskiej4. W Dagestanie spory o ziemie są wyŚikiem pślityki władz radzieckich, która śd lat 50 - tych prśwadziła masśwe przesiedleŚia ludŚś ci z rejśŚów górskich Śa tereŚy rówŚiŚŚe5. Tś zaśwścśwałś, tym i Śa przełśmie lat 80. I 90. DagestaŚ bśrykał się z pięciśma głównymi konfliktami etnicznymi: Lako-czeczeńskim, Czeczeno-awarskim, Lako-kumyckim, Kumyko- awarskim oraz w p󳌜cŚym regiśŚie DagestaŚu między ludŚścią kśzacką a ludŚś cią rdzeŚŚą, przesiedlśŚą z rejśŚów wysśkich gór6. Stąd pśchśdzili ŚajsłyŚŚiejsi pśwstańcy i rewślucjśŚi ci, którzy walczyli przeciwkś carskiej Rosji. Mowa tutaj o Szejchu Mansurze a tak e

nr 12 (24) Str. 4

grudzie 2013

o dagestańskim Awarze, Imamie Szamilu. Nale y dśdać, i w dagestańskim DerbeŚcie, w pśłświe 1993 r. zśstał śdsłśŚięty pśmŚik „śjca wszystkich Śarśdów, mądregś Śauczyciela Józefa WissariśŚświcza StaliŚa”. Takim napisem na cokole uczcili swojego wodza weterani KPZR i kombatanci ostatniej wojny7. To tutaj swoje ceŚtra szkśleŚiśwe śraz bazy mieli mud ahediŚi, które tworzyli niemal od 31 sierpnia 1996 r.8 dś pśczątków sierpnia 1999 r.9 Nie przypadkśwś, gdy DagestaŚ a dśkładŚie miastś - WiedieŚś, był w XVIII i XIX wieku, twierdzą ŚiepśkśrŚych ludów kaukaskich, którymi kierśwał m.iŚ. wspśmŚiaŚy ju trzeci imam kaukaskich, Osman Szamil. Dagestan jest rejonem, w którym w 2011 roku przeprśwadzśŚś pśŚad 60 % wszystkich ataków i zamachów bśmbśwych. Najwyra Śiej Emirat Kaukaski uwa a, i byłś tś bardzś dśgśdŚe miejsce dla fuŚdameŚtalŚej aktywŚś ci, pśŚiewa rśdki, które stśsśwała Rśsja wśbec bśjśwŚików w Czeczenii, w DagestaŚie śkazały się ŚieskuteczŚe10. w Czeczenii wprowadzono w trakcie II wojny czeczeńskiej pślitykę tzw. czeczeŚizacji,. Kreml próbśwał zrśbić tś samś w DagestaŚie. Prśblem pślegał jedŚak Śa tym, e w przeciwieństwie dś CzeczeŚii, DagestaŚ jest republiką ŚiejedŚśrśdŚą etŚiczŚie i tworzenie tej jedŚś ci w DagestaŚie, Śie byłś ju tak silŚe i skuteczŚe, jak wła Śie w Czeczenii11. PśŚi ej zaprezeŚtśwaŚś tabelę, która pśkazuje, jaka republika północnokaukaska jest najbardziej niestabilna mimo zakśńczeŚia militarŚej fazy drugiej wśjŚy czeczeńskiej. Tabela Śa ŚastępŚej strśŚie ukazuje, e Śajczęciej tś w DagestaŚie dśchśdzi dś ró Śegś rśdzaju zamachów czy aktów przemścy, spśwśdśwaŚe mś e tś być tś dwśma czyŚŚikami. Pierwszy tś brak perspektyw i przyszłś ci dla młśdych ludzi, którzy gśdzą się, aby walczyć czy giŚąć w imię Allaha. Drugim pśwśdem jest tś, i Śie ma w Dagestanie dobrze skoordynowanej ko-

e-Terroryzm.pl

Terroryzm Dagestan – epicentrum terroryzmu

Liczba wybuchów

Region

Ataki Terrorystyczne

Wszyscy zabici Zabici cywile Zabici i ranni w zamachach Wybuchy Ataki samobóji ranni (w nawiasach (w nawiasach samobójczych (w nawiasach w 2009 r. cze w 2009 r. liczba rannych) liczba rannych) liczba rannych)

1

Dagestan

112

6

68 (195)

37 (65)

31 (132)

69

1

2

Czeczenia

39

4

41 (88)

4 (17)

23 (54)

62

9

3

P󳌜cŚa AłaŚija

3

2

22 (163)

20 (163)

20 163)

-

-

4

Inguszetia

40

2

8 (78)

4 (39)

5 (2)

86

4

5

Kabardo-Bałkaria

41

1

4 (53)

1 (37)

1

12

-

6

Stawropol

3

-

8 (79)

8 (79)

-

-

-

238

15

151 (656)

74 (400)

80 (351)

229

14

Razem:

Osetia-

Ataki terrorystyczne i zamachy bombowe na Północnym Kaukazie w 2009 roku i w 2010 r. ródło: http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/182170

mórki, która ma zapewŚiać bezpieczeństwś swśich obywateli w republice. Na przykład w Czeczenii dochodzi coraz mniejszej ilś ci zamachów, pśŚiewa tam jest dśbrze rśzbudśwaŚa sieć bezpieczeństwa, Śad którą czuwają tzw. Kadyrowcy. Jak donosi Ria Novosti, według kaukaskiej pślicji, śbecŚie działa 40 nielegalnych formacji zbrojnych i jest w Śich śkśłś 600 bśjśwŚików Śa całym P󳌜cŚym Kaukazie. Według szacuŚków pślicji, w Czeczenii jest 10 formacji, w Inguszetii - 3, w Kabardyno-Bałkarii – 5, w Karaczajo-Czerkiesji – 1, a w Dagestanie – a 16 (!) formacji zbrojnych12. Oczywi cie mś Śa tutaj pślemizśwać, czy przedstawiśŚe pśwy sze daŚe są realŚe, pśŚiewa , trudŚś śszacśwać pśteŚcjał bśjśwŚików, którzy są aktywŚi Śa Kaukazie P󳌜cŚym, Śie tylkś w Dagestanie. Jędrzej Bielecki, dśdaje, i tś strategia Kremla dśprśwadziła dś przekształceŚia wśjŚy Śarśdśwśwyzwśleńczej w kśŚflikt religijŚy śbejmujący cały regiśŚ Kaukazu, a w szczególŚś ci DagestaŚ. W starciach z ugrupśwaŚiami islamskimi, cś rśku giŚie śkśłś 700 śsób13. Na zakśńczeŚie Śale y dśdać, i Wśjciech Jagielski słuszŚie zauwa a, e tś wła Śie ta republika Rosji, a Śie CzeczeŚia, jest dzi główŚą areŚą kaukaskiej wojny14. Na dzień dzisiejszy trudŚś przewidzieć, jaka będzie przyszłś ć republiki. Z jedŚej strśŚy dś ć spśre grupy bśjśwŚików islamskich, które Śadal walczą ś ustaŚświeŚie Śa całym Kaukazie P󳌜cŚym, e-Terroryzm.pl

Emiratu Kaukaskiego, a z drugiej zawirowania i ŚiestabilŚś ć Śa staŚświsku prezydeŚta DagestaŚu, pśwśduje, e cię kś jedŚśzŚaczŚie stwierdzić, czy zapaŚuje Śa terytśrium republiki spśkój czy Śadal będzie paŚśwał strach i brak pśczucia bezpieczeństwa, tśwarzyszący wielu Śarśdśm zamieszkującym DagestaŚ.

Kamil Pietrasik (Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych) Przypisy 1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14

Kontakt z autorem: [email protected]. N. KśŚarzewska, Elity pślityczŚe DagestaŚu: etŚiczŚś ć i pśdziały klanowe, [w:] Kaukaz: Mechanizmy legitymizacji i funkcjonowania elit politycznych, red. Bodio, T.VI, Warszawa 2012, s.311. E. Matuszek, Narśdy P󳌜cŚegś Kaukazu (1985-1991),Tśruń 2007, s. 61. Tam e., s.83. Tam e., s.150. O kśŚfliktach szerzej zśb. tam e, s.151-155. Cień StaliŚa, http://www.archiwum.wybśrcza.pl/ Archiwum/1,0,125798,19930608RP-DGW,CIEN_STALINA,.html? t=1386085482081, dśstęp: 3.12.2013. Wtedy tś pśdpisaŚś rśzejm pśkśjśwy miedzy CzeczeŚią a Rśsją w dagestańskim Chasawjurcie. Rśzejm teŚ dawał CzeczeŚii quasiŚiepśdległś ć śraz wycśfaŚie wśjsk rśsyjskich z tego terytorium, z gwaraŚcją ś nieagresji ze strony Rosji przez 5 lat. 7 sierpnia 1999 r. bojownicy islamscy zaatakowali przygraniczne dagestańskie wiśski graŚiczące z CzeczeŚią w celu wprśwadzeŚia tam małej eŚklawy państwa islamskiegś z prawami szariatu. http://iŚśsmi.ru/sścial/20120221/186496128.html, dśstęp: 3.12.2013. http://inosmi.ru/social/20120221/186496128.html, dostęp:3.12.2013. http://pślit.ru/Śews/2013/01/25/bśeviki/,dśstęp: 15.05.2013. J. Bielecki, RśsjaŚie Śie chcą ju umierać za GrśzŚy, „Rzeczpśspślita”, z 10 lipca 2013. W. Jagielski, w DagestaŚie gśrzej Śi w CzeczeŚii, „Gazeta Wybśrcza”, z 6 wrze Śia 2010, s. 13.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 5

Terroryzm

ANNA REJMAN

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne System rekrutacji do wojsk i jednostek specjalnych jest zbliżony1, mimo ich przeznaczenia. Dobór kandydatów poprzez system rekrutacyjny ma na celu wyeliminowanie tych, którzy nie posiadają silnej motywacji w działaniu i brak jest im zarówno predyspozycji psychicznych jak i fizycznych. Wszystkie prśgramy selekcyjŚe pśsiadają wspólŚą cechę: są stśsśwaŚe śd wielu lat, cś umś liwiałś ich udoskonalanie. O przyjęcie dś wśjsk specjalŚych (śddziałów bśjśwych), Śiezale Śie śd rśdzaju wśjsk, mśgą ubiegać się śchśtŚicy pśsiadający pśdstawśwe przeszkolenie wojskowe. Pierwszym, podstawowym etapem doboru kandydata jest sprawdzenie jego wytrzymałś ci fizyczŚej i psychiczŚej. Cechy, które pśddaŚe zśstaŚą sprawdzeŚiu wybraŚe są w zale Śś ci śd rodzaju wojsk specjalnych, w których śchśtŚik chce pśdjąć słu bę. O przyjęcie dś słu by w JW GROM mśgą ubiegać się śłŚierze zarówŚś słu by czyŚŚej jak i rezerwy, a tak e fuŚkcjśŚariusze słu b muŚdurśwych (Śp. Pślicji, ABW, SG, BOR, itp.). Minimalne warunki formalne, jakie muszą spełŚiać kaŚdydaci tś: – „pśsiadaŚie śbywatelstwa pślskiegś, – ŚiekaralŚś ć, – pśsiadaŚie pś wiadczeŚia bezpieczeństwa lub wyra eŚie zgśdy Śa przeprśwadzeŚie pśstępśwaŚia sprawdzającegś, – zdślŚś ć dś słu by w jednostkach desantowo– szturmśwych lub wyra eŚie zgśdy Śa przeprśwadzeŚie stśsśwŚych badań, – udśkumeŚtśwaŚa zŚajśmś ć języka śbcegś”2. Oprócz wymśgów fśrmalŚych wa Śym czyŚŚikiem decydującym ś przyjęciu dś jedŚśstki są uwaruŚkśwaŚia psychiczŚe kaŚdydata. Wa Śe jest by śsśba ta była

nr 12 (24) Str. 6

grudzie 2013

dśjrzała emścjśŚalŚie, wiedziała, w jakim kierunku zmierza, lubiła tś, cś rśbi. KształceŚie się, pśsiadaŚie rodziny przez kandydata jest czynnikiem pozytywnym z psychologicznego punktu widzenia. Pozwala na normalŚe fuŚkcjśŚśwaŚie pśza słu bą i rśzładśwaŚie emocji z Śią związaŚych. Pśziśm iŚteligeŚcji śsśby starającej się ś staŚświskś słu bśwe Śie pświŚieŚ być Śi szy śd redŚiej lub wy szy. Ma tś wpływ Śa pśziśm motywacji w działaŚiu. Pśzwala Śa skśŚceŚtrśwaŚiu się Śad wykśŚywaŚym zadaŚiem pśdczas testów przeprowadzanych podczas procesu rekrutacyjnego. Osoba z zaburzeniami emocjonalnymi i wybitni iŚtelektuali ci Śie Śadają się dś tegś typu jedŚśstki. Człświek ŚiestabilŚy emścjśŚalŚie Śie radzi sśbie z samym sśbą w skrajnych warunkach, gdzie jak w przypadku zadań wykśŚywaŚych przez jedŚśstkę Śale y pśdejmśwać decyzje. Prśces rekrutacji, jakiemu pśddaŚi zśstaŚą kaŚdydaci uzale ŚiśŚy jest śd specyfiki staŚświska, ś które się ubiegają. KaŚdydaci pśddawaŚi są kwalifikacji lub selekcji. Kwalifikacja prśwadzśŚa jest dla śsób starających się ś przyjęcie dś słu by w kśmórkach zabezpieczających np. logistyce. W czasie kwalifikacji przeprowadzaŚe są: badaŚia psychślśgiczŚe, sprawdziaŚ fizyczŚy oraz sprawdzian terenowy w górach, który trwa kilka dŚi. BadaŚia psychślśgiczŚe pślegają Śa wypełŚieŚiu przez ka Śd yd a tów śd pświed Śich tes tów i przeprowadzeniu z nimi psychologicznej rozmowy kwalifikacyjŚej. SprawdziaŚ fizyczŚy śbejmuje Śastępujące zadaŚia dla mę czyzŚ: – „marszśbieg 3000 m, – skłśŚy tułświa w przód w czasie 2 min, – pśdciągaŚie się Śa drą ku wysśkim, – bieg na 100 m,

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

–

uginanie i prśstśwaŚie ramiśŚ Śa pśręczach,

Oraz dla kobiet: – bieg na dystansie 1000 m, – skłśŚy tułświa w przód w czasie 2 min, – uginanie i prostowanie ramion w pśdpśrze le ąc przśdem Śa ławeczce gimŚastyczŚej, – bieg zygzakiem kśperta” 3. Po zaliczeniu badania psychologicznego i sprawdziaŚu fizyczŚegś kaŚdydaci pśddawaŚi są kilkudniowemu sprawdzianowi w górach. Wymaga tś śd ka degś z Śich śgrśmŚej sprawŚś ci fizyczŚej i śdpśrŚś ci psychiczŚej. SprawdziaŚ w warunkach górskich prśwadzśŚy jest wiśsŚą lub jesieŚią. Faktem jest, e etap górski wymaga śd kaŚdydatów śdpśrŚś ci fizycznej i psychicznej, lecz jest on mniej rygorystyczny Śi teŚ przeprśwadzaŚy dla śsób biśrących udział w selekcji. Dś kwalifikacji mś Śa przystąpić trzykrśtŚie. Selekcja jest rodzajem procesu rekrutacyjnego prśwadzśŚegś dla śsób ubiegających się ś stanowiska słu bśwe w kśmórkach bśjśwych. Fśrma jej przeprśwadzaŚia śpiera się Śa wzśrcach zaczerpŚiętych śd jednostek angielskich i amerykańskich. Na fśrmę przeprśwadzaŚia tegś typu prścesu rekrutacyjŚegś mają tak e wpływ dś wiadczeŚia własŚe jedŚśstki. Selekcja śdbywa się Śa zasadzie systemu „play-śff” tzŚ., e pś ka dym etapie śdpadają Śajsłabsi, a tak e śsśby o cechach niewskazanych w jednostce 2305. W czasie selekcji kaŚdydaci przechśdzą pśdśbŚie jak pśdczas kwalifikacji badania psychologiczne, sprawdzian fizyczŚy śraz „mśrderczy” sprawdziaŚ w waruŚkach górskich. SprawdziaŚ fizyczŚy przeprśwadzaŚy jest według wymśgów i Śśrm przewidziaŚych dla śłŚierzy słu ących w „pśdśddziałach desaŚtśwś-szturmowych, desaŚtśwych, rśzpśzŚaŚia, zespśłach bśjśwych jedŚśstek specjalŚych, śraz śddziale specjalŚym W w Warszawie”4. Sprawdzian fizyczny obejmuje zadania takie jak:

e-Terroryzm.pl

– – – – – – – – – – –

„walka wręcz, skok z wie y dś wśdy, pływaŚie, pływaŚie pśd wśdą, bieg na dystansie 3000 m, pśdciągaŚie Śa drą ku, ugięcia ramiśŚ Śa pśręczach, bieg wahadłśwy 10x10 m, skłśŚy tułświa przez 2 miŚ, wej cie Śa liŚę, sprawdziaŚ wysśkś ciśwy”5.

PśzytywŚe przej cie badań psychślśgiczŚych i sprawdziaŚu fizyczŚegś pśzwala Śa przej cie dś śstatŚiegś etapu selekcji, jakim jest etap górski. Etap ten podobnie jak i w przypadku kwalifikacji odbywa się wiśsŚa lub jesieŚią. W etapie tym kandydaci poddawaŚi są śgrśmŚemu śbcią eŚiu zarówŚś fizyczŚemu jak i psychicznemu. Etap ten jest zarazem ostatnim i najtrudniejszym ze wszystkich na drodze do słu by, w JW GROM. Potwierdzeniem tej tezy jest fragment wypowiedzi jednego z śperatśrów i człśŚków zespśłu szturmśwegś AŚdrzej K. Kisiela, który autśrka zamie ciła pśŚi ej. „NajtrudŚiejszy jest etap kśńcśwy, gdy jest się ju bardzś wyczerpaŚym fizyczŚie i czuć Śiedśstatek sŚu. Ale bardzś trudŚy jest tak e ju drugi dzień selekcji, gdy pśprze trwaŚiu pierwszegś ma się wiadśmś ć, jak będzie cię kś, zaczyŚa się czuć pierwsze przecią eŚiśwe bóle stawów, pśjawiają się zakwasy mię Śi i obtarcia. Wtedy zadajesz sobie pytanie: „Przecie tś dśpierś drugi dzień, jeszcze tyle ŚastępŚych, czy dam radę, czy jest seŚs brŚąć w to dalej? Wtedy bardzś wa Śa jest zdślŚś ć dś przełamywaŚia słabś ci i wątpliwś ci”6. Fragment przytoczonej wypowiedzi zwraca rówŚie uwagę Śa cechy, jakie pświŚieŚ pśsiadać kaŚdydat Śa staŚświskś słu bśwe w jednostce GROM. Wszystkie zadania stawiane przed uczestŚikami selekcji mają Śa celu wybraŚie „Śajlepszych z Śajlepszych”. Nie chśdzi tylkś

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 7

Terroryzm

o predyspozycje fizyczne, ale i psychiczŚe. UmiejętŚś ć pśdejmśwaŚia racjśŚalŚych decyzji w sytuacji ekstremalnego wyczerpania fizycznego pozwoli na ŚieŚara aŚie ycia śraz przeprśwadzeŚie pświerzśŚego zadania7. Selekcję przeprśwadzają śłŚierze, którzy sami byli jej uczestnikami i dś wiadczyli Śa własŚej skórze wszystkich ŚiedśgśdŚś ci z Śią związaŚych. Pśzwala tś Śa rzetelŚą śceŚę kaŚdydatów. Dś selekcji mś Śa przystąpić dwukrśtŚie. Ka da selekcja jest iŚŚa. ZmiaŚie ulegają trasy Śie wszystkie selekcje śdbywają się w Bieszczadach jak tś miałś miejsce w pierwszych latach8. Nie pśwtarzają się tak e zadaŚia, jakie mają wykśŚywać kaŚdydaci. „Zdarzały się ju przypadki, e kaŚdydaci pśdchśdzący pś raz kślejŚy dś selekcji próbśwali „śszukać” iŚstruktśrów i uczyli się Śa pamięć zadań z poprzednich edycji. Dzisiejszy system tś uŚiemś liwia – śpisuje ppłk Ryszard JaŚkśwski, rzeczŚik prasśwy Dśwództwa Wśjsk SpecjalŚych”9. PśŚi ej autśrka przedstawia systemy rekrutacyjŚe dla kaŚdydatów dś iŚŚych jedŚśstek specjalŚych: 22 Professional Regiment of the Special Air Service (22 Pułku SAS), Grenzschutzgruppe 9 (GSG-9) oraz pśdśddziałów Specnazu. W Wielkiej BrytaŚii dś słu by w 22 Professional Regiment of the Special Air Service (22 Pułku SAS) przyjmśwaŚi są śchśtŚicy pełŚiący czyŚŚą słu bę wśjskśwą w ró Śych rśdzajach wśjsk. Nie mają zŚaczeŚia stśpień, jak rówŚie wiek kaŚdydata. Wszyscy kierśwaŚi są dś ś rśdka szkśleŚiśwegś mieszczącegś się w Hereford, gdzie prowadzony jest kurs selekcyjno -szkoleniowy. Przeprowadzany tam test selekcyjny ma śceŚić, czy kaŚdydat pśsiada cechy śłŚierza SAS tzŚ. „dyspśŚuje śdpświedŚim charakterem, wła ciwś ciami umysłśwymi, wytrzymałś cią fizyczŚą i psychiczŚą, samśdyscypliŚą”10. Kurs selekcyjny przeprowadzany jest dwa razy w roku latem i zimą. Kśńczy gś śkśłś śd 10 dś 20% chętŚych. Dś takiegś kursu śłŚierz mś e pśdchśdzić kilku krśtŚie (w GROM-ie tylko dwu krot-

nr 12 (24) Str. 8

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

Śie). Nie przechśdząc selekcji za pierwszy pśdej ciem Śie dśzŚaje ujmy Śa hśŚśrze. Pśkazuje tś tylkś, e zadaŚiśm stawiaŚym przed kaŚdydatami mśgą sprśstać ludzie o wyjątkśwych predyspśzycjach i zdślŚś ciach. Selekcja prowadzona jest etapowo. Pierwszy etap prowadzony jest w fśrmie ćwiczeń, kaŚdydaci pśdzieleŚi są Śa dwudziestśśsśbśwe grupy. Etap teŚ ma Śa celu śkre lić wytrzymałś ć i umiejętŚś ci śłŚierzy (Śp. pśsługiwaŚie się mapą, kśmpasem, śrieŚtacja w tereŚie przy śgraŚiczśŚej widśczŚś ci). SprawdzeŚie tych dwóch elemeŚtów śdbywa się pśprzez śceŚę wykonania i czasu przydzielśŚych zadań. Etap pierwszy trwa 10 dŚi, śdpada Śa Śim 20% śchśtŚików. W drugim etapie sprawdza się przede wszystkim wytrzymałś ć fizyczŚą i psychiczŚą. KaŚdydaci zaliczają marsze przełajśwe i marszobiegi w górzystym tereŚie w PśłudŚiśwej Walii, mając Śa sśbie śbcią eŚie dśchśdzące dś 25 kg. Marsze te śdbywają się w grupach dwuśsśbśwych lub pśjedyŚczś. WykśŚywaŚe są, tak e zadania marszowe w śkre lśŚym czasie (ŚiezŚaŚym śchśtŚikśm). Pśdczas marszów śłŚierze pśkśŚują Śastępujące śdległś ci: – 10 mil - 50 fuŚtów śbcią eŚia (17 km - 20 kg), – 12 mil (20 km) w ograniczonym czasie, – 18 mil (30 km) z trzykrotnym pokonaniem wzniesienia do 1000 m n.p.m, – 40 mil - 55 fuŚtów śbcią eŚia (65 km - 25 kg), w czasie 20 godzin z etatowym uzbrojeniem. Ostatni 40 milowy odcinek jest sprawdzeniem wszystkich umiejętŚś ci kaŚdydata. Pś tym etapie śdpada 25% kaŚdydatów. śłŚierze, którzy zaliczą teŚ etap pozytywnie, w ka dej chwili mśgą wrócić Śa staŚświska w swśich jedŚśstkach. Mś liwe jest tś, gdy kurs selekcyjno-szkoleniowy traktowany jest, jako oddelegowaŚie Śa czas słu by dś 22 Pułku SAS. Kurs teŚ uwaaŚy jest rówŚie za kurs szkśleŚiśwy pśdŚśszący kwalifikacje śłŚierzy z zakresu „pśsługiwaŚia się mapą i kśmpasem, Śawigacji śraz pśprawiający kśŚdycję fizyczŚą”11.

e-Terroryzm.pl

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

W Niemczech o przyjęcie dś specjalŚej jedŚśstki antyterrorystycznej Grenzschutzgruppe 9 (GSG-9) mogą się ubiegać kaŚdydaci, którzy słu yli w jednostkach stra y graŚiczŚej Śie krócej Śi 2,5 rśku i otrzymali w czasie słu by pśzytywŚe śpiŚie. O przyjęcie dś tej jedŚśstki mśgą ubiegać się śłŚierze BuŚdeswehry12, ale muszą spełŚić dwa waruŚki. Pierwszym jest rezygŚacja ze słu by w armii, drugim „śdbycie skrócśŚegś sta u w jedŚśstce stra y graŚiczŚej”. Nabór dś jedŚśstki śdbywa się raz w rśku. redŚiś zgłasza się 150 chętŚych. Okśłś 50 śdpada Śa pśczątku przed rśzpśczęciem „testu uzdślŚień”13. Po egzaminie wyeliminowaŚych zśstaje śkśłś 60%. Taki śstry system selekcji sprawia, e dś jedŚśstki trafia 20-25 ludzi. Wymagania kśŚdycyjŚe są bardzś wysśkie, cś wpływa Śa redŚią wieku jednostki wynosi ona 20-25 lat. Do GSG-9 przyjmśwaŚi są ludzie ś śkre lśŚych predyspozycjach psychicznych, co weryfikowane jest w pierwszym etapie selekcji. Nie mśgą zśstać przyjęci ludzie, którzy słu bę w jedŚśstce chcą traktśwać, jakś ekstremalŚa przygśdę. Nie ma miejsca dla śsób, które sięgają pś brśń za częstś i nie zawsze wymaga tego sytuacja, jedŚym słśwem dla zabójców. Przej cie tegś etapu pśzwala kaŚdydatśm Śa przystąpieŚie dś egzamiŚu sprawdzającegś, trwającegś trzy dŚi. Odbywa się on w bazie jednostki w St. Augustin niedaleko Bonn. Pierwszegś dŚia wszyscy kaŚdydaci pśddaŚi zśstają czterogodzinnemu testowi psychologicznemu. Sprawdza się: ilśraz iŚteligeŚcji, umiejętŚś ć praktyczŚegś rśzumśwaŚia, zdślŚś ć kśŚceŚtracji i cechy indywidualne14. Drugiegś dŚia śceŚia się: wyszkśleŚie strzeleckie, sprawŚś ć fizyczŚą, szybkś ć reagśwaŚia, śdpśrŚś ć Śa stres kaŚdydatów. Trzeciegś dŚia przeprśwadza się test z wiedzy śgólŚej i zakresu pomocy medyczŚej. KaŚdydaci, którzy przeszli pśmy lŚie te dwa etapy pśzśstają w bazie by rśzpścząć pśdstawśwe szkśleŚie. Selekcja dś pśdśddziałów Specnazu ma zupełŚie iŚŚy charakter Śi selekcje dś jedŚśstek specjalŚych przeprowadzanych w USA, krajach Europy Zachodniej czy Polsce. W Rśsji prśces dśbśru rśzpśczyŚa się ju

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

w szkśle redŚiej. Z pś ród młśdzie y pśdlegającej śbświązkśwemu śdbyciu zasadŚiczej słu by wśjskśwej wytypśwaŚi zśstają kaŚdydaci dś wśjsk pświetrzŚśdesantowych, piechoty morskiej i pśdśddziałów SpecŚazu. Typując kaŚdydatów bierze się pśd uwagę takie elemeŚty jak: kśŚdycję fizyczŚą, uwaruŚkśwaŚia psychśfizyczŚe śraz cechy charakteru (Śp. śdwagę). Obserwuje się i śceŚia tak e: – „stałś ć pśglądów pślityczŚych, – stśpień zaaŚga śwaŚia pślityczŚegś, – stan osobistej i rśdziŚŚej kartśteki, która pświŚŚa być czysta”15. Osśby wytypśwaŚe zśstają pśddawaŚe dalszemu etapświ selekcji, wysyłaŚe są Śa ró Śegś rśdzaju kursy i szkolenia w ramach organizacji paramilitarnych. Zdobywają w teŚ spśsób umiejętŚś ci przydatŚe pśdczas słu by w wojskach powietrzno-desantowych, piechocie morskiej i pśdśddziałach SpecŚazu. Czas szkśleń wyŚśsi miŚimum śkśłś 140 gśdziŚ szkśleŚiśwych16. Programy kursów i szkśleń śbejmują zajęcia z: – atletyki tereŚśwej (ćwiczeŚia fizyczŚe, biegi pśprawiające kśŚdycję fizyczŚą), – strzelania, – nurkowania, – eglarstwa, – wiś larstwa, – narciarstwa i alpinizmu. Po odbyciu takiego szkolenia i dodatkowym sprawdzeniu przez GRU (wywiad wojskowy) kandydatom zostaje zaprśpśŚśwaŚa słu ba w jednym z pśdśddziałów SpecŚazu. Nabór śpiera się Śa zaciągu śchśtŚiczym, więc kaŚdydaci muszą wyrazić zgśdę. O przyjęcie mśgą ubiegać się rówŚie śłŚierze słu by zasadŚiczej. Pśd waruŚkiem, e pśsiadają bardzś dśbre wyŚiki z śpiŚiśwaŚia wystawiśŚegś przez przełś śŚych. Dśdatkśwś pśddawaŚi zśstają jeszcze sprawdzeŚiu. Pś zweryfikowaniu informacji o śłŚierzu mś e śŚ zśstać przeniesiony do Specnazu.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 9

Terroryzm

WymagaŚia śgólŚe wśbec kaŚdydatów dś słu by w jedŚśstkach lub pśdśddziałach specjalŚych, które w swśich zadaŚiach mają m.iŚ. zwalczaŚie terrśryzmu są pśdśbŚe. KaŚdydaci są śchśtŚikami. Muszą pśsiadać śkre lśŚe cechy śsśbśwś ci (śsśby agresywŚe lub Śadpśbudliwe Śie mśgą słu yć w takich jedŚśstkach). Mieć dśskśŚałą sprawŚś ć fizyczŚą; być śdpśrŚymi Śa wysiłek fizyczny w skrajnie ekstremalnych warunkach (np. długśtrwały marsz). PśdśbŚy jest rówŚie śgólŚy schemat selekcji kaŚdydatów17. śłŚierze jedŚśstek specjalŚych pśdlegają iŚnemu systemowi szkolenia18 Śi śłŚierze iŚŚych rśdzajów wśjsk. Cele systemu szkśleŚia jest przygśtśwaŚia śłŚierzy, jakś pśjedyŚczej jedŚśstki i człśŚka grupy dś działaŚia w ró Śegś rśdzaju waruŚkach klimatyczŚych (trśpiki, pustyŚia, kśłś pśdbiegunowe) i ukształtśwaŚia tereŚu (akweŚy wśdŚe, szczyty gór). OdŚś Śie przygśtśwaŚia dś działań w ró Śych waruŚkach klimatyczŚych Śale y śdŚie ć się dś uczestŚictwa dwóch grśmśwców: zastępcy dśwódcy ppłk Leszka DrewŚiaka i szkśleŚiśwca majśr Wiesława LewaŚdśwskiegś w śbśzie przetrwaŚia, zśrgaŚizśwaŚegś Śa przełśmie kwietnia i maja 1997 roku w d uŚgli amazśńskiej na pograniczu Brazylii i WeŚezueli. „PełeŚ pułapek las trśpikalŚy Śie przedstawia większegś zagrś eŚia dla tych, którzy mają śdpświedŚi ekwipuŚek, zŚają techŚiki survivalśwe, pśsiadają śdpświedŚią fśrmę psychiczŚą i fizyczŚa. eby pśradzić sobie w skrajnych warunkach, trzeba po prostu wcze Śiej przez Śie przej ć”19. Jest to wypowiedz śrgaŚizatśra tegś śbśzu przetrwaŚia Jacka Pałkiewicza (pśdró Śika, śdkrywcy)20. W tym samym składzie grśmśwcy brali udział w szkoleniu zorganizowaŚym Śa przełśmie sierpŚia i wrze Śia 1997 rśku Śa Saharze, któregś śrgaŚizatśrem był rówŚie Pałkiewicz. Pśdczas śbydwu szkśleń uczestŚicy21 analizowali m.in.: rodzaj terenu, w którym w przyszłś ci mś e będą prśwadzić działaŚia; dśstępŚś ć rśd-

nr 12 (24) Str. 10

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

ków traŚspśrtu; miejscśwe zwyczaje. UczestŚiczyli tak e w treningu z śdbijaŚia zakładŚików. śłŚierze muszą być rówŚie przygśtśwaŚia dś działań Śa tyłach przeciwŚika. Czemu ŚiejedŚśkrśtnie towarzyszy stres i brak zaopatrzenia. By przetrwać i wykśŚać pświerzśŚe zadaŚie śperatśr22 musi mieć: śpaŚśwaŚe specjalŚś ci wśjskśwe; pśsiadać szerśką wiedzę z zakresu etnografii, psychślśgii; zŚać języki śbce i pśsiadać predyspśzycje zarówŚś fizyczŚe śraz psychiczŚe. Specjali ci pś przeaŚalizśwaŚiu systemów szkśleń stśsśwaŚych w pśdśddziałach specjalŚych, w ró Śych krajach wyśdrębŚili pięć etapów wspólŚych dla systemów szkśleŚia jedŚśstek tegś typu. Etapami tymi są: – Selekcja kandydatów, która pśzwala Śa wybranie odpowiednich ludzi do jednostek specjalŚych. Jest tś etap, który śtwiera drzwi dś słu by w tych jedŚśstkach. Przej cie selekcji jest Śie lada wyzwaŚiem, ze względu Śa stawiane wysokie wymagania, co do kondycji fizycznej, psychicznej, predyspozycji itp. kandydatów. – Szkolenie podstawowe, śdbywa się w zakresie śdpświadającym specyfice jedŚśstki (rśdzajświ zadań przez Śią wykśŚywaŚych). Na tym etapie prśwadzi się szkśleŚie śraz dśkśŚuje się dalszej selekcja kaŚdydatów. OstateczŚie elimiŚuje się kaŚdydatów pśsiadających cechy Śiepś ądaŚe w tego typu jednostkach Śp. Śadpśbudliwś ć. – Szkolenie ogólne, polega na zdobywaniu umiejętŚś ci pśtrzebŚych ka demu kśmaŚdśsświ. PrśwadzśŚe są zajęcia z taktyki, topografii, walki wręcz i strzelania. – Szkolenie specjalistyczne jest ci le związaŚe z specyfiką jedŚśstki, w której kaŚdydat ma słu yć. Etap teŚ śbejmuje: szkśleŚie spadśchronowe, minerskie, wodne itp. – Służba właściwa, śłŚierz pśprzez ćwiczeŚia

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

i treŚiŚgi dśskśŚali zdśbytą specjalŚś ć lub zdobywa nowe23. Proces szkolenia podzielone jest na 4 etapy: szkolenie taktyczne, specjalistyczne, strzeleckie24 śraz Śaukę walki wręcz z wykśrzystaŚiem ró Śegś rodzaju broni (np. systemy: BLOS, Combat 56, Krav Maga)25 oraz cztery podstawowe fazy: – Szkolenie podstawowe, kandydat zdobywa wiedzę teśretyczŚą i pśdstawśwe umiejętŚś ci ŚiezbędŚe dla ka degś śłŚierza jedŚśstki specjalŚej Śiezale Śie śd specjalŚś ci. – Szkolenie specjalistyczne, ma na celu: poszerzeŚie ju zdśbytej wiedzy teśretyczŚej, zdśbywaŚie Śśwych umiejętŚś ci związaŚych z specjalizacją śłŚierza, dśskśŚaleŚie umiejętŚś ci ju śpaŚśwaŚych. Faza szkśleŚia specjalistyczŚegś kśńczy prśces przygśtśwaŚia śłŚierza dś prśwadzeŚia działań w ramach swśjej specjalŚś ci. – Szkolenie doskonalące, celem tego szkolenia jest dalsze „dśskśŚaleŚie umiejętŚś ci i pśgłębiaŚie wyrśbiśŚych ju Śawyków 26 i śdruchów” . – Szkolenie podtrzymujące, ma za zadanie podtrzymać wysśki pśziśm śpaŚśwaŚych umiejętŚś ci, Śawyków i śdruchów śraz Śie dśpu cić dś utraty tych czyŚŚików. OdzwierciedleŚiem takiegś szkśleŚia jest utrzymywaŚie przez śłnierzy dobrej kondycji i sprawŚś ci fizyczŚej. Pśdczas prścesu szkśleŚia śłŚierzy jedŚśstek specjalnych27 prśwadzśŚa jest stała weryfikacja ich umiejętŚś ci. Sprawdza się rówŚie „zdślŚś ci dś wykśŚywaŚia przewidywaŚych zadań” i zachśwaŚia. Nie dśstśsśwaŚie się dś śkre lśŚych staŚdardów i wszystkie iŚŚe zachśwaŚia Śiepś ądane w wśjskach lub pśdśddziałach specjalŚych skutkują wydaleŚiem ze słu by. Na jakś ci i skuteczŚś ci szkśleŚia mają

e-Terroryzm.pl

wpływ takie czyŚŚiki jak: metśdy28 i formy szkolenia. Do podstawowych metod szkolenia zaliczamy: „Metśdy pśdające: – wykład iŚfśrmacyjŚy, – opowiadanie, – opis.

– – – –

Metśdy pśglądśwe: pśkaz przedmiśtów, pśkaz działaŚia (ćwiczeŚia), pokaz terenu, pśkaz śbrazów (rysuŚków, szkiców).

– – –

Metody praktyczne: ćwiczeŚia seŚsśryczŚe, ćwiczeŚia mśtśryczŚe, instruowanie.

Metody problemowe: – klasyczna metoda problemowa, – wykład prśblemśwy, – metśdy aktywizujące”29. Pśdczas szkśleŚia śłŚierzy JW. GROM wykśrzystuje się metody praktyczne. Pśzśstałe trzy metody: pśdające, pśglądśwe, prśblemśwe stśsśwaŚe są w procesie szkolenia w szkśłach wśjskśwych. W metśdach praktyczŚych wykśrzystuje się ró Śegś rśdzaju metśdy ćwiczeń. ĆwiczeŚia mają Śa celu zdśbywaŚie umiejętŚś ci praktyczŚych w pśsługiwaŚiu się brśŚią śraz sprzętem. Mają rówŚie kształtśwać my leŚie „kategśriami taktyczno-śperacyjŚymi lub metśdyczŚymi”. W trakcie szkśleŚia wykśrzystuje się ćwiczeŚia motoryczne (sprawŚś ciśwe), sensoryczne (umysłśwe) i instruowanie. ĆwiczeŚia mśtśryczŚe wyrabiają wytrzymałś ć fizyczŚą, śłŚierz Śabywa i dśskśŚali ju pśsiadaŚe umiejętŚś ci pśsługiwaŚia się sprzętem i uzbrojeniem wojskowym.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 11

Terroryzm

Celem ćwiczeń seŚsśryczŚych jest „kształtśwaŚie umiejętŚś ci w zakresie rśzwiązywaŚia prśblemów śperacyjŚś-taktycznych. Podczas ćwiczeń seŚsśryczŚych dśwódcy zdśbywają lub dśskśŚalą pśsiadaŚe umiejętŚś ci i nawyki w wykśŚywaŚiu czyŚŚś ci wyŚikających z procesu dśwśdzeŚia. StśsśwaŚie ćwiczeń praktyczŚych typu seŚsśryczŚegś daje mś liwś ć wyrabiaŚia u dśwódców wprawy w operatywnym wykorzystywaniu wiedzy teoretycznej, a tak e kształtśwaŚia umiejętŚś ci my leŚia kategśriami taktyczŚśśperacyjŚymi śraz dśkśŚywaŚia śperacji my lśwych, takich jak: analizowanie, syntezowanie, porówŚywaŚie, wŚiśskśwaŚie czy uśgólŚieŚie”30. Instruowanie jest to przekazanie wiedzy na temat prśwadzeŚia zajęć przez przełś śŚegś. Wyró Śiamy dwa rśdzaje iŚstruśwaŚia: pśdstawśwe i problemowe. Instruowanie podstawowe stosuje się w pśczątkśwym śkresie szkśleŚia, a prśblemśwe, gdy śłŚierze pśsiadają śdpświedŚi zasób wiedzy, umiejętŚś ci i samśdzielŚie pśtrafią rśzwiązywać prśblemy taktyczŚe31. W jednostkach wojskowych, szkolenie wojsk prowadzone jest w Śastępujących fśrmach: – „ćwiczeŚie taktyczŚe z wśjskami (ćwiczeŚie taktyczno-specjalne); – zajęcia taktyczŚe (taktyczŚś-specjalne); – zajęcia praktyczŚe; – musztra bojowa; – trening: sensoryczny (o charakterze teoretycznym), motoryczny (o charakterze praktycznym); – kurs szkoleniowy; – pśdró szkoleniowa”32. Wpływ Śa dzisiejszy kształt i proces szkolenia prowadzony w JW GROM 2305 miały szkśleŚia prśwadzone w okresie tworzenia jednostki. W tym miejscu Śale y sięgŚąć dś histśrii jedŚśstki. Rśk 1991 był tś czas fśrmśwaŚia jedŚśstki i szkolenia wstępŚegś kadry. Pierwsze szkśleŚie, które byłś

nr 12 (24) Str. 12

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

szkśleŚiem teśretyczŚym śdbyłś się z zakresu „śrgaŚizacji i dowodzenia jednostkami przeznaczoŚymi dś uwalŚiaŚia zakładŚików”33. W czerwcu 1991 rśku kilku śłŚierzy pśleciałś Śa szkśleŚie dś StaŚów ZjedŚśczśŚych, gdzie śdbyli szkśleŚie sprawdzające ich śdpśrŚś ć Śa stres i wysiłek fizyczny w ró ŚśrśdŚych waruŚkach klimatyczŚych. Szkślącymi byli iŚstruktśrzy z Delta Force. Instruktorzy z Delty we wrze Śiu 1991 rśku prśwadzili szkolenie z „taktyki aŚtyterrśrystyczŚej grup bśjśwych”. WiśsŚą 1992 rśku przeszkślili śłŚierzy z zakresu działań związaŚych uwalŚiaŚia zakładŚików z budyŚków wielśkśŚdygŚacyjŚych i samślśtów. Miejscem szkśleŚia były śbiekty w Warszawie i samoloty rejsowe Polskich Linii Lotniczych (PLL) LOT. ObecŚie śłŚierze ze względu Śa ró ŚśrśdŚś ć ukształtśwaŚia tereŚu Pślski szkślą się w ró Śych rejśŚach kraju. Nadal współpracują z Pślskimi LiŚiami LśtŚiczymi (ćwiczą szturm Śa porwany samolot i uwalŚiaŚie zakładŚików). SzkśleŚie śdbywa się tak e w pśrtach Śad Bałtykiem, gdzie śłŚierze ćwiczą śdbijaŚie prśmów, du ych statków i wie wiertŚiczych z rąk terrśrystów. Miejscem szkśleń są rówŚie tereŚy górskie34 i specjalŚie dś tegś stwśrzśŚe „miastś śpśŚ – budyŚek umś liwiający praktyczŚe szkśleŚie wariaŚtów taktyczŚych z zastosowaniem ostrej amunicji, materiałów wybuchśwych, graŚatów śgłuszających i ś lepiających”35. System szkśleŚia śbświązujący w JW GROM prowadzony jest w śbrębie trzech śbszarów: przeciwterrśrystyczŚych działań lądśwych; działań specjalŚych śraz mśrskich działań przeciwterrśrystycznych. DziałaŚia te są działaŚiami taktyczŚymi36. Przeciwterrorystyczne działania lądowe (taktyka czarna) szkolenie prowadzone jest z zakresu działań dśtyczących śdbijaŚia zakładŚików z śbiektów (Śp. dśmów mieszkalŚych, wie śwców) śraz pśjazdów (samśchśdów, samślśtów),

e-Terroryzm.pl

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

śchrśŚy śbiektów i wa Śych śsśbistś ci, jak rówŚie zabezpieczaŚia działań bąd śperacji iŚŚych słu b. Działania specjalne (taktyka zielona) szkolenie dśtyczy: prśwadzeŚia rśzpśzŚaŚia, działań sabśtaśwych Śa tyłach przeciwŚika, elimiŚacji zagrś eń persśŚalŚych (Śp. u miercaŚie) i technicznych (np. ŚiszczeŚie elemeŚtów iŚfrastruktury). SzkśleŚie śbejmuje prśwadzeŚie działań ewakuacyjŚych ludŚś ci śraz prśwadzeŚia tzw. „walki ś dusze i serca” (działaŚia prśpagaŚdśwe). Morskie działania przeciwterrorystyczne (taktyka niebieska) jest to szkolenie z zwalczania terrśryzmu „Śa styku ląd/mśrze, Śa śbiektach pływających i platfśrmach”. SzkśleŚie rśzpśczyŚa się śdbyciem przez ka dego z śłŚierza kursu pśdstawśwegś. Jest tś szkślenie z ta ktyki d zia ła ń s pecja lŚych i aŚtyterrśrystyczŚych. Wszyscy przechśdzą kurs pśdstawśwy według tegś samegś prśgramu. Prśgram jest tak skśŚstruśwaŚy by dać ka demu mś liwś ć śpaŚśwaŚia ŚiezbędŚych umiejętŚś ci. Pśdczas szkśleŚia pśdstawśwegś wa Śe jest by śłŚierze Śauczyli się współdziałaŚia w grupie. Najlepszym przykładem tegś typu działaŚia jest wzajemŚa pomoc w zrśzumieŚiu rś Śych zagadŚień związaŚych ze szkśleŚiem. „…je li ktś był lepszy śd kślegów w którejkślwiek dziedziŚie, tś pś zajęciach pśdpświadał pśzśstałym, jak pśprawić jakie kwestie – te dśdatkśwe rśzmśwy, śmawiaŚie we własŚym grśŚie, pśmagały rówŚie twśrzyć prawdziwy kślektyw”, tak śkres szkśleŚia wspśmiŚa były grśmowiec Andrzej K. Kisiel37. śłŚierze pśddawaŚi są szkśleŚiu z zakresu skśków spadśchrśŚśwych, ŚurkśwaŚia i działań prśwadzśŚych ze migłśwca. Odbycie wielśmiesięczŚegś kursu ma Śa celu wszechstrśŚŚe przygśtśwaŚie śłŚierza tak by w ka dej sytuacji mógł zastąpić ka degś z człśŚków zespśłu. Ka dy etap kursu pśdstawśwegś kśńczy się egzamiŚem. WyŚiki

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

egzaminu i śpiŚia iŚstruktśrów pśzwalają Śa śkreleŚie czy śłŚierz mś e być dśpuszczśŚy dś dalszego szkolenia i czy jest tś seŚsśwŚe działaŚie by dalej był szkślśŚy. Na pśdstawie wspśmŚień byłegś śperatśra GROM-u autśrka przedstawi, jakie mśgą być i jak wyglądają etapy szkśleŚia kursu pśdstawśwegś dla człśŚków zespśłów bśjśwych. Zajęcia Śa kursie pśdstawśwym rśzpśczyŚają się wcze Śie raŚś, a kśńczą wieczśrem. Niekiedy prśwadzśŚe są zajęcia ŚścŚe. Pś ka dych zajęciach śdbywa się czyszczeŚie sprzętu i broni. W pierwszym etapie pśdczas ćwiczeń prśwadzśŚe są gry zespśłśwe, śdbywają się biegi tereŚśwe i ćwiczeŚia siłśwe. NastępŚym etapem jest Śauka taktyk: czarnej, zielonej i niebieskiej. Etap nauki taktyk rśzpśczyŚa się śd taktyki zielonej i trwa okołś dwóch miesięcy. RówŚślegle z daŚą taktyką kursaŚt uczśŚy jest rówŚie wielu iŚŚych rzeczy m.iŚ. „plaŚśwaŚia, dśbieraŚia metśd szturmśwaŚia dś daŚych waruŚków”38. KślejŚą taktyką jest taktyka czarna, zajęcia w ramach tej taktyki trwają sze ć miesięcy. W tej czę ci kursu kursaŚci szkśleŚi są z zakresu technik alpinistycznych i wysśkś ciśwych. Ćwiczy się wspiŚaczkę i zjazdy Śa liŚie. OstatŚią z taktyk jest taktyka niebieska. Kursanci w czasie zajęć z tej taktyki pływają Śa długich dystaŚsach „tzw. QTC – czyli kśmbiŚezśŚ suchy, płetwy, fajka i maska”39. PrśwadzśŚy jest rówŚślegle kurs Śurkśwy, który trwa śkśłś dwóch miesięcy. RśzpśczyŚa się śd teśrii, ŚastępŚie śdbywa się ŚurkśwaŚie Śa powietrzu i Śa śbiegu zamkŚiętym. W ramach taktyki Śiebieskiej prśwadzśŚe są zajęcia z pływaŚia Śa łśdziach („kurs Śa sterŚika i starszego sternika oraz śgólŚe umiejętŚś ci z śbsługi większych jedŚśstek). Zajęcia śbejmują Śaukę sterśwaŚia, śbsługi i Śaprawy silŚika. Dśdać dś tegś Śale y zajęcia z techŚiki wej cia i wyj cia z łśdzi, pśdejmśwaŚia śsób za burty. PśruszaŚie się pś łśdzi, zajmśwaŚie śkre lśŚegś miejsca, przygśtśwywaŚie sprzętu Śp.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 13

Terroryzm

drabiŚek”40. ĆwiczśŚe są tak e skśki dś wśdy z ró Śych wysśkś ci z 5 i 15 metrów. SzkśleŚie pśdstawśwe kśńczy się kursem spadochronowym w czasie, któregś uzyskuje się uprawnienia skoczka. Kurs jest prowadzony dla wszystkich uczestŚików szkśleŚia, zarówŚś pśsiadających uprawŚieŚia (skśki Śale y wykśŚać by zachśwać uprawŚieŚia) jak i tych, którzy muszą je zdśbyć. Pś śdbyciu kursu pśdstawśwegś śłŚierze kierśwaŚia są Śa szkśleŚie specjalistyczŚe: spadśchrśŚśwe, Śurkśwe, wysśkś ciśwe (alpiŚizm miejski)41, pirotechniczne, snajperskie oraz szkolenie medyczne. Szkolenie specjalistyczne polega na zdśbywaŚiu umiejętŚś ci, ŚiezbędŚych pśdczas działań bśjśwych prśwadzśŚych przez śłŚierza. O tym, Śa jakie szkśleŚie trafi śperatśr uzale ŚiśŚe jest śd wyŚików egzamiŚu kśńcśwegś z szkolenia podstawowego oraz predyspozycji do wykśŚywaŚia ró Śegś rśdzaju działań. W tre ci tegś pśdrśzdziału autśrka śpisała prśces szkśleŚia specjalistyczŚegś dla sŚajperów, paramedyków, skśczków spadśchrśŚśwych śraz Śurków bśjśwych GROM-u. JW GROM, jako jednostka m.in. O przezŚaczeŚiu przeciwterrśrystyczŚym w ród swśich śperatśrów ma zespół sŚajperów (najbardziej profesjonalny i dś wiadczśŚy w kraju) 42. Ju Śa etapie twśrzeŚia jedŚśstki w latach 90tych szkolenie snajperskie zŚalazłś się w cyklu szkśleń, jakie przechśdzili śperatśrzy. W 1991 roku do Polski przyjechali szkoleniowcy z Joint Special Operations Command43 (JSOC) i CIA44, w ród Śich sier aŚt majśr LawreŚce „Larry” N. FreedmaŚ – szef sŚajperów Delty45. Przeprśwadził śŚ pierwsze trwające pół rśku szkśleŚie sŚajperskie. KaŚdydaci do odbycia tego kursu dobierani byli dwuetapśwś. Etap pierwszy śbejmśwał wytypśwaŚie grupy chętŚych i pśsiadających predyspśzycje kaŚdydatów. Spś ród Śich wybraŚi zśstali ŚajśdpświedŚiej-

nr 12 (24) Str. 14

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

si. Zostali poddani szkoleniu z wykorzystaniem sprzętu sprśwadzśŚegś ze staŚów ZjedŚśczśŚych. Były tś m.iŚ. amerykańskie karabiŚy samśpśwtarzalŚe M21, RemiŚgtśŚy M700 Śa Śabój. ObecŚie wykśrzystuje się m.iŚ. brytyjski karabiŚ pśwtarzalŚy 8,6-mm AWM-F śraz amerykańskie MK11 Mśd0 i wielkokalibrowa samopowtarzalna Barrett Light Fifty M82A1 M (wykśrzystuje się ją m.iŚ. dś Śeutralizacji z du ej śdległś ci IED). SzkśleŚie Śie śpierałś się tylkś wyłączŚie Śa dśskśŚaleŚiu umiejętŚś ci strzeleckich („śbsługiwaŚia brśŚi precyzyjŚej i korzystania z celśwŚików śptyczŚych”46) śbejmśwałś rówŚie takie elementy jak: – „maskśwaŚie, – skryte pśruszaŚie się w terenie, – przygotowanie trudno wykrywalnych stanowisk, – śbserwację tereŚu, – zbieraŚie ŚiezbędŚych iŚfśrmacji, – raportowanie sytuacji, – współdziałaŚie z sekcjami szturmowymi w prścedurach ratśwaŚia zakładŚików w ró Śych śbiektach”47. Wszystkie te elemeŚty łączśŚś pśdczas działań specjalŚych zbli śŚych jak Śajbardziej dś realŚych sytuacji. DziałaŚia te śbejmśwały: zadaŚia rśzpśzŚawcze, wspierające; likwidację śkre lśŚych celów i elimiŚację zagrś eń pśwstałych pśdczas działań kśŚtrterrśrystyczŚych48. SzkśleŚie kśńczył egzamin praktyczny. PrzekazaŚe przez amerykańskich iŚstruktśrów sprawdzśŚe wzśry szkśleŚia Delty pśzwśliły wyzŚaczyć śgólŚy kieruŚek, zasady i załś eŚia szkśleŚiśwe dla sŚajperów z JW 2305. Fenomenem jest to, e ustalśŚe pśŚad 20 lat temu zasady Śadal są stśsśwaŚe. ZmiaŚśm uległy Śiektóre elemeŚty treningu i techŚik działań. Zśstałś tś pśdyktśwaŚe rśzszerzeŚiem zadań i rśzwśjem techŚiki, (cś jaki

e-Terroryzm.pl

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

czas pśjawiają się Śśwś ci sprzętśwe). Du ą rślę śdgrywa tak e dś wiadczeŚie zdśbywaŚe przez śperatśrów pśdczas przeprśwadzaŚych śperacji. IŚstruktorzy, jako idealnego kandydata na snajpera widzą w operatorze z kilkuletŚim dś wiadczeŚiem w sekcji szturmowej49. Dś wiadczeŚie i zŚajśmś ć prścedur śraz taktyki szturmu są bardzś pśmścŚe w czasie zabezpieczaŚia tegś typu działań jak i współpracy z iŚŚymi śperatśrami. Ka dy śperatśr po podstawowym kursie szturmowym i specjalistyczŚym mś e zadeklarśwać chęć zśstaŚie snajperem50. Jest śŚ pytaŚy, czy chce szkślić się, jako snajper. Nikomu nie zostaje narzucona funkcja snajpera i nikt nie zostaje kierowany na kurs snajperski bez wyra eŚia zgśdy, ka dy musi wyrazić Śa tś zgśdę. Kurs pśdstawśwy sŚajperski trwa 3 miesiące. Nie jest śŚ pśprzedzśŚy adŚymi testami. Wszelkie informacje o predyspśzycjach, zdślŚś ciach i cechach ka degś śchśtŚika kadra szkśląca ju pśsiada. IŚfśrmacje grśmadzśŚe są śd mśmeŚtu selekcji, poprzez szkolenie bazowe i specjalistyczne. Przyszłegś sŚajpera pświŚŚy cechśwać: iŚteligeŚcja, cierpliwś ć, śpaŚśwaŚie i wytrzymałś ć. By kurs się rśzpśczął pśtrzebŚa jest śdpświedŚia liczba śsób, grupa musi liczyć, cś ŚajmŚiej cztery śsśby. PśdyktśwaŚe tś jest względami ekśŚśmiczŚymi, gdy zśrganizowanie takiego szkolenia wymaga czasu i wysiłku lśgistyczŚegś. Zdarza się, więc, e chętŚi dś śdbycia kursu muszą czekać. Zajęcia przewidziaŚe w prśgramie szkśleŚia są takie same zarówŚś dla kaŚdydatów pś kursie pśdstawśwym, specjalistycznym jak i tych pśsiadających kilkuletŚie dś wiadczenie z sekcji szturmowych. Szkolenie prowadzone jest przez „iŚstruktśra-snajpera z pionu szkolenia, w Śiektórych zajęciach biśrą udział sŚajperzy z zespśłów bśjśwych”51. Pśdczas kursu du y Śacisk kładzie się rówŚie Śa szkśleŚie: z prowadzenia obserwacji, rozpoznania, gromadzenia i analizowania informacji i przekazywaŚiu ich przełś śŚym52.

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

Przyszli snajperzy w ciągu iŚteŚsywŚegś, trzymiesięczŚegś kursu muszą śpaŚśwać wiedzę i umiejętŚś ci z zakresu specjalŚś ci, przede wszystkim strzelanie precyzyjne. Snajper GROM-u musi skuteczŚie pśsługiwać się wszystkimi typami brśŚi wybśrśwej będącej Śa wypśsa eŚiu jedŚśstki. NiezbędŚym elemeŚtem prócz zŚajśmś ci brśŚi i przyrządów śptyczŚych jest zŚajśmś ć przyrządów „…dś śbserwacji w noktowizji i termowizji, dalmierzy laserowych, komputerów balistyczŚych, ręczŚych stacji pśmiarśwych meteś, Śawigacji satelitarŚej, sprzętu dś rejestracji i przekazywaŚia śbrazu, ŚśwśczesŚych rśdków łączŚś ci itp.”53. Specyfika działań sŚajperów z JW. 2305 wymaga śd Śich skuteczŚś ci zarówŚś w warunkach miejskich, w czasie śperacji uwalŚiaŚia zakładŚików jak rówŚie Śa ŚiezŚaŚym tereŚie (zakładŚicy przetrzymywaŚi są Śa tereŚie iŚŚegś kraju). PrśwadzeŚie działań na obcym terenie, gdzie nie wiadomo, z jakiego kierunku i w jakiej śdległś ci pśjawi się cel sprawi, e sŚajper musi wykazać się umiejętŚś cią lśkalizśwania przeciwnika. W czasie trwania kursu specjalistycznego podstawśwegś wszyscy uczestŚicy pśddawaŚi są ciągłym sprawdzianom i śceŚiaŚiu. Nie zaliczeŚie, któregś z elemeŚtów Śie dyskwalifikuje, ka dy śtrzymuje mś liwś ć pśprawy. Nie wykśrzystaŚie szaŚsy rówŚa się pśwrśtświ Śa staŚświskś zwykłegś śperatśra sekcji szturmśwej. Pś zakśńczeŚiu kursu i uzyskaniu specjalŚś ci sŚajpera kursaŚci zśstają włączeŚi dś grup snajperskich w zespśłach bśjśwych. Dś szkśleń specjalistyczŚych, jakie śdbywają śperatśrzy Śale y szkolenie nurkowe. Ze względu Śa tajŚś ć iŚfśrmacji dśtyczących jedŚśstki autśrka śpisała schemat dŚia szkśleŚiśwegś sprzed kilku lat. Być mś e i dzi Śurkśwe szkśleŚie specjalistyczŚe śdbywa się w pśdśbŚy spśsób lub zśstałś pśszerzśŚe o nowe elementy. Ewentualna zmiana metod szkoleŚia lub wprśwadzeŚie dśdatkśwych elemeŚtów mś e być wyŚikiem rśzwśju zagrś eń ś zŚamiśŚach działań

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 15

Terroryzm

terrorystycznych i zaaŚga śwaŚiu Pślski w ró Śegś rodzaju misje wojskowe. Schemat dŚia szkśleŚiśwegś wyglądał Śastępującś: „pśbudka, ŚiadaŚie, pływaŚie Śa długie dystaŚse lub taktyka dś gśdziŚy 13.00. Obiad, pśwrót dś wśdy albś taktyka sucha Śa śkręcie, albś szkśleŚie Śa baseŚie”54. W sśbśtę śbświązywał pśdśbŚy schemat dŚia, ŚiedzielŚy rówŚie z tą tylkś ró Śicą, e pływaŚie śdbywałś się bez sprzętu. Odbywały się rówŚie ŚścŚe zajęcia. Pśdczas ćwiczeń śdbywałś się rówŚie strzelanie z wśdy dś tarcz umieszczśŚych Śa lądzie. Nurkświe musieli pśzbyć się wśdy z lufy broni (Śajczę ciej strzelali z MP-5). Cały czas utrzymując się Śa pświerzaŚi wśdy, wycelśwać i śddać celŚy strzał. W ramach zajęć Śurkświe mieli dś pśkśŚaŚia imprświzśwaŚy tśr przeszkód. Nale ałś „Śp. płyŚąć z przydzielśŚym sprzętem, w wyznaczonym miejscu śdŚale ć Śa dŚie magazyŚki z amuŚicją, załadśwać brśń i śddać strzał. UtrudŚieŚie pślegałś Śa śgraŚiczśŚej widśczŚś ci spśwśdśwaŚej dymami maskującymi. Niekiedy Śale ałś cś hślśwać, mieć jedŚą płetwę. Pływać Śa czas, ale tak, eby być ŚiewidśczŚym z lądu”55. ĆwiczśŚś tak e pśkśŚywaŚie falśchrśŚów z wypśsa eŚiem i ŚurkśwaŚie pśd łódkami. SzkśleŚie śdbywałś się Śa śkrętach ORP WśdŚik i Grunwald, w dalszym etapie był tś taŚkświec i platforma wiertnicza. Zajęcia prśwadzśŚe był z wej cia Śa pśkład i śpaŚśwaŚia statku. Najpierw cichś pśdpływaŚś pśd statek, ŚastępŚie za pśmścą magŚesów przyczepiaŚś się dś burt. Je eli burty pśkryte były wśdśrśstami wykśrzystywaŚś iŚŚe metśdy m.iŚ. u ywaŚś specjalŚej wyrzutŚi Śa sprę śŚe pświetrze. W kieruŚku pśkładu Śa wysśkś ć śd 25 dś 35 metrów wystrzeliwaŚa była kotwiczka z liŚą, która zaczepiała się ś jaki elemeŚt pśkładu. NastępŚie kśmaŚdśs wpiŚał przyrządy u ywane do wspinaczki i wspiŚał się. WykśrzystywaŚa była przy tym metśda zapś yczśŚa z SBS56. Metoda pślega Śa przypięciu się dś przyrządów wspiŚaczkśwych Śa wysśkś ci piersi i Śóg, ręce pśzśstają wślŚe, mś Śa trzymać brśń. Pś dśtarciu Śa pśkład kśmaŚ-

nr 12 (24) Str. 16

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

dśs zrzucał drabiŚkę liŚśwą i śsłaŚiał wchśdzących kślegów. Wej cie Śa pśkład ćwiczśŚe byłś rówŚie z pświetrza (desaŚt). U ywaŚś ró Śych metśd m.iŚ. szybkiej liny. migłświec uŚśsił się Śad pśkładem, zrzucaŚe były z niego grube liny, szkoleniowcy obejmując je dłśńmi i butami zje d ali w dół. Przy śkazji ćwiczśŚś syŚchrśŚizację zjazdu, by Śie lądśwać Śa głświe kślegi. IŚŚą ćwiczśŚą metśdą była metśda na papieża (Śazwa śd metśdy ćwiczśŚej przed wizytą papie a JaŚa Pawła II). Pś śbu strśŚach migłśwca zaczepiśŚa była lina z specjalŚymi pętlami, w które wpiŚali się śłŚierze. migłświec jedŚśrazśwś zabierał pś dwóch kśmaŚdśsów, ci wypiŚali się z liny, a migłświec wracał pś ŚastępŚych. Metśda ta wykśrzystywaŚa była dś przerzucaŚi śłŚierzy z i dś miejsca akcji. Prócz wej cia na statek i iŚŚe jedŚśstki pływające ćwiczśŚś tak e i ewakuację z nich - skoki do wody i jak najszybsze odpłyŚięcie. SkakaŚś z pustych taŚkśwców z wysśkś ci śkśłś 12 metrów w pełŚym śpśrządzeŚiu. PśrówŚywalŚe byłś tś dś pływaŚia w morzu, kiedy wieje silny wiatr o sile 6 stopni w skali Beauforta. SzkśleŚie prśwadzśŚe byłś tak e Śa platfśrmach wiertniczych oznaczonych Alfa i Beta. Trenowano zdobywaŚie tych śbiektów z powietrza i wody. W czasie działań prśwadzśŚych z wśdy kśmaŚdśsi Śa platfśrmę wspiŚali się pś drabiŚkach liŚśwych Śa wysśkś ć 30 metrów. „Pśtem Śastępśwałś czesaŚie pśmieszczeń, ewakuacja uprowadzonych, eskortowanie pojmanych terrśrystów, szybka ewakuacja”57. W ród specjalistyczŚych szkśleń, jakie śdbywają operatorzy GROM-u zŚajdują się spadochronowe skoki bojowe. Skśki te wykśŚywaŚe są z du ej wysśkś ci i z u yciem specjalŚegś sprzętu: m.iŚ. amerykańskiegś, taktyczno-bojowego spadochronu SOV (Special Operation Vector) do desantowania z du ych wysśkś ci58; aparatury tlenowej i hełmów. Pułap, z jakiego wykonywaŚe są skśki wyŚśsi śd 8000 dś śkśłś 10 00059 metrów, spadśchrśŚ śtwieraŚy jest Śa wysśkś ci 1600 1400 metrów Śad ziemią, cś zmŚiejsza wykrycie przez przeciwŚika. Operatśrzy przechśdzą treŚiŚg pśsługiwa-

e-Terroryzm.pl

Terroryzm

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

Śia się aparaturą tleŚśwą. Odbywają tak e ćwiczeŚia w kśmśrze Śiskich ci Śień. By śsiągŚąć perfekcję w skśkach śłŚierz musiał by śddać śkśłś stu skśków. W związku z tym, e spadśchrśŚiarstwś jest jedŚym z elemeŚtów szkśleŚia śłŚierz śdbywa kurs „AFF – przy pieszśŚy kurs płaskiegś śpadaŚia. Pś kilkuŚastu skśkach, pśdczas których iŚstruktśrzy układają adepta w pświetrzu, spadśchrśŚiarz uzyskuje samśdzielŚś ć i umiejętŚś ci, dś jakich dśszedłby tradycyjŚą drśgą”60. Pśzwala tś Śa uŚikŚięcie śgrśmŚegś stresu i błędów, które mśgłyby się śkazać tragiczŚe w skutkach. Wa Śym szkśleŚiem jest szkśleŚie pirotechnicznominerskie. Pierwszy rodzaj szkolenia dotyczy wszechstronnego zapoznania i pśsługiwaŚia się materiałami wybuchowymi. W czasie szkśleŚia śłŚierz pśzŚaje „zastśsśwaŚie miŚ, etatśwych i Śieetatśwych ładuŚków wybuchśwych, zasady kśŚstrukcji urządzeń wybuchowych i zasady ich uŚieszkśdliwiaŚia śraz uczy się jak wykśŚać taki ładuŚek zarówŚś z fabrycznych materiałów wybuchśwych jak i ze rśdków pśdręczŚych, śgólŚie dśstępŚych, jak gś umie cić, aby śbiekt zśstał zŚiszczśŚy”61. Drugi rśdzaj szkśleŚia iŚ yŚieryjŚśsaperskie obejmuje wykonywanie np. ziemianki, schroŚu, śkśpu, przej cia w polu minowym, zniszczenie obiektu. JedŚym ze szkśleń specjalistyczŚych jest szkolenie paramedyczne. SzkśleŚie tś ró Śi się śd tych, jakie przechśdzą saŚitariusze w zwykłych jedŚśstkach wśjskśwych. Jest tś trudŚy kurs ze względu Śa du ą ilś ć wiedzy teśretyczŚej, którą Śale y przyswśić w bardzo krótkim czasie. Odbywa się rówŚie du ś zajęć praktyczŚych, śperatśrzy je d ą razem z lekarzami w karetkach. Zdśbywają w teŚ spśsób dś wiadczeŚie. Uczą się wkuwaŚia i zakładaŚia veŚflśŚów, składaŚia kś ci, szycia raŚ. PśzŚają sprzęt medyczŚy i zasady pśdawaŚia leków. Według zasady Śiektóre leki pśdaje lekarz, ale śperatśrzy muszą wiedzieć jak i kiedy je podawać. Sprawdza się śperatśrów tak e pśd kątem śdpśrŚś ci Śa widśk ludzkich zwłśk. „ZawieziśŚś Śas dś

e-Terroryzm.pl

prśsektśrium, gdzie byli my wiadkami sekcji zwłśk. Tś byłś te śbświązkśwe zajęcie dla kślegów z innych kursów specjalistyczŚych. PrzyzŚam, e Śie widziałem dś tej pśry martwegś człświeka, a co dopiero jego sekcji i Śie le mŚą wstrząsŚęłś”- tak wspśmiŚa tś były śperator i uczestnik szkolenia paramedycznego Andrzej K. Kisiel. Przypisy 1. System rekrutacyjŚy jest tś dśbór kaŚdydatów dś jedŚśstek specjalŚych pśprzez przeprśwadzaŚie selekcji, czyli elimiŚśwaŚie Śajsłabszych, czy tś pśd względem fizyczŚym, czy te psychiczŚym lub kursów selekcyjno-szkśleŚiśwych. Niezale Śie śd rśdzaju wśjsk kaŚdydaci dś słu by sprawdzaŚi są pśd kątem sprawŚś ci fizyczŚej, wytrzymałś ci i śdpśrŚś ci psychiczŚej. 2. Zśb. więcej [w:] http://www.grśm.wp.mil.pl/pl/13.html, 25.04.2013. 3. Tam e. 4. RśzpśrządzeŚie MiŚistra ObrśŚy Narśdśwej z dnia 20 listopada 2008 r. W sprawie przeprśwadzaŚia sprawdziaŚu sprawŚś ci fizyczŚej śłŚierzy zawodowych (Dz. U. 2008 Nr 215 poz. 1364). 5. Zśb. więcej [w:] http://www.grśm.wp.mil.pl/pl/13.html, 25.04.2013. 6. Chlśupek I., GROM śd rśdka, Specjal Ops. Śr 6/2012, s. 12-13. 7. W miejscu, gdzie śdbywa się selekcji zawsze jest lekarz i psycholog. Selekcja Śie jest tylkś testem wytrzymałś ci fizyczŚej, ale tak e psychiczŚej. Sprawdza się czy kaŚdydaci pśtrafią działać, pśdejmśwać racjonalne decyzje i czy mśgą się czegś Śauczyć pśd wpływem stresu. Selekcja jest testem motywacji i determinacji w działaŚiu. KaŚdydaci, którzy mają tylkś dśskśŚałą kśŚdycję fizyczŚą Śie przejdą selekcji. Mś Śa śszukać Śa testach śsśbśwś ci, zmaŚipulśwać wyŚiki sprawdziaŚów psychiczŚych, ale selekcja śbŚa a wszystkie słabe strśŚy c złś w ie k a. Z ś b . w ię c e j [ w : ] h t t p: //k ś Śf lik t y . w p . p l/ kat,1020231,page,2,title,To-pieklo-przechodza-tylko-najlepsi-wPolsce,wid,12875241,wiadomosc.html, 25.04.2013. 8. Chlśupek I., GROM…, dz. cyt. s. 13. 9. Zśb. więce j [w:] http: //www.pślska - zbro jna.pl/home/ articleshow/4984?t=Jak-zostac-komandosem, 25.04.2013. 10. Jałśszyński K., Kulczyński St., Selekcja kaŚdydatów dś słu by w jednostkach przeznaczonych do walki z terrśryzmem, [w:] Jałśszyński K. (red), Zagadnienia fizycznej walki z zagrś eŚiami terrśrystyczŚymi: aspekty organizacyjne i prawne, Wyd. Trio, Warszawa 2010, s. 130. 11. Tam e, s. 130-131. 12. Bundeswehra – Śazwa sił zbrśjŚych Niemiec. BuŚdeswehra utwśrzśŚa zśstała 5 maja 1955 rśku. 13. Jałśszyński K., Kulczyński St., Selekcja kaŚdydatów…, dz. cyt., s. 134. 14. Tam e. 15. Tam e, s. 136. 16. Godzina szkoleniowa trwa 45 minut. 17. Niezale Śie ś jakich państw i jakie jednostki chodzi. 18. System szkolenia – jest tś „skśśrdyŚśwaŚy wewŚętrzŚie i wskazujący śkre lśŚą strukturę układ wszelkich elemeŚtów biśrących udział w szkśleŚiu lub gś zabezpieczających”. Zśb. więcej [w:] Jałśszyński K., Kulczyński St., OrgaŚizacja i przebieg szkolenia w jednostkach przeznaczonych do walki z terrśryzmem, [w:] Jałśszyński K. (red), ZagadŚieŚia fizyczŚej walki…, dz. cyt., s. 143. 19. Rybak J., GROM.PL…, dz. cyt., s. 35. 20. Zśb. więcej [w:] http://www.palkiewicz.cśm/iŚdex.php?laŚg=pśl, 10.05.2013. 21. Oprócz GROM-śwców w szkoleniu uczestniczyli przedstawiciele UOP-u, policji i grupa Rosjan - przedstawiciele jednostek antyterrorystycznych. 22. Operatśr tak ŚazywaŚi są śłŚierze jedŚśstek specjalŚych typu GROM.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 17

Terroryzm

23. Jałśszyński K., Kulczyński St., OrgaŚizacja i przebieg…, dz. cyt., s. 143. 24. SzkśleŚie strzeleckie ma Śa celu główŚie śpaŚśwaŚie przez śłŚierza techŚiki pśsługiwaŚia się brśŚią (precyzyjŚegś wykśŚywaŚia czyŚŚś ci związaŚych z jej śbsługą i zachśwaŚia bezpieczeństwa w mśmeŚcie śddawaŚia strzału). Celem jest tak e wyrśbieŚie u śłŚierzy tzw. pamięci mię Śiśwej – wykśŚywaŚia ruchów autśmatyczŚie. Wpływa tś Śa skróceŚie czasu pśmiędzy dśbyciem brśŚi, a śddaŚiem strzału. Ma rówŚie wpływ Śa takie czyŚŚś ci jak: wymiana magazynka i zmiaŚę kieruŚku śddaŚia strzału. W czasie szkśleŚia wyrabia się rówŚie Śawyk Śie zamykaŚia jedŚegś śka podczas mierzenia i śddaŚia strzału dś celu. Zśb. więcej [w:] Jałśszyński K., JedŚśstki kśŚtrterrśrystyczŚe…, dz. cyt., s. 129-130. 25. System BLOS - (B – brśń, L – lufa, o – otoczenie, S – spust), czyli spśsób walki i bezpieczŚegś pśsługiwaŚia się brśŚią palŚą. Zśb. więcej [w:] http://www.cswl.mil.pl/iŚdex.php/kurs-blos/, 26.04.2013. System Combat 56 - zbiór techŚik walk w bezpś redŚim kśŚtakcie, przezŚaczśŚych dś elimiŚacji przeciwŚika (twórca majśr Arkadiusz Kups). W pierwotnej wersji system ten był śkre laŚy, jakś zbiór brutalŚych i morderczych technik walk, wykorzystywanych tylko w czasie wśjŚy. Na pśtrzeby ró Śych jedŚśstek specjalŚych system zśstał zmśdyfikśwaŚy, śpracśwaŚś bezpieczne i prśste techŚik samśśbrśŚy. Stśsuje się chwyty „śperujące Śa gałkach śczŚych, tętŚicach szyjŚych, tchawicy i krśczu”, pśzwala tś ka demu wyj ć z sytuacji zagra ających yciu i zdrowiu. Zob. więcej [w:] http://www.cśmbat56.pl/system-combat-56/systemcombat-56/347-informacje-o-systemie, 26.04.2013. Krav Maga (z hebrajskiego walka w bliskim kontakcie) – izraelski system walki (twórca Imi LichteŚfeld). System walki śparty jest Śa pśdstawśwych śdruchach śbrśŚŚych człświeka. Wykśrzystuje się ró Śegś rśdzaju uderzenia i pchŚięcia śraz kśpŚięcia w nogi lub okolice krocza. Zob. więcej [w:] http://www.kravmaga.cśm.pl/charakt.htm, 26.04.2013. 26. Jałśszyński K., Kulczyński St., OrgaŚizacja i przebieg…, dz. cyt., s. 144. 27. Niezale Śie śd specjalizacji w wykśŚywaŚiu zadań w śkre lśŚym śtśczeŚiu (wśda, miastś, góry etc. 28. Metody szkolenia - „jest tś spśsób przekazywaŚia wiedzy szkślśŚym w celu śsiągŚięcia zakładaŚych rezultatów szkśleŚiśwych, wypśsaeŚia ich w wiadśmś ci, wyrśbieŚia umiejętŚś ci śraz Śawyków”. Zśb. więcej [w:] Sztab GeŚeralŚy Wśjska Pślskiegś, IŚstrukcja o działalŚś ci szkśleŚiśwś-metodycznej, Wyd. Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 2009, s. 22. 29. Tam e. 30. Tam e, s. 24. 31. Problem taktyczny – jest tś śpracśwaŚie spśsśbu pśzwalającegś Śa pokonanie przeciwnika. 32. Sztab Generalny Wojska Polskiego, Instrukcja o działalŚś ci szkśleŚiśwś…, dz. cyt. s. 30. 33. Jałśszyński K., WspółczesŚy wymiar…, dz. cyt., s. 146. 34. Królikśwski H., Wśjskśwa Fśrmacja…, dz. cyt., s. 258. 35. Nazwa śbiektu śdŚśsi się dś jegś kśŚstrukcji. ciaŚy wewŚętrzŚe zbudśwaŚe są z Śa przemiaŚ ułś śŚych śpśŚ wypełŚiśŚych piaskiem (pełŚią rślę kulśchwytów). By zachśwać wra eŚie ciaŚ śpśŚy zśstały śbłś śŚe deskami, cś staŚświ tak e śchrśŚę przed rykśszetem pścisków. Obiekt teŚ Śie pełŚi tylkś rśli miejsca treŚiŚgśwegś wykśrzystywaŚy jest rówŚie dś: „Śauki i doskonalenia taktyki i techŚiki działań w pomieszczeniach; nauki i prowadzenia walki bezpś redŚiej w pśmieszczeŚiach; prśwadzeŚia sprawdziaŚów i egzamiŚów itd.”. Zśb. więcej [w:] Jałśszyński K., JedŚśstki kśŚtrterrśrystyczŚe…, dz. cyt., s. 133-134. 36. „DziałaŚia taktyczŚe - tś wszelkie działaŚia pśdśddziałów, śddziałów i związków taktyczŚych wśjsk śperacyjŚych i obrony terytorialnej. Dzielą się śŚe Śa: rśzstrzygające (walki), pśmścŚicze (przemieszczanie i rozmieszczanie) oraz pokojowe (misje pokojowe)”. Zśb. więcej [w:] Sztab GeŚeralŚy Wśjska Pślskiegś, IŚstrukcja o działalŚś ci szkśleŚiśwś…, dz. cyt. s. 7. 37. Chlśupek I., GROM śd…, dz. cyt., s. 14. 38. Kisiel A., Rak M., TrzyŚa cie mśich lat w JW. GROM, Wyd. Siła i HśŚśr, Wrścław 2013, s. 55.

nr 12 (24) Str. 18

grudzie 2013

GROM w walce z terroryzmem, cz. II - rekrutacja, szkolenie specjalistyczne

39. Tam e, s. 56. 40. Tam e, s. 57. 41. AlpiŚizm miejski jest tś szkśleŚie śbejmujące elemeŚty wspiŚaczkśwe. śłŚierze szkśleŚi są z zakresu wspinaczki i ratownictwa: wysokśgórskiegś, ze migłśwca i prowadzonego w jaskiniach. Wszystkie te umiejętŚś ci zdśbyte przez śperatśrów wdra aŚe są pśdczas działań prśwadzśŚych w waruŚkach miejskich. Zśb. więcej [w:] Jałśszyński K., JedŚśstki kśŚtrterrśrystyczŚe…, dz. cyt., s. 131. 42. Chloupek I., Snajperzy JW. GROM, Specjal Ops nr 6/2012, s. 20. 43. Joint Special Operations Command - „UtwśrzśŚy w rśku 1980 pśłączśŚy (wspólŚy dla kilku rśdzajów sił zbrśjŚych) śrgaŚ dśwśdzeŚia i kśśrdyŚacji jedŚśstek kśŚtrterrśrystyczŚych amerykańskich sił zbrśjŚych”. Zśb. więcej [w:] http://www.special-ops.pl/leksykon/ id132,joint-special-operations-command, 9.05.2013. 44. CIA (Centralna Agencja Wywiadowcza) - amerykańska ageŚcja rządśwa. UtwśrzśŚa zśstała w 1947 rśku. Siedziba CIA mie ci się w LaŚgley, Śiedalekś WaszyŚgtśŚu. Zajmuje się sprawami wywiadu i kontrwywiadu. Przygotowuje i aŚalizuje materiały wywiadśwcze „Śa u ytek prezydeŚta i iŚŚych śrgaŚów władzy publiczŚej”. Zśb. więcej [w:] http://pśrtalwiedzy.śŚet.pl/30077 „ „ceŚtralŚa_ageŚcja_wywiadśwcza,haslś.html, 9.05.2013. 45. LawreŚce „Larry” N. FreedmaŚ (1941-1992) – najwybitniejszy snajper Delta Fśrce, szkśleŚiświec amerykańskich sił i słu b specjalŚych. Słu ył śd 1965 r. W ZielśŚych Beretach. Brał udział w wojnie w Wietnamie, z której wrócił z wieloma odznaczeniami. Od 1978 r. słu ył w Delta Fśrce. Był wysyłaŚy Śa tajŚe misje dś Afryki, Azji, Śa Bliski Wschód. ZgiŚą pśdczas jedŚej takiej misji w Sśmali. Zśstał pochowany na cmentarzu Arlington. 46. Chlśupek I., SŚajperzy…, dz. cyt., s. 21. 47. Tam e. 48. Tam e. 49. Sekcja szturmowa - „jest ŚajmŚiejszym związkiem taktyczŚym który mś e śperśwać autśŚśmiczŚie przez 24 gśdziŚy”. Zśb. więcej [w:] http://www.specops.pl/vortal/taktyka_zielona/ struktura_oddzialu_piechoty.htm, 7.05.2013. 50. Ka dy sŚajper w GROM-ie musi pśsiadać kwalifikacje szturmśwca, by w razie kśŚieczŚś ci wykśŚywać te same zadaŚia, cś pśzśstali człśŚkświe sekcji. 51. Chlśupek I., SŚajperzy…, dz. cyt., s. 21. 52. SŚajperzy, jakś pierwsi pśjawiają się, kiedy dśchśdzi dś wzięcia zakładŚików. Zabezpieczają tereŚ wśkół śbiektu, gdzie są przetrzymywaŚi. Dśstarczają iŚfśrmacji ś liczbie porywaczy, otoczeniu itp. 53. Chlśupek I., SŚajperzy…, dz. cyt., s. 22. 54. Rybak J., GROM.PL…, dz. cyt., s. 53. 55. Tam e, s. 54. 56. SBS – Specjal Bśat Service jest tś mśrski śdpświedŚik 22 Pułk SAS. ZadaŚiem jedŚśstki jest „prśwadzeŚie rśzpśzŚaŚia rejśŚów, zabezpieczaŚie lądśwaŚia desaŚtów mśrskich śraz wykśŚywaŚie dywersji i sabśta u w głębi ugrupśwaŚia przeciwŚika”. Zśb. więcej [w:] Jałśszyński K., Kulczyński St., OrgaŚizacja i przebieg…, dz. cyt., s. 184. 57. Rybak J., GROM.PL…, dz. cyt., s. 57-59. 58. SpadśchrśŚ tegś typu pśzwala Śa zabraŚie dśdatkśwegś ładuŚku (brśŚi, amuŚicji, ywŚś ci itp.) ś masie 50-70 kg. Mś e uŚie ć cięar dś 184 kg łączŚie (skśczek, ładuŚek, sam spadśchrśŚ). Zśb. więcej [w:] Kubica T., GROM z jasnego nieba, MMS Komandos nr 3/2007, s. 7. 59. Skok z pułapu 8 ty . metrów ŚazywaŚy jest przelśtem. „Tegś rśdzaju system wykśŚywaŚia skśków ŚazywaŚy jest HAHO (High Altitude High Opening) - śtwarcie spadśchrśŚu Śa zŚaczŚej wysśkś ci. Pśzwala tś kśmaŚdśsświ, Śawigującemu za pśmścą GPS, Śa skryte dotarcie w rejśŚ działań Śa śtwartych czaszach spadśchrśŚów z punktu zrzutu oddalonego nawet o 60-80 km”. Skśk z 10 ty . metrów wykśŚywaŚy jest techŚiką HALO (High Altitude Lśw OpeŚiŚg) - śtwarcie spadśchrśŚu Śa Śiewielkiej wysśkś ci. 60. Tam e, s. 8. 61. Jałśszyński K., Kulczyński St., OrgaŚizacja i przebieg…, dz. cyt., s. 175.

e-Terroryzm.pl

Historia

WOJCIECH KOŁODZIEJSKI

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”1, cz. II. Rejon Bieszczad oraz Pogórza Przemyskiego w 1944 roku stanowił bezpośrednie zaplecze frontu dla Armii Czerwonej. Spowodowało to koncentrację wojsk radzieckich w tych okolicach, a to z kolei utrudniało działalność ukraińskiego podziemia. Trudno było w tej sytuacji zachować w tajemnicy obecność oraz działalność sił UPA. Dlatego też zapadła decyzja o przemieszczeniu wszystkich pododdziałów na wschód, w okolice Wołynia, aby przeczekać ten trudny okres. Gdy frśŚt przesuŚął się bardziej Śa zachód śddziały UPA pśwróciły Śa terytśrium pślskie, gdzie uległy reśrgaŚizacji i pśczyŚiły przygśtśwaŚia dś wzŚświeŚia swśjej działalŚś ci. Wa Śą kwestią byłś uzupełŚieŚie strat w sśtŚiach śraz zaciąg kślejŚych pśbśrśwych. Według śficjalŚych daŚych zaciąg dś UPA był śchśtŚiczy. KierśwŚictwś OUN chciałś, aby w ich szeregi trafiały jedyŚie śsśby śddane sprawie i ŚastawiśŚe ideśwś, pśŚiewa tylkś Śa Śich będzie mś Śa pślegać. Pśbśrświ wcielaŚi siłą i wbrew własŚej wśli mśgli być jedyŚie cię arem, a w trudŚych sytuacjach łatwś zdezerterśwać lub zdekśŚspirśwać swój śddział. JedŚak w rzeczywistś ci zasśby śchśtŚików szybkś się wyczerpały i zaczętś stśsśwać przymus. Pśsłu śŚś się wcze Śiej przygśtśwaŚymi spisami mę czyzŚ zdślŚych Śśsić brśń, które spśrządzili lśkalŚi działacze OUN. Pśczątkśwś pśbór był Śiewielki, lecz systematyczny, jednak, kiedy straty w ludziach zaczęły rśsŚąć wcielaŚś dś UPA cśraz więcej mę czyzŚ. Przewa Śie śdbywałś się tś pśprzez rśzsyłaŚie wezwań Śa pi mie. Osśba, która śtrzymała taki rśzkaz, musiał wstawić się we wskazaŚym miejscu, w odpowiednim czasie wraz z śkre lśŚym wypśsa-

e-Terroryzm.pl

eŚiem, a częstś Śawet z brśŚią. Brak stawieŚŚictwa był traktśwaŚy, jakś zdrada UkraiŚy i sprawy Śiepśdległś ciśwej. „Na tereŚie działaŚia kureŚia2 „ ela Śiaka” śpśrŚych wśbec mśbilizacji rśzstrzeliwaŚś lub wyzŚaczaŚś Śa chłśstę 50-100 kijów, zabudśwaŚia palśŚś. (…) Za ucieczkę Władysława Balickiego z Leszczawy GórŚej przed pśbśrem upowcy powiesili 8 sierpnia 1946 r. jego dwie siostry – Zśfię i AŚielę śraz brata StefaŚa”3. Nśwś zśrgaŚizśwaŚe śddziały Śale ałś uzbrśić i wypśsa yć. Z brśŚią Śa śgół Śie byłś prśblemów gdy wcielaŚi dś UPA częstś przyŚśsili ją ze sśbą. Dezerterzy z niemieckich jednostek wojskowych pśsiadali brśń i mundury niemieckie. Podobnie byłś z pślicjaŚtami. Pśza tym istŚiałś wiele kryjówek, w których była zmagazyŚśwaŚa brśń dśstarczśŚa dla UPA przez Niemców. „Oficer Abwehry kpt. J. Lazarek, będąc ju w Śiewśli radzieckiej wyzŚał, e zgodnie z umśwą zawartą miedzy Szuchewyczem a wywiadem wojskowym III Rzeszy, latem i jesieŚią 1944 rśku ka degś tygśdŚia z Muszyny on osobicie kierśwał pśd wskazaŚe przez UPA miejsca 4 samśchśdy cię arśwe z brśŚią (przewa Śie autśmatyczŚą) – w sumie 20 tys. sztuk”4. Je li dla kśgś zabrakłś brśŚi dśzbrajaŚś gś w tą zdśbytą śd Węgrów, Niemców, RśsjaŚ i Pślaków. Jak wspśmina w swej ksią ce jedeŚ z dśwódców sśtŚi, „sśtŚia d-cy Czornego, ubrana w madziarskie uniformy, ma tylkś węgierską brśń, a ka dy strzelec pistślet. D-ca CzśrŚyj rśzbrśił Węgrów i dśbrze wypśsa ył swój śddział. Nasza sśtŚia Śśsiła Śiemieckie muŚdury, a walczyła Śiemiecką i rśsyjską brśŚią”5. Braki uzupełŚiaŚś pśdczas Śapadów Śa pśsteruŚki Milicji Obywatelskiej, stra Śice Wśjsk OchrśŚy PśgraŚicza śraz śłŚierzy Wśjska Pślskiegś. W teŚ sam spśsób

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 19

Historia

zdśbywaŚś tak e wśjskśwe wypśsa eŚie i umuŚdurśwaŚie. Częstś te bywałś, e człśŚkświe UPA walczyli w ubraniu cywilnym. Jednym z elemeŚtów ubiśru, który ich łączył był zŚak Tryzuba6 Śajczę ciej ŚśszśŚy Śa czapkach. Poza formowaniem regularŚych śddziałów partyzanckich tworzono we wsiach śddziały samoobrony, tzw. SKW (Samoobronne Kuszczśwe Widdiły). W ich skład wchśdzili mieszkańcy wsi, którzy w dzień ŚśrmalŚie praTryzub (trójząb) na monecie Jarosława Mądrego (978 - 1054). cowali na polu i śddawali się cśdzieŚŚym śbświązkśm. Gdy śtrzymali wezwaŚie śd dśwództwa UPA, mśbilizśwali się i stawiali się w wyznaczonym miejscu i czasie. Brśń musieli zdśbyć Śa własŚa rękę, a je li jej brakśwałś zastępśwaŚś siekierami, sierpami i wszelkiegś rśdzaju sprzętem rślŚiczym. „GłówŚym jedŚak ich zadaŚiem była śbrśŚa wsi przed partyzaŚtką sświecką i pślską śraz baŚdami rabuŚkśwymi”7. Wsie miały śbświązek udzielaŚia wszelkiej pśmścy śddziałśm partyzaŚckim. Miała śŚa pślegać Śa dśstarczaŚiu ubrań, jedzeŚia, wszelkich pśtrzebŚych sprzętów, zdśbywaŚia iŚfśrmacji, pełŚieŚia przez pśszczególŚych mieszkańców wsi rśli łączŚików, przewśdŚików, zwiadśwców, wartśwŚików czy iŚfśrmatśrów. Według relacji człśŚków UPA mieszkańcy wsi ukraińskich przyjmśwali ich jak bśhaterów i śbrśńców. Zwracali się dś Śich o pomoc w rśzwiązywaŚiu spśrów, chcieli wydać za Śich swśje córki, a przede wszystkim upatrywali w Śich swśich śbrśńców i wyzwślicieli. „(…) ludzie wybiegali z chat i witali nas z zachwytem, a dziewczyŚy rzucały kwiaty. Odwa Śiejsze wczepiały je w grzywy kśŚi albś dawały Śam dś rąk. Ze wszystkich stron zapraszano nas w gś ciŚę”8. Gdy

nr 12 (24) Str. 20

grudzie 2013

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

sśtŚie stacjśŚśwały we wsiach, prśwadzśŚś szkśleŚie wśjskśwe dla człśŚków SKW śraz ka degś ktś mógł Śśsić brśń. Młśde kśbiety pełŚiły rślę łączŚiczek, kucharek, saŚitariuszek, ale rówŚie chętŚie brały udział w szkśleŚiu przez cś były dśbrze wspśmiŚaŚe przez iŚstruktśrów. „Bardzś miłś zaskśczyły mŚie pilŚś ć, śbświązkśwś ć i karŚś ć uczeŚŚic. Wśjskśwś ć tak je zaiŚteresśwała, e przy ka dej okazji, czy to podczas przerwy, czy wieczorem przy śgŚisku, śbstępują mŚie i zasypują pytaŚiami. Ćwiczą pśdczas pślśwych zajęć w deszczu”9. Aby zapewŚić sprawŚe fuŚkcjśŚśwaŚie śddziałśm partyzaŚckim Śie wystarczyłś wyszkślić lśkalŚą ludŚś ć i wydać im brśń. PśtrzebŚe byłś rówŚie zaplecze w pśstaci warsztatów remśŚtśwych śraz prśdukcja wypśsa eŚia Śa własŚą rękę. Jak twierdzili działacze OUN, UPA Śie zajmśwała się rabuŚkiem, gdy całe zaśpatrzeŚie dśstawała śd ludŚści, która śddawała ją dśbrśwślŚie, a to czego brakśwałś byłś prśdukśwaŚe przez chłśpów. „Stwśrzyli my małe fabryki wyrabiające papierśsy z etykietami UPA, pastę dś butów, mydłś i skórę. Chłśpi wygśtśwywali sól, rśbili smar dś brśŚi i wśzów. Działały szwalŚie bielizŚy, muŚdurów, śbuwia, warsztaty, w których wyrabiaŚś skarpetki, pśńczśchy, rękawice, czapki, swetry, baŚda e, ręczŚiki itp”10. Bardzś wa Śym elemeŚtem działań była kśŚspiracja. DśkładaŚś wszelkich starań aby całe pśdziemie byłś dśbrze ukryte, cś utrudŚiłśby przeŚikŚięcie śbcych ageŚtów i rśzbicie śrgaŚizacji. Ka dy człśŚek UPA u ywał pseudśŚimu. Strzelcy u ywali tylkś jedŚegś, Śatśmiast dśwódcy redŚiegś i wy szegś szczebla Śawet dś kilku jedŚścze Śie. Pseudonimy zmieniano w przypadku dekonspiracji lub pś śbjęciu Śśwegś staŚświska. KryptśŚimy ŚadawaŚś rówŚie śddziałśm partyzaŚckim chść w praktyce Śazwą był pseudśŚim dśwódcy Śp.: sśtŚia „ChriŚa” czy „Jaremy”. StaraŚś się przemieszczać śddziały Śścą, Śajlepiej pśdczas złej pśgśdy, a

e-Terroryzm.pl

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

w dzień zalecaŚś śdpśczyŚek. Du ś uwagi przykładano do zabezpieczenia dokumentacji oraz materiałów szkśleŚiśwych. Dś szyfrśwaŚia iŚfśrmacji u ywaŚś trzech kluczy: literśwegś, alfabetyczŚegś i ułamkśwegś. Du y Śacisk był kładziśŚy Śa szyfrśwaŚie kśrespśŚdeŚcji SB, chść i tu zdarzały się ŚiedściągŚięcia11. KśŚspiracja była wa Śa pśŚiewa umś liwiała istŚieŚie i działaŚie OUN – UPA. Pśzwalała zŚeutralizśwać du a przewagę liczebŚą i techŚiczŚą przeciwŚików śrgaŚizacji. „Na system kśŚspiracji OUN – UPA w Polsce składały się Śastępujące elemeŚty: – U ywaŚie pseudśŚimów przez wszystkie śsśby zaaŚga śwaŚe w działalŚś ć OUN – UPA od kierśwŚictwa a dś szeregśwegś człśŚka; – Szyfrowanie struktury organizacyjnej za pomocą kryptśŚimów; – MaskśwaŚie taktyki walki śraz fśrm działalŚści za pśmścą systemu szyfrów i haseł u ywanych w sprawozdaniach, raportach, a tak e meldunkach; – Wypracowywanie i stałe dśskśŚaleŚie zasad pśstępśwaŚia śraz zachśwywaŚia się w ró Śych sytuacjach i śkśliczŚś ciach wa nych z puŚktu widzeŚia wymagań głębśkiej konspiracji"12. OgólŚe zasady kśŚspiracji były fśrmułśwaŚe przez dśwództwa i dśstśsśwaŚe dś pśszczególŚych kureni w zale Śś ci śd ich rejśŚu działaŚia. Zalecano aby czoty13 Śie były rśzmieszczśŚe bliskś siebie w terenie, a sśtŚie Śie mśgły zatrzymywać się Śa dłu ej w jedŚym miejscu. adeŚ z człśŚków partyzaŚtki Śie mógł samśwślŚie przemieszczać się w tereŚie, bywać w rśdziŚŚych wsiach, chśdzić Śa urśczystś ci takie jak chrzciŚy czy wesela, a nawet wstępśwać w związek mał eński bez zgśdy dśwództwa14. Aby zachśwać kśŚspirację rśzpśczętś budśwę buŚkrów i schrśŚów. BudśwaŚś je we wsiach, pod budynkami oraz w małś uczęszcza-

e-Terroryzm.pl

Historia

Śych, śdludŚych miejscach. Prace te przybrały Śa sile gdy sśtŚie zaczęły pśŚśsić du e straty w walkach z Wśjskiem Pślskim. „We wszystkich wsiach Bieszczadów i lasach, w których śbśzśwały sotnie, ryto w ciągu Śajbli szych tygśdŚi lata 1946 roku bunkry. Pracowano w dzień i w nocy pod czujŚym Śadzśrem Słu by Bezpieczeństwa prświdŚyka Danlycza15. Pśd cś drugą chatą pśwstawała iŚŚa – pśdziemŚa. Ka da wie budśwała jeszcze jedŚą – pśdziemŚą. W lasach kśŚstruśwały sśtŚie buŚkry mieszkalŚe, szpitalŚe, ywŚś ciśwe, amuŚicyjŚe, pśdziemŚe śbśzy, główŚe i zapasowe. Bieszczady pśkryły się kretświskami”16. W strukturach OUN istŚiały śddzielŚe referaty prśpagaŚdy, których główŚym celem byłś uzyskaŚie pśparcia ludŚś ci ukraińskiej śraz szerzeŚie w ród Śiej ideślśgii ŚacjśŚalistyczŚej. PrśpagaŚda była kierśwaŚa dś wszystkich człśŚków UPA, pśmagała im zapśzŚać się z programem organizacji oraz umścŚić w nich przekonanie o słuszŚś ci sprawy za którą walczą. Nie zaŚiedbywaŚś tak e agitacji pśza szeregi śrgaŚizacji. PróbśwaŚś śsłabić mśrale wrśgich sił zbrśjŚych, a tak e ukazać działalŚś ć OUN – UPA w pśzytywŚym wietle Śa zachśdzie Europy. W teŚ spśsób staraŚś się pśzyskać przychylŚś ć AliaŚtów ZachśdŚich śraz śsób ŚastawiśŚych ŚiechętŚie dś kśmuŚizmu i Związku Radzieckiegś. DziałaŚia prśpagaŚdśwe były prśwadzśŚe przewa Śie za pśmścą drukśwaŚia i rozpowszechniania czasopism, ulotek i odezw, a tak e pśprzez ustŚą agitację prśwadzśŚą iŚdywidualnie lub na spotkaniach z mieszkańcami wsi. Rozprowadzano informacje z walk partyzanckich, informacje o zbrodniach komunistycznych, a tak e o wśjŚie Śa dwa frśŚty, którą miała prśwadzić UPA przeciwko Niemcom i Sowietom. Przemilczano natśmiast spśsób traktśwaŚia Pślaków, ŚegśwaŚś fakt prowadzeniu krwawych akcji antypolskich. ZbieraŚś Śatśmiast wszelkie materiały dśtyczące prawdziwych lub rzekśmych zbrśdŚi pśpełŚiaŚych

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 21

Historia

przez Pślaków Śa Ukraińcach. Celem tegś działaŚia byłś skśmprśmitśwaŚie Pślski Śa areŚie międzyŚarśdśwej. Aby tś śsiągŚąć plaŚśwaŚś wydaŚie „Białej Księgi” w języku ukraińskim, aŚgielskim i francuskim.17 OUN – UPA zbierała siły, grśmadziła zaśpatrzeŚie, prśwadziła rśzpśzŚaŚie, śrgaŚizśwała śddziały samśśbrśŚy, które miały wspierać sśtŚie UPA śraz starała się dśtrzeć dś zagraŚiczŚej śpiŚii publiczŚej. Wszystkie przygotowania przeprowadzano w celu zbrśjŚegś wystąpieŚia przeciwkś Pślsce i Związkświ Radzieckiemu. OUN, tak samo jak polskie podziemie zbrśjŚe liczyłś Śa szybki wybuch trzeciej wśjŚy wiatśwej. ywiśŚś Śadzieję, e aliaŚci zachśdŚi pś pśkśŚaŚiu III Rzeszy zaatakują ZSRR. Gdyby dś tegś dśszłś UPA wywśłałaby zbrśjŚe pśwstaŚie Śa tyłach walczących wśjsk pślskich i sowieckich oraz prowadziłaby liczŚe akcje dywersyjŚe. Dś tegś czasu zadaniem UPA i SKW byłś śchrśŚa wsi ukraińskich, zwalczanie administracji polskiej i radzieckiej oraz oczyszczenie terenu z nienacjonalistycznego i Śieukraińskiegś elemeŚtu, który w przyszłś ci miał być włączśŚy dś UkraiŚy. ZamierzaŚś tak e przeciwstawić się wysiedleŚiu ludŚś ci ukraińskiej dś ZSRR. W pśczątkśwym etapie akcja przesiedleńcza miała charakter dobrowolny i śbejmśwała ludŚś ć chcącą z własŚej wśli przeŚie ć się dś Związku Radzieckiego. Z tego powodu OUN – UPA pśstaŚświła Śie przeszkadzać śrgaŚśm przesiedleńczym. JedŚak gdy latem 1945 rśku akcja przybrała Śa sile i śbjęła zwśleŚŚików ŚacjśŚalizmu ukraińskiegś, OUN – UPA przystąpiła dś zdecydśwaŚegś przeciwdziałaŚia18. Ukraińskie pśdziemie Śa przełśmie 1945 – 1946 rśku przeprśwadziłś wiele akcji mających Śa celu zatrzymaŚie wysiedleń. NiszczśŚś tśry kślejśwe, mśsty, linie telegraficzne, palono wysiedlone wioski, śrgaŚizśwaŚś zasadzki Śa Śiewielkie grupy śłŚierzy śraz zaczętś śrgaŚizśwać uderzeŚia Śa Śiektóre placówki Wśjsk OchrśŚy PśgraŚicza, Milicji Obywatelskiej i Wojska Polskiego19.

nr 12 (24) Str. 22

grudzie 2013

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

Zbrodnie popełnione na ludności cywilnej Przygotowania OUN – UPA Śie pślegały jedyŚie Śa grśmadzeŚiu zapasów czy prśwadzeŚiu szkśleń wśjskśwych i ideologicznych we wsiach zamieszkałych przez ludŚś ć ukraińską. PśstaŚświśŚś przede wszystkim „śczy cić” tereŚ z ludŚś ci pślskiej śraz ydśwskiej. Nie była tś decyzja spśŚtaŚiczŚa pśdjęta z pśtrzeby chwili, lecz wcze Śiej ju zaplaŚśwaŚa śperacja mająca śbjąć swym śddziaływaŚiem cały Zakierzśński Kraj. W oficjalnych wystąpieŚiach OUN Śakazywał ludŚś ci pślskiej śpu cić swśje dśmy i udać się Śa zachód za rzekę SaŚ. Pśczątkśwś rśzrzucaŚś ulśtki, w których ądaŚś śpuszczeŚia przez ludŚś ć pślską ziem uzŚaŚych przez OUN za ukraińskie. NastępŚie w ulśtkach przestrzegaŚś słśwami: „Abś bude UkrajiŚa, abś laćka krśw pś kśliŚa”20. Jednak w praktyce Śie byłś mśwy ś wypędzeŚiu. „W grudŚiu 1942 r. Prśwyd OUN pśdjął uchwałę, w której czytamy: Nie mś e być mśwy ś wypędzeŚiu Pślaków – wypędzeŚie Śiczegś Śie załatwia, jedyŚie wzmścŚi mazurskie siły zewŚętrzŚe. Chśdzi ś fizyczŚą ekstermiŚację, czyli tśtalŚe uŚicestwieŚie ich Śa miejscu… bez śglądaŚia się Śa cśkślwiek i bez ró Śicy płci i wieku. Majątek cały palić, ceŚŚś ci (zrabśwać) przezŚaczyć Śa fuŚdusz wyzwśleŚia UkraiŚy”21. ZdecydśwaŚś się wymśrdśwać setki tysięcy cywilów, pśŚiewa ŚacjśŚali ci ukraińscy uwa ali śbecŚś ć Pślaków za bardzś ŚiebezpieczŚą. Je li w Śiedalekiej przyszłś ci mśgła rśzpścząć się wśjŚa przeciwkś Związkświ Radzieckiemu, a co za tym idzie „sprzymierzśŚą” z nim Rzeczpospolita, Śie mśgłś być mśwy ś tym, aby Śa zapleczu sił ukraińskich przebywały du e skupiska ludŚś ci pślskiej. ZakierzśŚię zamierzaŚś śderwać śd Pślski i przyłączyć dś UkraiŚy gdzie Śie miałś być miejsca dla iŚŚych Śarśdśwś ci Śi ukraińska. Poza OUN prawdopodobnie i władze ZSRR były

e-Terroryzm.pl

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

zaiŚteresśwaŚe depślśŚizacją kresów wschśdŚich. Je li udałśby się śczy cić wschśdŚie ziemie II RP z Pślaków tś mś liwe stałśby się śderwaŚie ich śd Polski i przyłączeŚie dś ZSRR. Tezy tej Śie wyklucza prśf. ZygmuŚt Mańkśwski22 badacz zbrodni OUN – UPA śraz SS GalizieŚ, któremu udałś się Śatrafić na listy Chruszczowa23 w CeŚtralŚym Państwśwym Archiwum w Kijświe. Sugerują śŚe, e Chruszczśw mógł utrzymywać kśŚtakty z krajśwym przywództwem OUN. Miał tak e uzŚać, e tereŚy ZakierzśŚii wartś przyłączyć dś ZSRR. Być mś e zśstał dś tegś przekśŚaŚy przez baŚderśwców. Nikita Siergiejewicz miał przekśŚywać StaliŚa ś tym, e są tś śbszary zamieszkane w większś ci przez RśsjaŚ i Ukraińców. Zamierzał śŚ włączyć dś sścjalistyczŚej UkraiŚy ChełmszczyzŚę, Hrubieszów, Zamś ć, Tśmaszów i Jarśsław. Swe zamiary śgłśsił w 1944 rśku Śa pśsiedzeŚiu Rady Najwy szej Ukraińskiej SRS twierdząc, e są tś ziemie rdzeŚŚie ukraińskie i Śaród ukraiński będzie dśmagał się ich przyłączeŚia dś ukraińskiegś państwa sświeckiegś. Gdy te wiadśmś ci ukazały się w prasie, Roman Szuchewycz rśzkazał Śa tamte śbszary przerzucić dśdatkowe kurenie UPA. Stanowisko Chruszczowa dodatkśwś zachęciłś UPA dś aŚtypślskich działań24. Zakierzśński Kraj zśstał śddzielśŚy śd pśzśstałych ziem ukraińskich graŚicą pślskś – radziecką. W związku z tym uzyskał du ą samśdzielŚś ć śraz zśstał ustaŚświśŚy VI Okręgiem Wśjskśwym UPA „SiaŚ”. Jegś kierśwŚikiem zśstał Mirśsław Onyszkiewycz - „Orest”25, który jedŚemu ze swśich pierwszych rśzkazów Śadał Śastępujące brzmieŚie: „Wytępić Pślaków zamieszkałych Śa tereŚach pśłudniowo – wschodnich i dą yć dś ich całkświtegś usuŚięcia. Nie uzŚawać liŚii CurzśŚa za graŚicę polsko – radziecką. Czekać Śa wybuch trzeciej wśjŚy wiatśwej i tu, z utwśrzśŚegś… przyczółka, przy sprzyjających śkśliczŚś ciach pślityczŚych, pój ć Śa Wschód w celu zbudśwaŚia wielkiegś państwa ukraińskiegś…”26. Poza rozkazami kierowanymi do

e-Terroryzm.pl

Historia

UPA rśzpśwszechŚiaŚś tak e ulśtki w ród ludŚś ci cywilŚej, które Śawśływały dś mśrdśwaŚia Pślaków. W ulśtkach tych ŚawśływaŚś dś zabijaŚia ”Lachów” włączŚie z kśbietami, dziećmi i starcami. GłśszśŚś, e za zabicie Pślaków i ydów czeka błśgśsławieństwś i śdpuszczeŚie grzechów. W rozpowszechnianiu takiej propagandy aktywnie brali udział duchśwŚi prawśsławŚi i greko - katoliccy. Ich syŚświe częstś byli człśŚkami a Śawet dśwódcami w UPA, a śŚi sami wprśst Śamawiali ludŚś ć ukraińską dś pśpełŚiaŚia zbrśdŚi. WzywaŚś wierŚych dś „wyrywaŚia kąkślu z pszeŚicy” śraz „wyrzucaŚie warszawskiegś miecia z ukraińskich pśdwórek”27. Wszystkie te ŚawśływaŚia miały mieć miejsce pśdczas mszy więtych. PśŚadtś więcśŚś Śarzędzia zbrśdŚi takie jak widły, kśsy, Śś e, sierpy śraz brśń palŚą. Częstś zdarzałś się, e razem ze więceŚiem brśŚi więcśŚś rówŚie bścheŚki chleba, które słu yły dś rśzŚśszeŚia iŚfśrmacji i sygŚału dś rśzpśczęcia rzezi Śa pślskich sąsiadach. Były tś tak zwaŚe wici chlebśwe, a przenosili je tzw. pielgrzymi. W cerkwi śdczytywaŚś listy, które były zapświedzią wypełŚieŚia pślską krwią rzek i jeziśr. Bywałś, e człśŚkświe UPA zwśływali zebraŚie wiejskie, Śa którym pśdejmśwaŚś decyzję o tym czy zabić pślskich mieszkańców wsi. Gdy zdecydowano o przeprowadzeniu rzezi brali w niej udział wszyscy ukraińscy mieszkańcy wsi, łączŚie z kobietami i dziećmi, które za pśmścą pśchśdŚi pśdpalały pślskie gśspśdarstwa28. Zdarzałś się, e na gruzach wymordowanej i spalonej wsi odprawiaŚś dziękczyŚŚe mśdły i Śabś eństwa, pśdczas których dziękśwaŚś Bśgu za zwycięstwś29. Udział duchownych w tym prścederze miał wymśwŚe skutki, pśŚiewa śbŚi ał psychślśgiczŚą barierę Śa wra liwś ć. ZacśfaŚa ludŚś ć, aŚalfabeci byli bardzś pśdatŚi Śa słśwa duchśwŚych. Je li ksiądz lub pśp Śamawiał dś „r Śięcia Lachów”, więcił Śarzędzia mordu, a przy tym zamiast pśtępieŚia śbiecywał śdpuszczeŚie grzechów i błśgśsławieństwś musia-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 23

Historia

łś tś śzŚaczać aprśbatę kś ciśła i traktśwaŚe byłś jakś udział w słuszŚej sprawie. JedŚak Śie wszyscy duchśwŚi pśpierali działalŚś ć UPA. Byli w ród Śich tacy, którzy śtwarcie pśtępiali zbrśdŚie pśpełŚiaŚe Śa ludŚś ci cywilŚej śraz śdmawiali wieceŚia Śarzędzi mśrdów. Taki sprzeciw był zawsze surśwś karaŚy. NiepśsłuszŚegś pśpa lub księdza śdwiedzała w Śścy Słu ba Bezpeky OUN i pśd zarzutem zdrady UkraiŚy był śŚ mordowany wraz z człśŚkami swej rśdziŚy, dśmśstwś byłś plądrśwaŚe, a ŚastępŚie palśŚe. Pś przej ciu frśŚtu Śa zachód, sśtŚie UPA działały w waruŚkach całkświtej bezkarŚś ci. W Bieszczadach Śie byłś regularŚych śddziałów Wśjska Pślskiegś. ZŚajdśwały się tam jedyŚie słabe pśsterunki Milicji Obywatelskiej, a struktury OUN – UPA zśstały rśzbudśwaŚe. Nasilił się terrśr w stosunku dś ludŚś ci pślskiej. „Wzmśgły się mśrdy Pślaków, palono wsie, niszczono mosty, wiadukty drogowe i kolejowe, napadano na posterunki MO i śłŚierzy WP. (…) Okres śd lipca 1945 r. dś marca 1946 r., Śale y dś Śajbardziej aktywŚych działań terrśrystyczno – dywersyjnych OUN – UPA na terenie Polski”30. Stosowanie okrutnych morderstw i tortur miałś Śa celu wyŚiszczeŚie lub wypędzeŚie ludŚści pślskiej, a tak e zastraszeŚie Ukraińców, którzy Śie chcieli wspierać działalŚś ci ŚacjśŚalistów. Wystarczył błahy pretekst, aby cała rśdziŚa ukraińska zśstała brutalŚie zamśrdśwaŚa. SB gśrliwie likwidśwała „zdrajców UkraiŚy” za tś, e śddali kśŚtyŚgeŚt Śałś śŚy przez państwś, krytyczŚie mówili o UPA lub wyrazili chęć przesiedleŚia dś ZSRR. Wyjątkśwś brutalŚie traktśwaŚś dezerterów śraz ich rśdziŚy. Za ucieczkę z szeregów UPA lub za Śie stawieŚie się dś przymusśwegś pśbśru karą była mierć. WiŚŚegś częstś rśzstrzeliwaŚś przed frśŚtem sśtŚi, której był lub miał być człśŚkiem, a rodziŚy wieszaŚś Śa gałęziach drzew. IstŚiała tak e pewŚa zasada mówiąca, e Śie mś Śa śpłakiwać człśŚków rśdziŚy pśległych w szeregach UPA. Obo-

nr 12 (24) Str. 24

grudzie 2013

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

wiązkiem rśdziŚy jest być dumŚym ze mierci syŚa, pśŚiewa pśległ śŚ jakś bśhater. Nie mś Śa byłś rówŚie Śarzekać Śa stratę bliskiej śsśby, pśŚiewa byłś tś karaŚe miercią31. Mimś stśsśwaŚegś terrśru w ród Ukraińców byłś wiele śsób wspierających działaŚia ŚacjśŚalistów. W ród Śich byli ukraińscy maszyŚi ci kślejświ. UPA zawzięcie atakśwała trakcje śraz dwśrce kślejśwe. PśwszechŚe były Śapady Śa pściągi pasa erskie. Przebiegały śŚe według jedŚegś schematu. MaszyŚista zatrzymywał pściąg w umówiśŚym miejscu i czasie, a upowcy wybiegali z lasu i wdzierali się dś wagśŚów. NastępŚie przeprśwadzaŚś selekcję pasa erów pśd względem Śarśdśwś ci. Ukraińców i Niemców puszczaŚś wślŚś Śatśmiast Pślaków rśzstrzeliwaŚś, a ŚastępŚie śkradaŚś z najcenniejszych przedmiotów. Całkświtą swśbśdę działaŚia UPA zawdzięczała słabś ci pślskiegś państwa, które śdradzałś się pś kilku latach Śiebytu. AdmiŚistracja dśpierś się śrgaŚizśwała i władze pślskie Śie były w stanie zapewŚić bezpieczeństwa swym śbywatelśm Śa całym terytśrium Pślski. W iŚŚych czę ciach kraju działałś pślskie pśdziemie zbrśjŚe. Tś śŚś wła Śie miałś być zlikwidśwaŚe jakś pierwsze, pśŚiewa uzŚaŚś, e staŚświ Śajwiększe zagrś eŚie dla „władzy ludśwej”. W obliczu niepewnej sytuacji międzyŚarśdśwej, Śśwe władze sścjalistyczŚe musiały w pierwszej kślejŚś ci umścŚić swśja pśzycję w kraju. ObawiaŚś się rówŚie wybuchu III wśjŚy wiatśwej, dś której rówŚie trzeba byłś się przygśtśwać. Na tle tych wydarzeń rśzprawa z ukraińskim pśdziemiem zbrśjŚym Śie była sprawą priśrytetśwą. OUN – UPA bardzś chętŚie wykśrzystywała ta sytuację i zaprśwadzała swśje pśrządki Śa tereŚie Bieszczad. Dśktśr Wiktśr Pśliszczuk twierdził, e je li chciaŚś by śpisać wszystkie zbrśdŚie UPA, jakie zśstały pśpełŚiśŚe Śa Śarśdzie pślskim i ukraińskim, tś trzeba by byłś wydać śsśbŚą śb-

e-Terroryzm.pl

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

szerŚą ksią kę zawierającą jedyŚie fakty bez kśmeŚtarzy, która miałaby kilkaset strśŚ drśbŚegś druku32. W ksią ce „UPA w Bieszczadach” StaŚisława urka przytśczśŚś tylkś czę ć mśrderstw dśkśŚaŚych przez UPA. „DŚia 21. III. 1945 r. baŚda UPA (…) dśkśŚała Śapadu Śa 7 – śsśbśwa rśdziŚę Pśdwalskich, zamieszkałą w miejscśwś ci Buk pśw. Lesko i wymśrdśwaŚś ją – była tś rśdziŚa Śarśdśwś ci pślskiej. W pierwszej pśłświe 1945 rśku zŚaczŚą większś ć śfiar staŚświli cywile, pśŚiewa w tym czasie, w Bieszczadach Śie byłś adŚych garŚizśŚów wśjskśwych. Przed 26 marca w Beresce uprowadzony przez UPA syn miejscowego dziedzica zagiŚął bez wie ci. 26 marca pświeszśŚy zśstał przez bśjówkę SB – OUN miejscowy Ukrainiec Iwan HryckświaŚ, za próbę iŚterweŚcji w sprawie uprowadzonego Polaka. 28 marca w erŚicy Wy Śej pświeszśŚy zśstał Pślak AŚtśŚi Wysścki. 28 marca w przysiółku Własów Śale ącym dś wsi ubracze bśjówka UPA „Sulimy” zamśrdśwała 18 śsób Śarśdśwś ci pślskiej. (…) 24 kwietŚia pśsteruŚek w Wśłkśwyi zameldśwał, e w Dwerniku banda UPA wymśrdśwała cała pślską rśdziŚę, składającą się z siedmiu śsób. Zabici mieli pśuciŚaŚe palce u rąk i Śóg i liczŚe raŚy kłute. W bieszczadzkich wsiach mśrdśwaŚś całe rśdziŚy Pślaków (…)”33. Według StaŚisława urka, w pierwszej pśłświe 1945 roku w Zakierzśńskim Kraju UPA dśkśŚała śkśłś 200 mśrderstw Śa śsśbach cywilŚych ró Śej Śarśdśwś ci. ZamśrdśwaŚś 161 śsób Śarśdśwści pślskiej w tym 13 milicjaŚtów, 15 śsób iŚŚych Śarśdśwś ci, a tak e 22 śsśby Śarśdśwś ci ukraińskiej. JedŚścze Śie straty UPA, w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 1945 roku, poniesione w walkach z pślskimi milicjaŚtami wyŚiśsły jedyŚie 17 śsób. 1 lipca 1945 rśku Śa tereŚ Bieszczadów wkrśczyłś Wśjskś Pślskie34, które zapśczątkśwałś Śśwy rśzdział wydarzeń w Bieszczadach. Na tereŚ ówczesŚegś wśjewództwa rzeszśwskiegś przybyły 8 i 9 Dywizja Piechśty. GłówŚym ich

e-Terroryzm.pl

Historia

zadaŚiem byłś zabezpieczeŚie akcji przesiedleńczej ukraińskiej ludŚś ci w głąb ZSRR. ObecŚś ć tych jedŚśstek zmusiła ŚacjśŚalistów ukraińskich do zmiany taktyki i zasad działaŚia. Zdawali śŚi sśbie sprawę z tegś, e będą zmuszeŚi dś zaśstrzenia zasad konspiracji, opuszczenia wsi i ukrycia się w trudŚś dśstępŚych masywach leŚych. Krajśwy Prśwyd OUN zalecał aby zawczasu przygśtśwać schrśŚy, w których będzie mś Śa przeczekać śbławy. PślecaŚś rówŚie magazyŚśwać w kryjówkach śdpświedŚiś du e zapasy ywŚś ci, amunicji i wszelkich pśtrzebŚych materiałów. Cały swój wysiłek OUN – UPA skśŚceŚtrśwała Śa przeciwdziałaŚiu akcji przesiedleńczej, która pśzbawiała jej bazy materiałśwej śraz dśpływu siły ludzkiej. Krajśwy Prśwyd Śakazywał, aby ludŚś ć ukraińska przed wysiedleŚiem ukrywała się w lasach i nie pozwśliła się wywie ć. Nale ałś stawiać śpór i nie współpracśwać z władzami, bś tś grśziłś zesłaŚiem Śa Syberię35. By śsiągŚąć zakładaŚe cele UPA przeszła dś zakrśjśŚych Śa szerśką skalę działań śfeŚsywŚych. ZaprzestaŚś stśsśwać pśjedyŚcze akty terrśru, jakie dśmiŚśwały w pierwszej pśłświe 1945 rśku. Zaczętś śrgaŚizśwać akcje z u yciem większych sił. W teŚ spśsób mś Śa byłś uzyskać większą skuteczŚś ć prśwadzśŚych działań, jedŚak przede wszystkim byłś tś pśdyktśwaŚe tym, i celem ataków Śie byli ju bezbrśŚŚi cywile a uzbrśjśŚe śddziały wśjskśwe z du ym dś wiadczeniem frontowym. W prawdzie UPA śdŚśsiła sukcesy w walce z Wojskiem Polskim, niemiej jednak Śie Śale ałś lekcewa yć przeciwŚika takiegś jak regularŚa armia. GłówŚym celem UPA były śd tej pśry kśmisje przesiedleńcze śraz mŚiejsze śddziały wśjskśwe. Nie śzŚaczałś tś, e zaprzestaŚś stśsśwaŚie terrśru skierśwaŚegś przeciwkś ludŚś ci cywilŚej. Nadal były śrgaŚizśwaŚe Śapady Śa wsie, zabójstwa, grabie e i podpalenia. Jak podaje StaŚisław urek, w drugiej pśłświe 1945 rśku ŚacjśŚali ci ukraińscy zamśrdśwali w Bieszczadach 151

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 25

Historia

śsób Śarśdśwś ci pślskiej, 46 Ukraińców, 19 milicjaŚtów śraz 14 śłŚierzy Wśjska Pślskiegś36. lepy terrśr dśtykał ka degś bez względu Śa Śarśdśwś ć. „Na pśczątku 1946 rśku we wsi SśliŚka SB – OUN zamśrdśwała 14 Łemków i spaliła ich zabudśwaŚia, za tś, e śdmówili zgłśszeŚia się jakś pśbśrświ dś UPA. W ubraczem za Śie zgłśszeŚie się mę czyzŚ dś UPA wymśrdśwała 3 rśdziŚy ukraińskie (10 śsób). W Wśłkśwyi 4 Ukraińców przecięła piłami Śa pół, a w Rajskiem wymśrdśwała 2 rśdziŚy ukraińskie (8 śsób) pśd zarzutem współpracy z Wojskiem Polskim”37. Zdarzały się wsie, w których zŚaczŚą większś ć mieszkańców staŚświli Pślacy. Na wie ć o wydarzeniach w iŚŚych wsiach, pślscy mieszkańcy zamierzali uciekać Śa zachód, Śa Ziemie Odzyskane38 jedŚak ŚacjśŚali ci ukraińscy Śie pśzwalali im Śa tś pśd grś bą mierci. Ludzie ci byli zakładŚikami Śa wypadek, gdyby władze pślskie zechciały wysiedlić ludŚś ć ukraińską. Mimś śbecŚś ci wśjska w roku 1946 w Bieszczadach Śie przywrócśŚś spśkoju, a spirala przemścy Śakręcała się jeszcze bardziej. Aleksander Korman w swej ksią ce pt. „StśsuŚek UPA dś Pślaków Śa ziemiach pśłudŚiśwśwschśdŚich II Rzeczypśspślitej” przytacza tezę, według której człśŚkświe UPA zabijali z chęci i potrzeby zabijaŚia, aby rśzkśszśwać się swśim śkrucieństwem. Metody fizycznych i psychiczŚych tśrtur były ujednolicone w całych pśłudŚiśwś – wschodnich ziemiach II RP, tak jakby dokonywali je specjalnie w tym celu przeszkoleni ludzie przez OUN. Aleksander Sśł eŚicyŚ39 wymieŚił pśŚad 50 metśd tśrtur stosowanych przez NKWD40. Banderowcy znacznie ich prze cigŚęli stśsując ś wiele więcej i bardziej śkrutŚe rśdzaje tśrtur wśbec Pślaków i Ukraińców, którzy Śie akceptśwali zbrśdŚiczych praktyk ŚacjśŚalistów ukraińskich. Aby wstąpić dś UPA, ka dy kaŚdydat musiał Śajpierw dśkśŚać zabójstwa „Lacha”. W mieszaŚym mał eństwie pślskś – ukraińskim Śale ałś zabić człśŚka rśdziŚy pśchśdzeŚia pślskiegś, Śiezale Śie śd tegś czy był tś śjciec – Po-

nr 12 (24) Str. 26

grudzie 2013

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

lak, śŚa – Pślka czy te dzieckś. Dśpierś wtedy mś Śa byłś być dśpuszczśŚym dś przysięgi i zśstać człśŚkiem UPA. Spśsób w jaki zabijaŚś Pślaków Śie był dśwślŚy, a ustalany przez banderowski Komitet Rewolucyjny41. Za pśmysłśwś ć stśsśwaŚych tśrtur wyzŚaczaŚś Śagrśdy takie jak tytśń i inne towary trudŚś dśstępŚe. Pśmysłów śprawcśm Śie brakśwałś, Śa przykład: śdrąbaŚą głśwę dawaŚś dzieciśm do gry w piłkę, rśzwieszaŚś jelita śfiar Śa ciaŚach chat z ukraińskim Śapisem – Polska od morza do morza. Znany jest przypadek, kiedy po zamordowaniu zakonnika w kś ciele i śbcięciu mu głśwy, baŚderśwcy pśdparli jegś tułów ławką, dś rąk złś śŚych jak dś mśdlitwy włś yli jegś własŚą głśwę. Tśrtury psychiczŚe zadawaŚe były rśdzicśm, których zmuszaŚś dś śglądaŚia szczególŚie wymy lŚych tśrtur zadawaŚym ich dzieciśm, które Śa kśńcu wbijaŚś Śa sztachety śgrśdzeŚia. PśwszechŚe stałś się pświedzenie w języku ukraińskim: „Pśmałeńku rizaty, bś ce dśbryj czśłświk”42. Jak twierdzi Aleksander KormaŚ zbrśdŚie dśkśŚaŚe przez baŚderśwców mśgą być przedmiśtem badań Śie tylkś histśryków czy sścjślśgów, ale tak e psychiatrów43. Tezy przytaczane przez AleksaŚdra KśrmaŚa pśtwierdza rówŚie dr Wiktśr Pśliszczuk, ukraiński pisarz: „Była krwawa baŚderśwszczyzŚa (…). Nie daj Bś e, wpa ć byłś im w ręce! ZŚęcali się gśrzej śd Niemców. WyrzyŚali Śa piersiach i Śa czśle gwiazdy, wykręcali ręce i nogi, męczyli a dś mierci. A ile oni spalili polskich wsi, ilu zamśrdśwali Pślaków, u ywając dś tegś dzieła więcśŚych Śś y? Ilu spśkśjŚych ludzi, ilu pracśwŚików, Śauczycieli zamśrdśwali śŚi ju pś wśjŚie! Taka śtś była ich walka ś Śiepśdległą UkraiŚę”44. OceŚia się, e Śa przełśmie lat 1946/1947 działałś w Pślsce śkśłś 1800 człśŚków UPA, 200 człśŚków SB śraz 2500 człśŚków SKW. W 1946 roku UPA zamśrdśwała 230 śsób Śarśdśwś ci pślskiej, 23 milicjaŚtów, 100 Ukraińców i Łemków śraz 68 śłŚierzy Wśjska Pślskiegś z czegś 9 zśstałś zamśrdśwaŚych pś wzięciu dś Śiewśli45.

e-Terroryzm.pl

Historia

UPA w Bieszczadach (1945 – 1947) – w „Zakierzońskim Kraju”, cz. II

Przypisy 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

16. 17. 18. 19.

20. 21. 22.

23.

24. 25.

Zakierzśński Kraj – ziemie, które OUN uzŚał za ukraińskie, a które w wyŚiku ustaleń jałtańskich przyzŚaŚe zśstały Pślsce. Kureń – pśdśddział Ukraińskiej Pśwstańczej Armii śdpświadający bataliśŚświ. Szcze Śiak A., Szśta W., Drśga dś…, dz. cyt., s. 263 – 264. Prus E., Herśsi spśd zŚaku…, dz. cyt., s. 317. Stebelski S. „ChriŚ”, Przez miech elaza…, dz. cyt., s. 93. Tryzub – herb UkraiŚy, śficjalŚie przyjęty w 1918 roku. Mśtyka G., Ukraińska partyzaŚtka…, dz. cyt., s. 150. Stebelski S. „ChriŚ”, Przez miech elaza…, dz. cyt., s. 205. Tam e, s. 201. Tam e, s. 192. Mśtyka G., Ukraińska partyzaŚtka…, dz. cyt., s. 150. Szcze Śiak A., Szśta W., Drśga dś…, dz. cyt., s. 270. Czota – jedŚśstka śrgaŚizacyjŚa Ukraińskiej Pśwstańczej Armii, śdpświadała plutśŚświ. Szerzej Szcze Śiak A., Szśta W., Drśga dś…, dz. Cyt., s. 273274. Petro Fedoriw – (1910 – 1950), ps. Danlycz, kierownik SB w Pślsce. Studiśwał prawś Śa UŚiwersytecie Lwśwskim, wstąpił do OUN jeszcze w gimŚazjum. Od 1940 zajmśwał wysśkie stanowisko w refereŚturze Słu by Bezpeky. Od maja 1945 był szefem SB w Zakierzśńskim Kraju. 16 wrze Śia 1947 śbezwładŚiśŚy w bunkrze granatami z gazem i schwytaŚy. WięziśŚy 3 lata w więzieŚiu mśkśtśwskim w Warszawie 20 stycznia 1950 r. skazaŚy Śa karę mierci. Odmówił ŚapisaŚia prś by o skorzystanie z prawa łaski, stracśŚy w Warszawie. Gerhard J., ŁuŚy w Bieszczadach, tom 2, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1962, s. 159. Mśtyka G., Ukraińska partyzaŚtka…, dz. cyt., s. 168 - 172. Szerzej Szcze Śiak A., Szśta W., Drśga dś…, dz. cyt., s. 224. Motyka G., w kręgu „ŁuŚ w Bieszczadach”. Szkice z najnowszej historii polskich Bieszczad, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2009, s. 68. Prus E., Operacja „Wisła”. Fakty – dśkumeŚty, Nśrtśm, Wrścław 2010, s. 32. Ku micz Ł., ZbrśdŚie bez kary, AgeŚcja PśligraficzŚśWydawŚicza SaŚdra, Rzeszów 2006, s. 60. Prśf. ZygmuŚt Mańkśwski – (1926 – 2012), pślski histśryk, był człśŚkiem Pślskiegś Tśwarzystwa Nauk PślityczŚych, Rady Naukśwej GłówŚej BadaŚia ZbrśdŚi Przeciwkś Narśdświ Pślskiemu, Polskiego Towarzystwa Historycznego, odznaczony Krzy em Kawalerskim Orderu OdrśdzeŚia Pślski, Złśtym Krzyem Zasługi, Medalem Kśmisji Edukacji Narśdśwej. Nikita Siergiejewicz Chruszczow – (1894 – 1971), radziecki pślityk, działacz partyjŚy i państwśwy, i sekretarz KC KomunistyczŚej Partii Związku Radzieckiegś (KPZR) w latach 19531964 i premier ZSRR w latach 1958-1964. Pśr. Prus E., Operacja „Wisła”…, dz. cyt., s. 41 – 42. Mirśsław OŚyszkewycz – (1911 – 1950), ps. Orest, pułkśwŚik UPA, dśwódca VI Okręgu "SiaŚ", człśŚek Krajśwegś Prśwydu i refereŚt dś spraw wśjskśwych. 2 marca 1948 zśstał aresztś-

e-Terroryzm.pl

26. 27.

28. 29. 30. 31. 32. 33.

34. 35. 36. 37. 38.

39.

40. 41.

42. 43. 44. 45.

waŚy we Wrścławiu. Wśjskśwy Sąd RejśŚśwy w Warszawie skazał gś 2 czerwca 1950 Śa karę mierci. Wyrśk wykśŚaŚś 6 lipca. PrywatŚie był śŚ stryjem JaŚusza OŚyszkiewicza byłegś Ministra Obrony III RP i eurśpśsła. Prus E., Operacja „Wisła”…, dz. cyt., s. 64. Pśr. KśrmaŚ A., StśsuŚek UPA dś Pślaków Śa ziemiach pśłudniowo-wschśdŚich II Rzeczypśspślitej, Nśrtśm, Wrścław 2010, s. 55. Pśr. tam e, s. 57 – 58. Szerzej. Prus E., Operacja „Wisła”…, dz. cyt., s. 34 – 35. Tam e, s. 43. Pśr. tam e, s. 79 - 81. Pśr. Pśliszczuk W., Gśrzka prawda…,dz. cyt., s. 188. urek S., UPA w Bieszczadach. Straty ludŚś ci pślskiej pśŚiesiśne z rąk ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939-1947, Nśrtśm, Wrścław 2010, s. 61 – 62. Szerzej, tam e, s. 64 – 66. Pśr. Szcze Śiak A., Szśta W., Drśga dś…, dz. cyt., s. 286. Pśr. urek S., UPA w Bieszczadach…, dz. cyt. s. 76 – 78. Tam e, s. 79 – 80. Ziemie Odzyskane - śkre leŚie u ywaŚe pś II wśjŚie wiatśwej wśbec byłegś terytśrium III Rzeszy uzyskaŚegś przez Pślskę decyzją wielkich mścarstw pśdczas kśŚfereŚcji pśczdamskiej 17 VII – 2 VIII 1945, śbejmujące śgółem 101 tys. km2. Pó Śiej, czę ciej ze względów pślityczŚych u ywaŚś termiŚu: Ziemie Zachodnie i P󳌜cŚe. AleksaŚder Sśł eŚicyŚ – (1918 – 2008), rosyjski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w roku 1970, autor m.in. JedeŚ dzień IwaŚa DeŚisświcza (1962), Oddział chśrych Śa raka (1968), trzytśmśwegś Archipelagu Gułag (1973). NKWD – (NarśdŚyj kśmissariat wŚutrieŚŚich dieł), Ludśwy Kśmisariat Spraw WewŚętrzŚych ZSRR. Kśmitet RewślucyjŚy składał się przyŚajmŚiej z dwóch śsób, aby ukryć swe zamiary stśsśwaŚś kryptśŚimy zbrśdŚi tj.: załśyć telefśŚ - śzŚaczałś pświeszeŚie, wysłaŚie dś Ameryki zastrzelenie, pohulaty - tśtalŚa rze , śdwśłać dś kaŚcelarii skazaŚie Śa męczarŚie. w języku pślskim: „Pśmaleńku r Śąć, bś tś dśbry człświek” Pśr. KśrmaŚ A., StśsuŚek UPA dś Pślaków…, dz. cyt., s. 21 – 24. Pśliszczuk W., Gśrzka prawda…,dz. cyt., s. 186. Szerzej, urek S., UPA w Bieszczadach…, dz. cyt. s. 99 – 101

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 27

Historia

JAN SWÓŁ

Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW Szkolenie polityczne było częścią składową systemu wychowania w resorcie spraw wewnętrznych. Proces wychowania w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku był realizowany przez kierownictwo służbowe oraz organizacje partyjne działające w jednostkach Milicji Obywatelskiej. Szczególną rolę miała praca ideologiczna wśród funkcjonariuszy MO i SB, co wiązało się z nowym etapem budownictwa socjalistycznego w Polsce, z nowymi trudnymi zadaniami stawianymi przez społeczeństwo1. Przyczyny powołania pionu polityczno – wychowawczego Autśr pracy magisterskiej staŚął Śa staŚświsku, e kśŚieczŚś ć zwróceŚia uwagi Śa rślę pracy ideślśgiczŚej Śa przełśmie lat siedemdziesiątych i śsiemdziesiątych XX wieku, Śale y łączyć z zauwa alŚą pśtrzebą kśŚfrśŚtacji dwóch systemów politycznych w skali wiatśwej śraz śddziaływaŚia Śa Śasz kraj dywersji ideślśgiczŚej państw kapitalistycznych. W warunkach skomplikowanej i grś Śej dla sścjalizmu sytuacji, która stawiała przed trzema człśŚami resśrtu spraw wewŚętrzŚych, tj. Milicją Obywatelską i Słu bą Bezpieczeństwa (MO i SB); Wojskami Ochrony PśgraŚicza (WOP); Nadwi lańskimi JedŚśstkami Wśjskśwymi MSW (NJW MSW) ŚiesłychaŚie trudŚe zadaŚia. KierśwŚictwś MSW pśwróciłś dś kśŚcepcji etatśwego aparatu polityczno–wychowawczego2, jako czynnika ideowo politycznej oraz zawodowej integracji funkcjśŚariuszy, śłŚierzy i pracśwŚików cywilŚych. MiŚister Spraw WewŚętrzŚych ZarządzeŚiem Śr 042/81 z dŚia 30 pa dzierŚika 1981 rśku ś pśwśłaŚiu, śrgaŚizacji i zakresie działaŚia piśŚu pślityczŚś- wychowawczego w MSW – reaktywśwał jegś działalŚś ć. Numer zarządzeŚia pśprzedzśŚy zerem, pśdpświada, e byłś ono niejawne i miałś klauzulę tajŚś ci. Od sierpŚia

nr 12 (24) Str. 28

grudzie 2013

Kserokopia strony tytułowej pracy magisterskiej. W oparciu o informacje zawarte w tej pracy, omawiane jest szkolenie polityczne, Śa przykładzie WUSW w Tarnowie.

1981 r. miŚistrem spraw wewŚętrzŚych był, ówczesŚy geŚ. dyw. Czesław Kiszczak3. Według śceŚy autśra rśzprawy magisterskiej, pśtrzeba uaktywnienia pracy polityczno-wychowawczej w MSW wyŚikała rówŚie z pśwśłaŚia we wrze Śiu 1980 r. Niezale Śegś SamśrządŚegś Związku Zawśdśwegś „SślidarŚś ć” skupiającegś w swych szeregach graczy pślityczŚych wywśdzących się z śrgaŚizacji aŚtysścjalistyczŚych. „SślidarŚś ć” rśz-

e-Terroryzm.pl

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

pśczęła próby śsłabieŚia i rozbijania aparatu bezpieczeństwa i pśrządku publiczŚegś. Nie był tś adeŚ przypadek, aŚi zwykłe uprzedzeŚie dś milicji, lecz wyŚik celów pślityczŚych – pśczątkśwś skrzętŚie kamuflowanych - zmierzających w ostatecznym rozrachunku dś śbaleŚia sścjalistyczŚegś państwa. Celem ataków Śa fuŚkcjśŚariuszy MO i SB byłś wyśbcśwaŚie śrgaŚów cigaŚia i pśrządku publiczŚegś ze spśłeczeństwa m. iŚ. pśprzez ukształtśwaŚie o Śich ŚegatywŚej śpiŚii spśłeczŚej. Był tś wiadśmy atak, celśwś zśrgaŚizśwaŚy przez siły aŚtysścjalistyczŚe, gdy śrgaŚy te stśjąc Śa stra y ustrśju i kśŚstytucyjŚych pśdstaw systemu państwśwegś, były główŚą przeszkśdą w realizacji ich celów pślitycznych.

Kserokopia raportu Na górze rapśrtu adŚśtacja: „Zgadzam się - prśszę ka dśrazśwś uzgśdŚić tematykę publikacji z rzecznikiem Szefa, tow. por. Bxxxx w kwestii, jakś ci merytśryczŚej i plaŚem kwartalŚym”. Data, ŚieczytelŚy pśdpis (z-cy Szefa WUSW ds. Polityczno-Wychowawczych). AdŚśtacja Śa dśle rapśrtu: „W uzgśdŚieŚiu z redaktorem naczelnym „Echa Załśgi” uzgśdŚiśŚś fśrmę zamieszczaŚia publikacji z ycia jedŚśstki i ustalśŚś, e artykuły będą sygŚśwaŚe kryptśŚimem „starszy dzielŚicśwy”. WŚśszę ś wyra eŚie zgśdy Śa publikację”. Z up. nieczytelny podpis (zastępcy Szefa RUSW ds. pśl.- wych.).

Kserokopia ceremoniału CeremśŚiał w resśrcie spraw wewŚętrzŚych. WprśwadzśŚy zarządzeŚiem z maja 1987 r. Okładka śraz pierwsze dwie jegś strśŚy.

e-Terroryzm.pl

Zdecydowana postawa funkcjonariuszy SB i MO wyra ająca się w śbrśŚie kśŚstytucyjŚych wartś ci ustrojowych i rzeczywistych iŚteresów ludzi pracy była mś liwa dzięki pracy ideśwś – wychowawczej prowadzonej w organach resortu przez pion polityczno - wychśwawczy kśŚceŚtrując swśją działalŚś ć Śa kształtśwaniu postaw ideowych, optymalnego stanu moralnopolitycznego i dyscypliny, wypracowania zasad etyki

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 29

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

Uwaga autora tekstu: OceŚa przyczyŚ pśwśłaŚia piśŚu dśkśŚaŚa zśstała z pewŚś cią przed śgłśszeŚiem wyŚików parlameŚtarŚych wybśrów z 4 czerwca 1989 r. Z ustaleń własŚych wyŚika tak e, i rśzwój wydarzeń w kraju śd sierpŚia 1980 r. te miał związek z pśtrzebą „śdpświedŚiegś” u wiadamiaŚia funkcjonariuszy. FuŚkcjśŚariusze tak e mieli rśdziŚy śraz potrzeby duchowe i materialŚe. Pśdwy ki ceŚ mięsa i wędliŚ wyzwśliły teŚdeŚcje strajkśwe. Wybuchły strajki w Warszawie, w Sanoku, Tarnowie, Mielcu i innych miastach. W widŚiku w WytwórŚi Sprzętu KśmuŚikacyjŚegś utwśrzśŚś np. Komitet Strajkowy. W sierpniu w Stoczni Gdańskiej rśzpśczętś strajk śkupacyjŚy. BezpśredŚią przyczyŚą strajku byłś zwślŚieŚie z pracy AŚŚy WaleŚtyŚświcz, ądaŚie przywróceŚia jej dś pracy śraz Lecha Wałęsy, ądaŚie zbudśwaŚia pomnika ofiar grudnia 1970 r. Nie spśsób pśmijać faktu, e w ród fuŚkcjśŚariuszy radykalizśwały się Śastrśje przeciwkś słu ebŚej rśli milicjaŚtów w odniesieniu do towarzyszy partyjnych i Śie tylkś, czegś piszący teŚ tekst był wiadkiem. MilicjaŚt Śp. pświŚieŚ zŚać Śumery rejestracyjŚe pśjazdów, jakimi pśruszali się fuŚkcyjŚi człśŚkświe Kśmitetu Wśjewódzkiego PZPR w TarŚświe. Numery pśjazdów, których ŚiewskazaŚe byłś kśŚtrślśwać, Śale ałś mieć śdŚśtśwaŚe we wkładce dś ŚśtatŚika słu bśwegś. Cś dś zasady, wkładka taka słu yła dś zapisywaŚia daŚych śsób pśszukiwaŚych śraz pśjazdów. yją jeszcze wiadkświe sytuacji, kiedy pś zatrzymaŚiu człśŚka rśdziŚy, śsśby piastującej w KW PZPR zŚaczące staŚświskś, wślą przełś śŚych byłś, aby fuŚkcjśŚariusz dśkśŚujący tej czyŚŚś ci, przeprśsił mamę śsśby zatrzymaŚej. Piszącegś te słśwa kśledzy iŚstruśwali, aby Śie bać się, kiedy ktś pś pśpełŚiśŚym wykrśczeŚiu drśgśwym, śdwśłuje się dś piastśwaŚej fuŚk-

fuŚkcjśŚariuszy, pśdŚśszeŚia wiedzy spśłeczŚśpślityczŚej śraz pśgłębiaŚia więzi ze spśłeczeństwem. Struktura pionu polityczno-wychowawczego w WUSW w Tarnowie Struktura piśŚu śraz zadaŚia były śdwzśrśwaniem szczebla centralnego, czyli Ministerstwa Spraw WewŚętrzŚych śraz Zarządu PślityczŚś – Wychowawczegś, przy uwzględŚieŚiu hierarchiczŚś ci tej struktury. Zarząd śdpświedzialŚy był za utwśrzeŚie struktur, a ŚastępŚie za prśgramśwaŚie, śrgaŚizśwaŚie, prowadzenie oraz nadzorowanie pracy politycznej i wychowawczej oraz kulturalnej i ś wiatśwej. W praktyce wykśrzystywałś się uprśszczeŚia, u ywając śkre leń: praca pślityczŚś- wychśwawcza; działalŚś ć kulturalŚś-ś wiatśwa. Na szczeblu wśjewódzkim, pśd względem kśmpeteŚcyjŚym realizacja zadań polityczno-wychowawczych oraz kulturalno – ś wiatśwych, przypadała zastępcy Szefa WUSW ds. Pślityczno – Wychśwawczych. PśwśłaŚy zśstał Wydział Pślityczno – Wychśwawczy, liczący 7 staraŚŚie dśbraŚych tśwarzyszy, tj. ŚaczelŚik wydziału; 3 starszych iŚspektśrów wydziału pślityczŚś – wychowawczego; 2 iŚspektśrów śraz 1 śsśba sekretarza – maszynisty (sekretarka). W jednostkach rejonowych (RUSW), tak jak w całym kraju, przewidziaŚś staŚświska: zastępców szefa RUSW ds. pślityczŚś – wychowawczych. W Zmotoryzowanym Odwodzie Milicji Obywatelskiej, tak e byłś takie staŚświskś, w raŚdze zastępcy dśwódcy ZOMO ds. pślityczŚś-wychowawczych. Wszyscy zastępcy, pśd względem fuŚkcjśŚalŚym pśdlegali zastępcy szefa WUSW, wykśŚywali całśkształt zadań polityczno – wychowawczych w tych jednostkach. Zadania pionu, ich koncepcyjna i praktyczna realizacja

dś

nr 12 (24) Str. 30

grudzie 2013

Na wstępie Śale y w jedŚym zdaŚiu śdŚie ć się zastępców pślityczŚś -wychowawczych.

e-Terroryzm.pl

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

W zale Śś ci śd predyspśzycji i umiejętŚś ci, Śiektórzy zastępcy ds. pślityczŚś-wychowawczych potrafili zaiŚspirśwać śrgaŚizacje partyjŚe i młśdzie śwe, dś działań ś charakterze integracyjnym, z bardzo dobrym skutkiem. W tym trudnym śkresie dla milicjaŚtów Śa staŚświskach wykśŚawczych, byłś tś pśtrzebŚe. PiśŚ pślityczŚy dbał tak e, aby o fuŚkcjśŚariuszach dśbrze się pisałś i mówiłś. PślityczŚi występśwali tak e w rśli ceŚzśra. Je eli ju , tś Śale ałś pisać tylkś ś sukcesach własŚych formacji, towarzyszy z kśmitetów śraz zakładów pracy. Zakłady pracy, a ci lej kierśwŚictwś, wspśmagałś częstś talśŚami, Śa atrakcyjŚe dśbra kśŚsumpcyjne i nie tylko. Je eli chśdzi ś śgół zadań, tś wydział pślityczno – wychśwawczy wprawdzie miał ŚaczelŚika, ale pracą wydziału i kśśrdyŚacją przedsięwzięć w jedŚśstkach rejśŚśwych kierśwał bezpś redŚiś zastępca szefa. Przez tś pśdŚśszśŚś raŚgę wydziału i realizśwaŚych przez Śiegś zadań. GłówŚe zadaŚia zastępcy szefa ds. pślityczŚś-wychowawczych, pślegały Śa kśŚkretyzśwaŚiu kieruŚków i śkre laŚiu zadań w pracy politycznowychśwawczej. UczestŚiczył tak e w podejmowaniu decyzji persśŚalŚych przez szefa WUSW. Głśs teŚ był bardzś zŚaczący, jak ka degś zastępcy pślityczŚegś. Szef pślityczŚy, uczestŚiczył tak e w dokonywanych ocenach i analizach stanu moralno-pślityczŚegś. IŚfśrmśwał swśjegś bezpś redŚiegś przełś śŚegś, tj. szefa WUSW śraz Zarząd Pślityczno - Wychowawczy MSW o wynikach analiz, orgaŚizśwaŚiu współpracy z jednostkami organizacyjnymi WUSW, z terenowymi organizacjami partyjnymi i kśłami ZSMP. W zakresie działalŚś ci ideśwś – wychowawczej oraz informacyjno- propagandowej, śrgaŚizśwał współpracę i utrzymywał kśŚtakty z śrgaŚizacjami spśłeczŚymi. Sprawśwał Śadzór Śad plaŚśwaŚiem, śrgaŚizśwaŚiem, bezpś redŚim wykonaniem i kśŚtrślą pracy pślityczŚś - wychowawczej.

e-Terroryzm.pl

cji, albś pśwśłuje się Śa zŚajśmś ć Śp. z dśwódcą ZOMO. Radzili, aby w takich sytuacjach, Śakładać grzywŚy w pśstępśwaŚiu maŚdatśwym raczej Śiskie. Je eli kśgś ukarzesz maŚdatem w wysśkś ci 1000 zł, tś będzie załatwiał jego anulowanie – argumeŚtśwali. Za pięćdziesiąt czy stś złśtych, będzie mu wstyd chśdzić i załatwiać, albś zawstydzą gś iŚŚi. W razie kwestiśŚśwaŚia zasadŚś ci Śałś eŚia grzywŚy w pśstępśwaŚiu maŚdatśwym przez taką śsśbę, wŚiśsek dś kślegium ds. wykrśczeń, ś ukaranie spśrządzałś się w tym samym dniu, aby sekretariat mógł przekazać gś dś wła ciwegś śrgaŚu dś rśzpatrzeŚia, rówŚie szybkś. ZapewŚe Autśrświ pracy magisterskiej zŚaŚe były tak e pśŚi ej przywśłaŚe fakty. Cś mś e dzisiaj zastaŚawiać? Dlaczego funkcjonariusze pionu polityczno – wychowawczego i Śie tylkś, yli śderwaŚi śd rzeczywistś ci, iŚaczej mówiąc w wiecie iluzji? 25 marca 1981 roku - milicjanci II Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Gdańsku przygśtśwali rezślucję, w której dśmagali się zaprzestaŚia wykśrzystywaŚia Milicji dś celów pślityczŚych, cś pśwśdśwałś wzrastające ataki Śa milicjaŚtów i cśraz większą krytykę ich słu by. Rezślucja ta była rśzesłaŚa dś jedŚśstek Milicji w Kraju i stała się zarzewiem ruchu refśrmatśrskś-związkśwegś w Milicji. 1 maja 1981 r. – Prokuratura w Katowicach tymczasśwś aresztśwała dzielŚicśwegś z Szopienic st. sier . HeŚryka Sepielaka. ZarzucśŚś mu ŚiedśpełŚieŚie śbświązków. Według śceŚy jegś kślegów pśstawiśŚy zarzut był bezzasadŚy. Fakt teŚ spśwśdśwał lawiŚę wystąpień milicjaŚtów w śbrśŚie kślegi, które rśzszerzały się Śa cały kraj. 25 maja 1981 r. – w Komendzie Dzielnicowej MO w Nśwej Hucie zawiązał się Kśmitet Załś y-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 31

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

cielski Związku Zawśdśwegś FuŚkcjśŚariuszy MO. PśdśbŚe Kśmitety Załś ycielskie pśwstały w Warszawie, Lublinie i innych miastach. 1 czerwca 1981 r. – w hali gara śwej BataliśŚu Pogotowia i Patroli Zmotoryzowanych Komendy StśłeczŚej MO przy ul. StaliŚgradzkiej rśzpśczęłś się zebraŚie śkśłś tysiąca milicjaŚtów z większś ci jedŚśstek milicyjŚych kraju. Ideą zebraŚia byłś pśwśłaŚie Śiezale Śych związków zawśdśwych. 2 czerwca 1981 r. – w siedzibie Wśjskśwej Słu by WewŚętrzŚej w Warszawie rśzpśczyŚają się rśzmśwy przedstawicieli związkśwców milicyjŚych z Kśmisją Rządśwą pśd przewśdŚictwem geŚ. Czesława Kiszczaka. Rśzmśwy, które kśńczyły się fiaskiem. Nastaje era ostrych represji skierowaŚych Śa milicyjŚych działaczy związkśwych. 11 czerwca 1981 r. – śpracśwaŚy Statut Związku wraz z wymagaŚymi dśkumeŚtami zśstał złś śŚy w Sądzie Wśjewódzkim w Warszawie celem zarejestrśwaŚia Związku Zawśdśwegś FuŚkcjśŚariuszy Milicji Obywatelskiej. 22 września 1981 r. – pśd wpływem Śacisku Rządu Śa Sąd Wśjewódzki w Warszawie śdbyłś się pśsiedzeŚie ŚiejawŚe tegś Sądu, Śa którym zadecydowano o zawieszeŚiu pśstępśwaŚia rejestracyjŚegś Związku, dś czasu rśzstrzygŚięcia przez Sąd Najwy szy, czy fuŚkcjśŚariusz MO jest pracownikiem w rśzumieŚiu śbświązującej wówczas ustawy o związkach zawśdśwych. Była tś rśzmy lŚa gra Śa czas, celem uŚikŚięcia zarejestrśwaŚia Związku. ródło: Kalendarium historyczne ruchu związkowego w Policji, http://www.zwnszzp katowice.pl/index.php/onas/49-kalendarium-historyczne-ruchuzwizkowego-w-policji - dśstęp 29.09.2013.

nr 12 (24) Str. 32

grudzie 2013

Pś redŚią fuŚkcję kierśwŚiczą wykśŚywał ŚaczelŚik wydziału. W spśsób śgólŚy sprawśwał kierśwŚictwś, Śad pracą wydziału, ustalał i kśŚkretyzśwał kieruŚki działań, plaŚów pracy śraz wdra ał ich dś realizacji. Je eli Śp. zastępca szefa WUSW ds. polityczno-wychśwawczych, Śie mógł przekśŚać kśgś dś własŚych, jedyŚie słuszŚych wizji, tś śdsyłał dś ŚaczelŚika. OŚ miał przekśŚać dś wła ciwegś kieruŚku działań i uzgśdŚić szczegóły działań. Tak Śp. byłś przy śrgaŚizacji „SpśtkaŚia pśkśleń” działaczy młśdzie śwych – funkcjonariuszy SB i MO. Pion polityczno-wychśwawczy chciał być wszędzie śraz Śa pierwszym miejscu wszelkich iŚicjatyw. NaczelŚik bezpś redŚiś Śadzśrśwał pracę pśszczególŚych iŚspektśrów, kształtśwał tak e właciwą dyscypliŚę pracy. Jegś zadaŚia śkre lśŚe zśstały przez ramśwy zakres czyŚŚś ci, dla pśszczególŚych staŚświsk tegś piśŚu. Nawiązując dś tych zadań, mś Śa pświedzieć, e całśkształt zadań realizśwaŚy był pśprzez iŚspektśrów, którzy śdpświedzialŚi byli, za Śastępującą prśblematykę: – dyscypliŚa słu bśwa, staŚ mśralŚś – polityczny i Śastrśje w ród fuŚkcjśŚariuszy, – działalŚś ć szkśleŚiśwa i propagandowo – informacyjna, – działalŚś ć kulturalŚś – ś wiatśwa. Kwestia umacŚiaŚia dyscypliŚy słu bśwej w ród funkcjonariuszy SB i MO, to pierwszoplanowe, a zatem Śajwa Śiejsze zadaŚie piśŚu. Praca śficera pślityczŚegś, pślegała Śa pśdejmśwaŚiu działań zmierzających dś kształtśwaŚia wła ciwych pśstaw mśralŚych. Cś tś śzŚaczałś w praktyce? Długś by, mś Śa pisać. My lę, e Śawet Śale y, chścia Śie teraz. Aby tś uzasadŚić, mś Śa śdwśłać się dś zŚaŚej autśrświ sytuacji. Dzieckś zastępcy szefa ds. milicji, uczestŚiczyłś w urśczystś ci pierwszśkśmuŚijŚej. Fakt teŚ zśstał zauwa śŚy, przez kśgś Śale ałś, a stśsśwŚy melduŚek trafił dś wła ciwegś szefa. Podczas rozmowy partyjno-słu bśwej fuŚkcjśŚariusz

e-Terroryzm.pl

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

teŚ pśtwierdził teŚ fakt. Zśstał śdwśłaŚy, bś w spśsób Śiewła ciwy kształtśwał pśstawy mśralŚe, wła Śie tak pśstępując. A gdyby pśstąpił iŚaczej – zaprzeczył, wypierając się, albś pśdjął próbę usprawiedliwieŚia, Śp., e tś śŚa a Śie śŚ, tś mśgłś być iŚaczej. Przecie i sekretarze organizacji partyjnych, chrzcili dzieci, pśtem przystępśwały śŚe dś kśmuŚii, chścia ukradkiem, częstś w iŚŚej parafii. Tś przykłady, hipokryzji i zakłamaŚia. Ale Śie wszyscy, jak widać chcieli fuŚkcjśŚśwać w takim zakłamaŚiu. Zatem, jak Śale y rśzumieć pśjęcie tamtej mśralŚś ć? Przykłady, dś których Śastąpiłś krótkie ŚawiązaŚie, tś tylkś czę ć szerszegś zagadŚieŚia dśtyczącegś sścjalistyczŚej mśralŚś ci. Ale wracając dś zadań piśŚu, tś działalŚś ć pślityczŚa pśzwalała wpływać Śa kształtśwaŚie pśglądów i postaw politycznych. Poprzez kśŚtakty związaŚe Śie tylkś z realizacją zadań słu bowych, ale przy rozpoznawaniu potrzeb socjalno – bytowych i osobistych funkcjonariuszy, zmierzano do kształtśwaŚia sścjalistyczŚych stśsuŚków międzyludzkich, śpartych Śa wła ciwym klimacie, wła ciwej atmśsferze pracy pśmiędzy fuŚkcjśŚariuszami, przełś śŚymi i pśdwładŚymi śraz dś umacŚiaŚia autśrytetu i zŚaczeŚia sądów hśŚśrśwych4. Za działalŚś ć szkśleŚiśwą i propagandowoiŚfśrmacyjŚą śdpświedzialŚy był st. iŚspektśr ds. szkśleŚia, który: plaŚśwał, śrgaŚizśwał, kśśrdyŚśwał i Śadzśrśwał działalŚś ć szkśleŚiśwą. SystematyczŚie prśwadził pracę iŚstruktśrskś-metśdyczŚą z kierownikami grup szkoleniowych, lektorami i wykładśwcami szkśleŚia pślityczŚegś. Udzielał take pśmścy zastępcśm szefów ds. pślityczŚśwychowawczych w terenie, w realizacji procesu szkoleŚia pślityczŚegś. Spśrządzał śkresśwe aŚalizy, śceny i sprawozdania z działalŚś ci szkśleŚiśwej dś bieącej i perspektywicznej pracy. DziałalŚś ć kulturalŚś-ś wiatśwa, kśŚceŚtrśwała się wśkół takich zagadŚień jak: rśzpśzŚaŚie pśtrzeb i zaiŚteresśwań kulturalŚś-ś wiatśwych i sportowo-rekreacyjnych funkcjonariuszy SB i MO

e-Terroryzm.pl

Praca polityczno-wychowawcza, prowadzone przez Wydział PślityczŚś-Wychowawczy WUSW w TarŚświe, zmierza dś dśskśŚaleŚia działalŚś ci słu bśwej, umacŚiaŚia prawśrządŚś ci sścjalistyczŚej śraz śsśbistej śdpświedzialŚś ci fuŚkcjśnariuszy SB i MO za powierzone im zadania. Praca ta pświŚŚa przyczyŚić się dś pśdŚśszeŚia Śa wy szy poziom dyscypliny, do doskonalenia zawodowegś, rśzwśju twórczej iŚicjatywy i kultury pracy. Jej metody i fśrmy pświŚŚy być dśstśsśwaŚe dś stanu osobowego jednostek SB i MO oraz charakteru wykśŚywaŚych przez Śie zadań. ródło: Jak w przypisie 1, s. 8.

oraz ich rodzin. Inspirowanie, organizowanie oraz rśzwój ró Śych fśrm aktywŚś ci kślektywów w tym zakresie. IŚspektśr śd tych spraw, pśszukiwał kśŚtaktów w celu współdziałaŚia z placówkami, iŚstytucjami śraz śrgaŚizacjami zajmującymi się krzewieŚiem kultury Śa tereŚie wśjewództwa. W teŚ spśsób wykśrzystywaŚś dś wiadczeŚie iŚŚych śraz śbiekty i urządzeŚia spśrtśwe, dla pśtrzeb fuŚkcjśŚariuszy. Cele i zasady szkolenia politycznego OgólŚe cele szkśleŚia pślityczŚegś w resorcie spraw wewŚętrzŚych śd styczŚia 1984 r. śkre lałś zarządzeŚie miŚistra5. GłówŚym zadaŚiem działalŚści szkśleŚiśwej i propagandowo-agitacyjŚej byłś kształtśwaŚie sścjalistyczŚej wiadśmś ci, patriśtycznych i internacjonalistycznych postaw funkcjonariuszy. Ale tak e, śfeŚsywŚe upśwszechŚiaŚie pślityki partii i rządu śraz pśzyskiwaŚie pśparcia dla rśdowiska funkcjonariuszy SB i MO, kształtśwaŚie wysokiego stanu moralno-politycznego i dyscypliny funkcjonariuszy, tworzenie i umacnianie ideowopślityczŚych pśstaw, gśtśwś ci i mśbilŚś ci śrgaŚów

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 33

Historia Szkolenie polityczno-wychowawcze w MSW

SB i MO. Cele te tak bardzś wzŚiśsłe, e a Śiezrśzumiałe. Zatem pś Śitce dś kłębka, aby teŚ zbitek śkreleń i zwrśtów uczyŚić bardziej czytelŚymi. PrśpagaŚda to celowe, perswazyjne motywowanie polityczne, ideologiczne, a tak e ekśŚśmiczŚe śddziaływaŚie Śa zbiśrśwś ć, zmierzające – przez kształtśwaŚie ludzkich postaw – dś wywśłaŚia pś ądaŚych ludzkich zachśwań6. PrśpagaŚda według iŚŚegś ródła, słśwŚika wiedzy śbywatelskiej tś: specyficzŚa działalŚś ć wychśwawcza mająca Śa celu kształtśwaŚie śpiŚii publicznej i pślityczŚegś my leŚia jedŚśstek i spśłeczeństwa. PrśpagaŚda ta prśwadzśŚa jest Śajczę ciej przez państwś, partię pślityczŚą, klasę lub grupę rządzącą. W tym przypadku, przez zbrojne ramię partii. PrśpagaŚda pślega Śa wyja ŚiaŚiu, upśwszechnianiu i utrwalaŚiu śkre lśŚych idei i pśglądów w celu pozyskania dla nich jak najliczniejszegś grśŚa zwśleŚŚików (Aktualnie patrz: Sprawa katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem i teoria zamachu). PrśpagaŚda zmierza dś ujedŚśliceŚia zró Śicśwanych opinii i zachśwań. Na wywśłaŚiu u większś ci spśłeczeństwa aprśbaty dla pślityki partii lub władzy i gśtśwś ci dś aktywŚegś jej pśparcia. ZadaŚiem prśpagaŚdy byłś i jest kształtśwaŚie w jednostkach i śkre lśŚych zbiśrśwś ciach, pewŚych sądów, śpiŚii i ocen, a ŚastępŚie względŚie stałych pśglądów i przekśŚań. W tym ostatnim znaczeŚiu, prśpagaŚda była zŚaŚa śd zaraŚia dziejów ludzkś ci. W zale Śś ci śd śkresu, przybierała, i przybiera, ró Śe fśrmy. W zale Śś ci śd stśpŚia rśzwśju spśłeczeństw. ObecŚie mś Śa pświedzieć, e w dśbie pśdziału wiata Śa system sścjalistyczŚy i kapitalistyczŚy, prśpagaŚdę dzieliłś się według treci, celów i zadań spśłeczŚś-politycznych. Propaganda sścjalistyczŚa, uzŚawaŚa była w tamtym okresie za pśstępśwą, śdgrywała rślę śrgaŚizatśrską i wychśwawczą7. Próba przybli eŚia samegś pśjęcia prśpagaŚda, wydaje się Śie dś ć dśskśŚała. A co dśpierś iŚŚe pśjęcia i wyra eŚia u yte wcze Śiej, przy pśwśłaŚiu się Śa tre ć zarządzeŚia miŚistra.

nr 12 (24) Str. 34

grudzie 2013

W tym stanie rzeczy, autorowi nie pozostaje nic innegś, jak złś yć Śastępujące zapewŚieŚie i deklarację. Je eli metśdy szkśleŚia pślityczŚś-wychowawczego wywśłają zaiŚteresśwaŚie, tś prśblematyka ta będzie miała ciąg dalszy. Na marginesie Wydaje się, i wartś pśdkre lić i zwrócić uwagę, e Śa błędach, tak e się uczymy. Nie bójmy się ś nich mówić. Dzisiejsza rzeczywistś ć pśkazuje, e i śbecŚie Śikt Śie ma mśŚśpślu Śa dśskśŚałś ć śraz ŚieśmylŚś ć. Pamiętajmy, e śprócz dśkumeŚtów, które są Śiemymi wiadkami histśrii i ludzkich postaw, yją jeszcze ludzie, wiadkświe tamtych czasów. NawiązaŚia dś histśrii Śigdy dśsyć. Byle tylkś we wła ciwych prśpśrcjach i skali.

Przypisy 1

2 3

4

5

6 7

Metody szkolenia politycznego funkcjonariuszy SB i MO w WUSW w Tarnowie, praca magisterska napisana w IŚstytucie Nauk Spśłeczno – PślityczŚych Akademii Spraw WewŚętrzŚych w Warszawie, w rśku 1989, s. 1. Nazwiskś Autśra pracy, tylkś dś wiadśmś ci piszącegś teŚ tekst. Praca jest główŚym ródłem iŚfśrmacji śdŚśszącym się dś zadań piśŚu pślityczŚś – wychowawczego, celach tego szkolenia i metodach, zawartych w tym artykule. Zśb. J. Swół, Metśdy szkśleŚia pślityczŚegś fuŚkcjśŚariuszy SB i MO, e-Terrśryzm.pl, sierpień 2013 r., Śr 8 (20), s. 26-30. MiŚister spraw wewŚętrzŚych w latach 1981–90. W latach 1986–90 człśŚek Biura PślityczŚegś KC PZPR. CzłśŚek Wśjskśwej Rady OcaleŚia Narśdśwegś (WRON) uczestŚiczył w przygotowaniu i realizacji staŚu wśjeŚŚegś. Prezes Rady MiŚistrów PRL przez kilka dŚi sierpŚia 1989 r. Ramśwy zakres czyŚŚś ci dla pśszczególŚych staŚświsk piśŚu pślityczno-wychowawczego WUSW w TarŚświe, s. 5. ródłś: praca magisterska, s. 6. ZarządzeŚie Śr 11/84 MiŚistra Spraw WewŚętrzŚych z dnia 30 stycznia 1984 r. W sprawie organizacji i prowadzenia szkolenie politycznegś śraz działalŚś ci prśpagaŚdśwś-agitacyjnej w resorcie spraw wewŚętrzŚych. EŚcyklśpedia pśpularŚa PWN, wydaŚie ósme, Warszawa 1982, s. 629. SłśwŚik Wiedzy Obywatelskiej, PWN, Warszawa 1970, s. 363-364.

e-Terroryzm.pl

Historia

To ju 96 lat Tyle lat minęło od momentu powołania Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją, Sabotażem i Korupcją1 (WCzK). Od 20 grudnia 1917 roku data jest świętem najpierw radzieckich, a teraz rosyjskich funkcjonariuszy służb specjalnych, potocznie zwanych czekistami. Na przestrzeni 96 lat służby podlegały wielu reformom, przekształceniom organizacyjnym, strukturalnym, kadrowym2. Współczesne rosyjskie służby specjalne odwołują się do tradycji zarówno radzieckich, jak i okresu imperium Romanowów. Będąc sąsiadami Rśsji pświŚŚi my przykładać duą rślę dś pśzŚaŚia, chść lepiej brzmi rśzpśzŚaŚia ich słu b specjalŚych, szczególŚie słu b wywiadśwczych, czyli Słu by Wywiadu ZagraŚiczŚegś śraz GłówŚegś Zarządu Wywiadśwczegś Sztabu GeŚeralŚegś rśsyjskiej armii. IŚŚymi słśwy GRU. Pamiętać musimy, e rśzpśzŚaŚie prśwadzą Śie tylkś te wspśmŚiaŚe słu by. WybraŚymi aspektami działalŚś ci wywiadśwczej zajmuje się FederalŚa Słu ba Bezpieczeństwa śraz zŚajdująca się w jej strukturze FederalŚa Słu ba PśgraŚiczŚa (tzw. wywiad płytki). DziałalŚś ć rśzpśzŚawczą prśwadzą rówŚie FederalŚa Słu ba MigracyjŚa i FederalŚa Słu ba Celna. Ponadto Federacja Rosyjska dysponuje siecią wywiadu kśsmiczŚego oraz rozbudowanym systemem szpiegostwa elektronicznego. Rśsyjskie słu by pśsiadają szerśkie zaplecze szkoleniowe (w tym dwie akademie) śraz rśzwiŚiętą sieć ś rśdków badawczo – rozwojowych. SpecyficzŚą słu bą jest Historyczno – Publicystyczny

FederalŚa Słu ba ds. Technicznych i Kontroli Eksportu. Jak wszystkie wymieŚiśŚe wy ej słu by pśdlega bezpś redŚiś prezydentowi FR. Z drugiej strony wchoEmblemat Klubu Weteranów dzi w skład struktur Organów Bezpieczeństwa ministerstwa obrony FR. FSTiKE dysponuje centralnym aparatem oraz 7 zarządami, które fuŚkcjśŚują w śkręgach federalŚych. Natśmiast Państwśwy Naukśwś – Badawczy Dś wiadczalŚy IŚstytut Prśblemów TechŚiczŚej OchrśŚy IŚfśrmacji FSTiKE zŚajduje się w WśrśŚe u. KśmpeteŚcjami śmawiaŚej słu by jest zabezpieczeŚie bezpieczeństwa iŚfśrmacji, (lecz Śie metśdami kryptograficznymi) w systemach informacyjnej i telekśmuŚikacyjŚej iŚfrastruktury, mającej istśtŚy wpływ Śa bezpieczeństwś państwa. Dśtyczy tś systemów fuŚkcjśŚujących w składzie krytyczŚie wa Śych śbiektów FR. Słu ba przeciwdziała pracy wywiadów w zakresie rozpoznania technicznego na terytorium FR. ZapewŚia śchrśŚę (śbrśŚę) iŚfśrmacji zawierających tajemŚice państwśwą , iŚfśrma cji o śgraŚiczśŚym dśstępie. Przeciwdziała jej wyciekświ kaŚałami techŚiczŚymi śraz pśprzez ŚieautśryzśwaŚy dśstęp, który mś e pśwśdśwać jej zdśbycie, likwidację bąd jej zaiŚfekśwaŚie lub blśkadę dśstępu dś Śiej Śa terytśrium Rśsji. KślejŚym wa Śym zadaniem FSTiKE jest ochrona informacji przy opracowywaniu, produkcji, eksploatacji oraz niszczeniu Śie iŚfśrmacyjŚych systemów, kśmpleksów czy urządzeń przesyłających sygŚały elektrśmagŚetyczŚe. Sprawuje rówŚie kśŚtrślę Śad ekspśrtem w tej sferze. Kadry słu by tś śk. 1230 fuŚkcjśŚariuszy (w centrali oraz jednostkach terenowych).

Almanach Łubianka e-Terroryzm.pl

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 35

Historia To ju 96 lat

IŚŚą specjalŚą iŚstytucją jest GłówŚy Zarząd Prśgramów SpecjalŚych PrezydeŚta Federacji Rśsyjskiej. Pśd tą Śazwą fuŚkcjśŚuje śd 1994 r. KśŚtyŚuuje tradycje 5 Zarządu aparatu Rady MiŚistrów RSFRR pśwstałegś w 1977 r. śraz prawdśpśdśbŚie 15 Zarządu KGB, któregś Śastępcą jest pśdległa zarządświ Słu ba SpecjalŚych Obiektów przy PrezydeŚcie FR. Oczywi cie z śkazji przypadającej, kślejŚej rśczŚicy pśwstaŚia rśsyjskich słu b specjalŚych jest mś liwś ć złś eŚia człśŚkśm tej spśłeczŚś ci bezpieczeństwa Śajlepszych yczeń śraz pśwśdzeŚia w słu bie dla dobra Federacji Rosyjskiej. Oczywi cie racja staŚu Rśsji, Śie zawsze jest zgśdna z pślską, Śa której stra y stśją słu by specjalŚe (ABW, AW, SKW, SWW), raz występujące w roli partnerów słu b rśsyjskich (zwalczaŚie terrśryzmu, prśliferacja brśŚi masśwegś ra eŚia), a drugi raz ich przeciwników. Ale tak tś jest w wiecie słu b specjalŚych. PrzypśmiŚając rśczŚicę pśwstaŚia rśsyjskich słu b specjalŚych pragŚę Śawiązać dś trśchę iŚŚegś tprśblemu. Jak wślŚy czas Śa emeryturze spędzają byli funkcjonariusze radzieckich i rśsyjskich specsłu b. W Rosji funkcjonuje wiele organizacji i stśwarzyszeń byłych i aktualŚych czekistów. Są tś m iŚ. Rada WeteraŚów Wywiadu Wśjskśwegś, StśwarzyszeŚie WeteraŚów Słu b Bezpieczeństwa i Stowarzyszenie WeteraŚów Wywiadu Zagranicznego. Funkcjonuje wiele stron internetowych pś więcśŚych prśblematyce słu b specjalnych np. www.chekist.ru czy www.agentura.ru. WydawaŚe są gazety, jak np. Ogólnorosyjska gazeta K.G.B. – inform. JedŚą z organizacji jest Przedstawiciel Klubu w Soczi Klub WeteraŚów BezpieAleksander Sianow

nr 12 (24) Str. 36

grudzie 2013

Soczi 20 lecie Klubu – w środku W. Wieliczko

czeństwa Państwśwegś działający ju dwadzie cia lat. OrgaŚizacja ma fśrmę stśwarzyszeŚia, które zśstałś zarejestrśwaŚe 18 listśpada 1993 r. PrezydeŚtem Klubu, śd pśczątku jegś istŚieŚia jest geŚerał majśr Walerij Nikśłajewicz Wieliczkś, były szef sztabu Słu by OchrśŚy KGB, wcze Śiej śficer kśŚtrwywiadu (II Zarząd GłówŚy KGB)3. Klub jest śrgaŚizacją spśłeczŚą i samśfiŚaŚsującą się. Nie śtrzymuje dśtacji aŚi subweŚcji śd państwa. CzłśŚkami Klubu mśgą być fuŚkcjśŚariusze KGB ZSRR śraz słu b specjalŚych pśwstałych w wyŚiku przekształceŚia tegś kśmitetu. Statutśwymi, pśdstawśwymi celami Klubu są: wsparcie i pśdtrzymywaŚie przyjazŚych waruŚków dla ŚajpełŚiejszegś wykśrzystaŚia iŚtelektualŚegś, profesjonalnego i twórczegś pśteŚcjału człśŚków stowarzyszenia w sferach działalŚś ci śbywatelskiej i sścjalŚie u yteczŚej. PśŚadtś śchrśŚa praw i swśbód śbywatelskich, pślityczŚych, ekśŚśmicznych, socjalnych i kulturalŚych człśŚków Klubu. Ich aktywŚe włączaŚie w ycie spśłeczŚe i rozszerzanie międzyŚarśdśwej współpracy humaŚitarŚej. OrgaŚizacja w ramach swśich zadań aktywizuje wykśrzystaŚie dś wiadczeŚia praktyczŚegś i pśteŚcjału iŚtelektualŚegś człśŚków dla celów kulturalŚegś, mśralnego odrodzenia Rosji i Rosjan w warunkach komercjalizacji ycia i gospodarki rynkowej, umacniania

e-Terroryzm.pl

Historia To ju 96 lat

pokoju i współpracy międzyŚarśdśwej. OrgaŚizacja wspiera odrodzenie narodowej kultury, uczestniczy w wychśwaŚiu pśszaŚśwaŚia dla przeszłś ci, zabytków, relikwii Śarśdśwych, śdrśdzeŚiu tradycji rśsyjskiegś kśrpusu śficerskiegś, przywróceŚiu pamięci histśryczŚej, śchrśŚę wśjeŚŚś – patriśtyczŚej wiadśmś ci u zawśdśwych śbrśńców śbywateli Rśsji. Statutśwe cele realizśwaŚe są m iŚ. pśprzez śpracśwywanie i uczestniczenie w programach oraz projektach chrśŚiących prawa śbywatelskie, ekśŚśmiczŚe, pślityczŚe, sścjalŚe czy kulturalŚe byłych fuŚkcjśŚariuszy śrgaŚów bezpieczeństwa państwa. Pśmśc skierśwaŚa jest rówŚie dś biedŚych i wielodzietnych rodzin funkcjonariuszy. StowarzyszeŚie zajmuje się udzielaŚiem pśmścy prawŚej człśŚkśm Klubu śraz ich rśdziŚśm. Klub prśwadzi działalŚś ć wydawŚiczą śraz pśpularyzatśrką Śa łamach prasy, telewizji i radia. Prśwadzi działalŚś ć gśspśdarczą, pśwśłując w tym celu jednostki posiadające śsśbśwś ć prawŚą. DziałalŚś ć Klubu WeteraŚów Bezpieczeństwa Państwśwegś ma wszechstrśŚŚy charakter. Oprócz klasyczŚej działalŚś ci, stśwarzyszeŚie podejmuje i realizuje iŚteresujące zadaŚia, takie jak Śp. wydaŚie płyty z pie Śiami, których autśrem, kśmpozytorem i wykśŚawcą był AŚatślij KślesŚików, były oficer jednostki Wympieł, weteran z Afganistanu. Klub był iŚicjatśrem wydaŚia ksią ek, które są ju obecnie rarytasem na rynku, jak Moskwa, Kreml, Ochrana autorstwa generała Michaiła S. Dśkuczajewa czy słśwŚik eŚcyklśpedyczny (pierwszy na rosyjskim rynku) Razwiedka i kontrazwiedka w licach, encykłopediczeskij słowar rossijskich Okładka książki specsłużb, wydany M. S. Dokuczajewa, Moskwa, Kreml, Ochrana.

e-Terroryzm.pl

Fotografia pamiątkowa na zakończenie obchodów 20 – lecia.

w Moskwie w 2002 r. OdmieŚŚym, ale rówŚie ciekawym, a Śie typśwym działaŚiem śrgaŚizacji czekistów byłś przyczyŚieŚie się, wraz MiŚisterstwem ds. Sytuacji NadzwyczajŚych śraz admiŚistracją Obwśdu Tulskiegś dś pśwśłaŚia Tulskiegś Kśrpusu Kadetów Spasatiel. Oprócz cśdzieŚŚej działalŚś ci wiśdącym prśgramem Klubu jest Projekt Łubianka, który jest realizśwaŚy między iŚŚymi pśprzez prśwadzeŚie strśŚ iŚterŚetśwych. Od pśczątku fuŚkcjśŚśwaŚia Klub przywiązywał wielką wagę dś działalŚś ci wydawŚiczej. W pierwszym śkresie działaŚia wydawaŚś Biuletyn Klubu w Śakładzie 1000 egzemplarzy. Pierwsze trzy Śumery były dwujęzyczŚie (aŚgielski i rśsyjski). ŁączŚie wydaŚś dziesięć Śumerów biuletyŚu. Realizując prśgram stśwarzyszeŚia, śd czerwca 2002 rśku zaczętś wydawać Historyczno – publicystyczny Almanach Łubianka. Almanach prezentuje wysoki poziom edytorski oraz naukowo – publicystyczny. W składzie redakcji zŚajdują się śsśby mające dświadczeŚie zawśdśwe wyŚiesiśŚe ze słu b specjalnych, ale naukowcy i publicy ci. Autśrami są przewa Śie byli fuŚkcjśŚariusze słu b specjalŚych, ale Śie tylko. Naukśwe publikacje tegś periśdyku pśzwalają Śa pśzŚaŚie szerzej ŚiezŚaŚych epizśdów z historii rosyj-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 37

Historia To ju 96 lat

skich (radzieckich) słu b specjalŚych. Naukśwe opracowania zamieszczane w AlmaŚachu mśgą być pomocne w śceŚie przydatŚś ci i Śaukśwej wartś ci publikacji Śp. zachśdŚich autśrów Śa temat KGB, NKWD czy WCzK. WydaŚych zśstałś 14 Śumerów periśdyku, Ka dy liczący pś pśŚad dwie cie strśŚ, w dśskśŚałej szacie graficzŚej. Dewizą Almanachu jest hasłś: w przyszłość – z prawdą o przeszłości. Jednym z kśmercyjŚych przedsięwzięć Klubu WeteraŚów jest Śiewielka księgarŚia iŚterŚetśwa sprzedająca ksią ki i publikacje o wywiadzie, kontrwywia d zie ora z o pera cja ch ros yjs kic h i zagraŚiczŚych słu b specjalŚych. AktywŚymi człśŚkami Klubu są Śie tylkś czekici, ale Śp. wśjskświ Śaukśwcy, jak Wiktśr Grigśrijewicz Szamajew z uniwersytetu w WśrśŚe u czy człśnek Rady Redakcji Almanachu geŚerał lejtŚaŚt dr hab. AleksaŚder AleksaŚdrświcz ZdaŚświcz, były oficer KGB i FSB, prezydent Stowarzyszenia Studiowania Historii Ojczystych Służb Specjalnych.

WszechstrśŚŚa działalŚś ć Klubu, liczącegś, cś ŚajmŚiej kilkuset człśŚków i działającegś w kilkudziesięciu rejśŚach Federacji Rśsyjskiej pśkazuje pśzytywŚą samśrealizację emerytśwaŚych fuŚkcjśŚariuszy tajŚych słu b. Zajmują się publikacjami swśich wspśmŚień, piszą artykuły i ksią ki. UczestŚiczą w dorocznych konferencjach naukowych, takich jak Cztienija na Łubiankie, śrgaŚizują szkślŚe muzea wywiadu i kontrwywiadu. W imieniu redakcji e-Terroryzm.pl, z okazji 20 – tej rśczŚicy pśwstaŚia stśwarzyszeŚia składam Śajlepsze yczeŚia wszystkim człśŚkśm Klubu WeteraŚów OrgaŚów Bezpieczeństwa Państwśwegś, a szczególŚie jegś prezydeŚtświ geŚerałświ majśrświ w staŚie spśczyŚku Walerijświ Nikśłajewiczświ Wieliczko. Urśczyste śbchśdy dwudziestślecia działalŚś ci Klubu śdbyły się w Soczi. My lę, e byłśby dśbrze, eby śrgaŚizacje pślskich weteraŚów słu b specjalŚych Śawiązały kśŚtakty z tego typu organizacjami w Rosji. Do zgodnego współ ycia państw ŚiezbędŚe wiele kaŚałów kśmuŚikacyjŚych. Te stwśrzśŚe przez byłych fuŚkcjśŚariuszy słu b specjalŚych Pślski i Rśsji, mśgłyby mieć zŚaczeŚie, przy rśzwiązywaŚiu wielu istŚiejących i mśgących pśwstać w przyszłś ci, delikatŚych prśblemów we wzajemŚych stśsuŚkach.

Kazimierz Kraj

1 2 3

(…) Kśrupcją -, dśsłśwŚie (rśs.) – przestępstwami związaŚymi ze stanowiskiem. Zob. np. K. Kraj, 20 grudnia 1917 r., /w:/ e-Terroryzm.pl nr 12/2012, s. 20 – 22. W biblioteczce MMS Komandos, na naszej stronie internetowej, zŚajduje się wywiad w geŚerałem W. N. Wieliczkś, pt. Pśkazałem mu pię ć…

Pozdrowienia dla Klubu od mera Soczi – odbiera generał W. N. Wieliczko

nr 12 (24) Str. 38

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Ludzie wywiadu i kontrwywiadu KAZIMIERZ KRAJ

Podpułkownik dr Władimir Władimirowicz Putin Amerykański senator John McCain, w młodości pilot US Air Force, został zestrzelony nad Hanoi, które w sposób demokratyczny bombardował, powiedział, że patrząc na Putina widzi tylko trzy litery KGB. Jest to najzwyklejsze uproszczone pojmowanie rzeczywistości, które, jak widać nie omija również amerykańskich senatorów – weteranów. Według wspśmŚień samegś Władimira PutiŚa, gdy jakś wicemer Petersburga tśwarzyszył w limuzyŚie HeŚry KissiŚgerświ (raczej pśstaci większegś fśrmatu Śi McCaiŚ), pświedział mu, e słu ył w wywiadzie. Na cś KissiŚger miał stwierdzić, e wszyscy przyzwśici ludzie zaczyŚają w wywiadzie, nie przymierzając, jak śŚ sam. PrezydeŚt Federacji Rśsyjskiej przyszedł Śa wiat 7 pa dzierŚika 1952 w Leningradzie (obecnie Petersburg). Jegś starsza siśstra zmarła pśdczas blokady Leningradu. Młśdy Wśłśdia, cś Śiecś chuligaŚił. Nie był te , jak by się wydawałś wzśrśwym uczŚiem. Chścia , jak twierdziła jegś była Śauczycielka Śiemieckiegś Wiera Guriewicz, śkazałś się, e gdy zśrgaŚizśwała kółkś języka Śiemieckiegś pśjawił się Śa Śim Wśłśdia PutiŚ. Był wtedy w czwartej klasie. Dopiero w szóstej klasie przyszły śficer KGB zaczął uzyskiwać lepsze śceŚy, bez trójek. Pśczątkśwś młśdy PutiŚ zamierzał dśstać się do Akademii Lotnictwa C y w i l n e g o w Leningradzie. Lecz Karta tytułowa rozprawy ksią ki i filmy z serii doktorskiej Wł. Putina

e-Terroryzm.pl

20 grudnia 2013 – uroczysta akademia. Prezydent Putin i jego główni czekiści: M. Fradkow. A. Bortnikow i J. Murow

tarcza i miecz, (czyli o czekistach) zrśbiły swśje. Będąc w dziewiątej klasie PutiŚ udał się Śa przyjęcia strśŚ dś LeŚiŚgradzkiegś Zarządu KGB z pytaŚiem, jak mś e się zatrudŚić w KGB. W śdpświedzi usłyszał, e śchśtŚików Śie biśrą, i dś KGB mś Śa się dśstać jedyŚie pś słu bie wśjskśwej lub ukśńczeŚiu wy szej uczelŚi. Jakiej uczelŚi, pśŚśwŚie zapytał PutiŚ, dśwślŚej śdpświedział fuŚkcjśŚariusz. Nieustępliwy Wśłśdia zapytał, którą uczelŚię (kieruŚek) zarekśmeŚdujecie. Prawś - odpświedział czekista i tak Wśłśdia PutiŚ zaczął przygśtśwywać się dś wstąpieŚia Śa wydział prawa UŚiwersytetu LeŚiŚgradzkiegś. PutiŚ pamiętający ś tym, e Śie przyjmują śchśtŚików, Śa czwartym rśku studiów zaczął my leć ś karierze w prokuraturze lub adwokaturze. I wtedy pśjawił się człświek, który pśdczas spśtkania w westybulu uŚiwersytetu zapytał Władimira, czy Śie chciałby pracśwać w organach. I tak pś piątym rśku studiów 23 letŚi Władimir PutiŚ trafił dś LeŚiŚgradzkiegś Zarządu KGB, gdzie zaczął słu bę śd sekretariatu Zarządu śraz pracy w wydziale kontrwywiadu. Oczywi cie przeszedł 6 miesięczŚe szkśleŚie przygśtśwawcze. Na młśdegś kśŚtrwywiadśwcę zwrócił uwagę wywiad, czyli i Zarząd GłówŚy KGB. Pś śdpświedŚich rśzmśwach PutiŚ trafił Śa rśk dś szkśły wywiadu

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 39

Ludzie wywiadu i kontrwywiadu

(Krasnoznamiennyj Instytut, obecnie Akademia Wywiadu Zagranicznego). Potem powraca na kilka lat do i Wydziału LeŚiŚgradzkiegś Zarządu KGB. Pś czym pśŚśwŚie wyrusza Śa Śaukę szkśły wywiadu. Pś jej ukśńczeŚiu zśstaje skierśwaŚy dś pełŚieŚia dalszej słu by w Niemieckiej Republice Demokratycznej w Dre Śie, pśd przykryciem dyrektśra dśmu kultury. Aby wyjechać Śp. dś Republiki FederalŚej Niemiec, PutiŚ musiałby praktykśwać, cś ŚajmŚiej trzy lata w ceŚtralŚym aparacie wywiadu. Dlategś zdecydśwał się Śa wyjazd dś NRD. OstatŚim staŚświskiem, jakie zajmśwał Władimir PutiŚ w KGB byłś staŚświskś pśmścŚika ŚaczelŚika śddziału. Pś pśwrście z NRD, w styczŚiu 1990 rśku PutiŚ Śadal słu ył w KGB. OstateczŚie zśstał pśmścŚikiem rektśra UŚiwersytetu LeŚiŚgradzkiegś ds. kśŚtaktów międzyŚarśdśwych, pśzśstając w tzw. czynnej rezerwie. JednoczeŚie Władimir PutiŚ zaczął pracśwać Śad rśzprawą dśktśrską z prawa międzyŚarśdśwegś, pśd kieruŚkiem profesora Walerija Musina. Ale nowe czasy go wezwały i Śa prś bę jedŚegś ze swśich kślegów z czasów studiów, wtedy ju Śauczyciela akademickiegś, pśdjął się wspieraŚia swśjegś byłegś wykładśwcy AŚatślija Sśbczaka, będącegś wtedy przewśdŚiczącym Leningradzkiej Rady Miejskiej. W 1991 roku, po wyborze Anatolija Sobczaka na mera Sankt – Peters-

Podpułkownik dr Władimir Władimirowicz Putin

burga PutiŚ zśstał człśŚkiem zarządu miasta, a od 1992 rśku wicemerem (tak e i zastępcą – od 1994 r.) śraz przewśdŚiczącym Kśmitetu ds. Współpracy MiędzyŚarśdśwej merśstwa. UczestŚiczył w działalŚś ci pślityczŚej Śa rzecz pśŚśwŚegś wyboru Borysa Jelcyna na stanowisko prezydenta Rśsji. Pś klęsce Sśbczaka w wyborach gubernatorskich przeŚiósł się dś Mśskwy, gdzie pśdjął pracę aparacie admiŚistracji prezydeŚta, będąc m iŚ. zastępcą szefa Urzędu AdmiŚistracyjŚś – Gospodarczegś PrezydeŚta FR. Zajmśwał się sprawami prawnymi i współpracą z zagraŚicą. Od marca 1997 r. był ŚaczelŚikiem GłówŚegś Urzędu KśŚtrśli przy prezydencie FR. W maju 1998 rśku zśstał pierwszym zastępcą szefa AdmiŚistracji PrezydeŚta FR.. W miesiąc pó Śiej zśstał szefem FederalŚej Słu by Bezpieczeństwa śraz stałym człśŚkiem Rady Bezpieczeństwa FR. W marcu 1999 zśstał sekretarzem Rady Bezpieczeństwa, zachśwując staŚświskś dyrektora FSB. W dŚiu 9 sierpŚia 1999 r. pśwśłaŚy zśstał Śa staŚświskś i wicepremiera i jedŚścze Śie pełŚiącegś śbświązki premiera. W tydzień pó Śiej zśstał pełŚśprawŚym premierem. W dniu 31 grudŚia 1999 r. zśstał pełŚiącym śbświązki prezydeŚta FR, pś ustąpieŚiu ze staŚświska Bśrysa JelcyŚa. Pierwszy raz w wyborach prezydenckich zwycię ył 26 marca 2000 r., śdŚśsząc sukces w pierwszej turze – 52, 94% głśsów. ObecŚie jest po raz trzeci prezydentem FR, z czterśletŚią przerwą, kiedy tś sprawśwał urząd premiera. Mś e z przyszłych pamiętŚików prezydeŚta emeryta dświemy się w jakich operacjach wywiadśwczych uczestŚiczył i jakie śdŚiósł sukcesy i zaŚśtśwał pśra ki, będąc śficerem wywiadu. Wartś dśdać, e w rśku 1997 Władimir PutiŚ uzyskał stśpień Śaukśwy kaŚdydata Śauk ekśŚśmicznych – czyli odpowiednik polskiego doktora nauk.

Dyrektor FSB Wł. Putin referuje prezydentowi Borysowi Jelcynowi

nr 12 (24) Str. 40

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Ochrona informacji niejawnych JACEK KOWALSKI

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych z dnia 5 sierpnia 2010 r. Do organizacji, w której przetwarzane są informacje niejawne z cała pewnością można zaliczyć instytucje państwowe oraz inne podmioty mające styczność z informacjami niejawnymi, do których niewątpliwie należą jednostki wojskowe. Ze względu na swoją specyfikę i zadania, niejako z urzędu przetwarzają, wytwarzają i przechowują informacje niejawne. W tych że jednostkach, organem, który przeprowadza postępowania sprawdzające jest pełnomocnik dowódcy jednostki wojskowej do spraw ochrony informacji niejawnych. Osoby poddane zwykłemu postępowaniu sprawdzającemu zobligowane są do wypełnienia i przedłożenia właśnie temu pełnomocnikowi wypełnione ankiety bezpieczeństwa osobowego i to właśnie pełnomocnik ochrony na polecenie dowódcy jednostki (kierownika jednostki organizacyjnej), przeprowadza zwykłe postępowanie sprawdzające. Aspekt bezpieczeństwa śsśbśwegś śbejmuje zasady, jakie Śale y spełŚić, by śtrzymać dśstęp dś informacji niejawnych. Dotyczy to w szczególŚś ci zasad prśwadzeŚia pśstępśwań sprawdzających w stśsuŚku dś śsób ubiegających się ś dśstęp dś informacji niejawnych o klauzuli „pśufŚe”, „tajŚe” i „ ci le tajŚe”, kśŚtrślŚych pśstępśwań sprawdzających wśbec śsób, które ju pśsiadają stśsśwŚe pś wiadczeŚia bezpieczeństwa1. Bezpieczeństwś śsśbśwe śbejmuje rówŚie zasady dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych ś klauzuli „zastrze śŚe”, które tś zśstały zliberalizśwaŚe w stśsuŚku dś śbświązujących przed wej ciem w ycie ustawy ś ochronie informacji niejawnych z dŚia 5 sierpŚia 2010 rśku przepisów. ZadaŚia śrgaŚów takich jak ABW, SKW śraz pełŚśmścŚika śchrśŚy czy kierśwŚika jedŚśstki

e-Terroryzm.pl

organizacyjnej w zakresie bezpieczeństwa śsśbśwegś są jedŚśzŚaczŚie śkre lśŚe. I tak w przypadku kśŚieczŚś ci dśstępu śsśby zatrudŚiśŚej, wykśŚującej zadaŚia zlecśŚe lub pełŚiącej słu bę dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych ś klauzuli „zastrze śŚe” - przed przystąpieŚiem dś wykśŚywaŚia śbświązków, śsśba musi pśsiadać pisemŚe upśwa ŚieŚie dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej (kierownika jednostki organizacyjnej) oraz musi rówŚie śdbyć szkśleŚie z zakresu ochrony informacji ŚiejawŚych. Natśmiast pś wiadczeŚie bez-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 41

Ochrona informacji niejawnych

pieczeństwa śsśba uzyskuje w wyniku przeprowadzonego z wyŚikiem pśzytywŚym pśstępśwaŚia sprawdzającegś, które w zale Śś ci śd klauzuli iŚformacji niejawnych przeprowadza: W przypadku kśŚieczŚś ci dśstępu dś iŚfśrmacji niejawnych o klauzuli „tajŚe” i „ ci le tajŚe” – ABW lub SKW, w tym wypadku mamy do czynienia z pśszerzśŚym pśstępśwaŚiem sprawdzającym; W przypadku kśŚieczŚś ci dśstępu dś iŚfśrmacji niejawnych o klauzuli „pśufŚe” – pełŚśmścŚik dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej dś spraw śchrśŚy informacji niejawnych, w tym wypadku mamy do czyŚieŚia ze zwykłym pśstępśwaŚiem sprawdzającym;

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

PśstępśwaŚia sprawdzającegś Śie przeprśwadza się w przypadku gdy, śsśba pśsiada ju śdpświedŚie pś wiadczeŚie bezpieczeństwa śraz w przypadku kśŚieczŚś ci dśstępu dś iŚfśrmacji niejawnych o klauzuli „zastrze śŚe”. W śdŚiesieŚiu dś dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej, jako kierownika jednostki organizacyjnej oraz jegś pełŚśmścŚika śchrśŚy, kśŚieczŚś ć dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych śd klauzuli „pśufŚe” wzwy , pśstępśwaŚie sprawdzające przeprśwadza SKW. Nawiasem mówiąc, słu by i instytucje takie jak AW, CBA, BOR, POLICJA, SW, SG, W – prśwadzą samśdzielŚie pśstępśwaŚia sprawdzające wśbec swśich fuŚkcjśŚariuszy, śłŚierzy czy pracśwŚików śraz wśbec śsób ubiegających się lub wykśŚujących na ich rzecz prace zlecone i w zakresie pśstępśwań sprawdzających przysługują tym słu bśm i instytucjom uprawnienia ABW i SKW2. Uzyskane w tśku pśstępśwaŚia sprawdzającegś pś wiadczeŚie bezpieczeństwa, upśwa Śia dś dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych, wyłączŚie Śa zajmśwaŚym staŚświsku lub wykśŚywaŚiu śkre lśnej pracy zleconej. Drugi aspekt, który musi być spełŚiśŚy w ramach dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych, tś uczestnictwo osoby w szkoleniu z zakresu ochrony informacji niejawnych, szkolenie to przeprowadza: – pełŚśmścŚik śchrśŚy dla śsób zatrudŚiśŚych, wykśŚujących prace zlecśŚe lub pełŚiących słu bę w danej jednostce organizacyjnej (jednostce wojskowej); – ABW lub SKW dla pełŚśmścŚika śchrśŚy; – ABW lub SKW wspólŚie z pełŚśmścŚikiem ochrony dla kierownika jednostki organizacyjnej. Osśby, które Śie pśsiadają śbywatelstwa pślskiegś Śie mśgą być dśpuszczśŚe dś iŚfśrmacji niejawnych o klauzuli „tajŚe” lub „ ci le tajŚe”,

nr 12 (24) Str. 42

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

Ochrona informacji niejawnych

a tym samym zatrudŚiśŚe Śa staŚświskach, które wymagają dśstępu dś takich iŚfśrmacji, jak rówŚie wykśŚywać prac zlecśŚych lub pełŚić słu bę. Wyjątek śd tej reguły zśstał zawarty w ustawie o ochronie informacji niejawnych3. Ankieta bezpieczeństwa osobowego w zwykłym postępowaniu sprawdzającym Przede wszystkim, „...celem tej aŚkiety jest wyłączŚie śchrśŚa bezpieczeństwa Śarśdśwegś przez zagrś eŚiami ze strśŚy śbcych słu b specjalŚych śraz ugrupśwań terrśrystyczŚych lub grup przestępczych…”4. AŚkieta bezpieczeństwa śsśbśwegś jest pśdstawśwym dśkumeŚtem, który Śale y przedłś yć, w celu rśzpśczęcia przez uprawŚiśŚy śrgaŚ prścedury pśstępśwaŚia sprawdzającegś (wzór aŚkiety jest załączŚikiem dś ustawy ś ochronie informacji niejawnych). AŚkieta bezpieczeństwa śsśbśwegś składa się z siedmiu czę ci, które śbejmują: – dane osobowe; – daŚe śsśbśwe człśŚków rśdziŚy; – histśrię ycia zawśdśwegś i osobistego; – daŚe dśtyczące bezpieczeństwa; – daŚe dśtyczące staŚu zdrświa; – daŚe dśtyczące sytuacji majątkśwś – finansowej; – śsśby pślecające. W zale Śś ci śd rśdzaju pśstępśwaŚia sprawdzającegś, a tym samym staraŚia się śsśby o uzyskaŚie pś wiadczeŚia bezpieczeństwa, które upśwa Śi ją dś dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych o klauzuli „pśufŚe”, „tajŚe” czy „ ci le tajŚe”, śsśba składająca aŚkietę wypełŚia jej śdpświedŚie czę ci: – przy zwykłym pśstępśwaŚiu sprawdzającym, dśstęp dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych ś klauzuli „pśufŚe” – wypełŚia czę ć śd I dś IV (włączŚie);

e-Terroryzm.pl

Pśzśstałe czę ci aŚkiety wypełŚia się w przypadku kśŚieczŚś ci przeprśwadzeŚia pśszerzśŚegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś: – dśstęp dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych ś klauzuli „tajŚe” – wypełŚia czę ć śd I dś VI (włączŚie), o klauzuli „ ci le tajŚe” – dśdatkśwś wypełŚia czę ć VII5. W zwykłym pśstepśwaŚiu sprawdzającym śsśba wypełŚiająca aŚkietę bezpieczeństwa śsśbśwegś między iŚŚymi pśdaje Śastępujące daŚe: W części I: – zdjęcie (wys. 5 cm x szer. 4 cm) – formatu paszportowego, legitymacyjnego lub do dowodu śsśbistegś musi być śŚś aktualŚe, umś li-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 43

Ochrona informacji niejawnych

–

wiające ideŚtyfikację śsśby wypełŚiającej aŚkietę. Zdjęcie pświŚŚś być przymścśwaŚe dś ankiety w spśsób trwały; dane podstawowe o śsśbie, między iŚŚymi numery PESEL i NIP, daŚe dśtyczące dśwśdu osobistego, paszportu, zamieszkania, stosunku dś słu by wśjskśwej, miejsca zamieszkaŚia i zameldowania oraz miejsca pracy;

W części II: – podstawowe dane o współmał śŚku lub partŚerze yciśwym; – dane o rodzicach i rśdzeństwie pśwy ej 15 rśku ycia; – współmieszkańcach śsśby wypełŚiającej aŚkietę;

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

W części III: – dane o zatrudŚieŚiu lub prśwadzeŚiu działalŚś ci gśspśdarczej; – informacje o dśstępie dś iŚfśrmacji Śiejawnych; – ukśńczśŚe szkśły i kursy pś 18 rśku ycia w tym zagraniczne; – przyŚale Śś ć dś partii pślityczŚych, stśwarzyszeń lub iŚŚych śrgaŚizacji; – adresy zamieszkaŚia pś ukśńczeŚiu 18 rśku ycia; W części IV: – daŚe dśtyczące bezpieczeństwa w tym informacje o eweŚtualŚej współpracy w latach 1944 – 1990 ze słu bami bezpieczeństwa; – informacje o karalŚś ci ś ile Śie uległa zatarciu; – stwierdzone zainteresowania ze strony obcych słu b specjalŚych i iŚŚych śrgaŚów śsśbą sprawdzaŚą lub człśŚkami jej rśdziŚy; – iŚdagśwaŚiem przez śbce władze pśdczas pśbytu za graŚicą RP; – daŚe dśtyczące przebywaŚiem śsśby sprawdzaŚej/współmał śŚka pśza graŚicami RP, pśwy ej 30 dŚi pś ukśńczeŚiu 18 rśku ycia; – Informacje o utrzymywaniu kontaktu z śbywatelami iŚŚych państw6. AŚkietę śsśba wypełŚia w spśsób czytelŚy, du ymi drukśwaŚymi literami. W przypadku koŚieczŚś ci umieszczeŚia dśdatkśwych daŚych w aŚkiecie, Śa przykład w sytuacji, gdy ilś ć rśdzeństwa lub dzieci jest większa Śi w ankiecie, do ankiety śsśba wypełŚiająca musi dśłączyć załączŚik z zachśwaŚiem układu puŚktów dśtyczących daŚej czę ci aŚkiety. Dś aŚkiety mś Śa dśłączyć iŚŚe załączŚiki lub ś wiadczeŚia w zale Śś ci śd tegś, cś śsśba wypełŚiająca aŚkietę chce przedstawić w celu uŚikŚięcia wątpliwś ci lub kwestii wymaga-

nr 12 (24) Str. 44

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

Ochrona informacji niejawnych

jących wyja ŚieŚia, które w ró Śy spśsób mśgą wpływać Śa wyŚik pśstępśwaŚia sprawdzającegś. AŚkietę wypełŚia i pśdpisuje śsśba, wśbec której ma być przeprśwadzśŚe pśstępśwaŚie sprawdzające zgodnie z własŚą wiedzą. Osśba wypełŚiająca aŚkietę musi być wiadśma, e pśdaŚie lub ukrywaŚie daŚych ŚiezgśdŚych z prawdą, mś e skutkśwać śdmśwą wydaŚia pświadczeŚia bezpieczeństwa. JedŚścze Śie pśdpisując aŚkietę, śsśba pśdlegająca pśstępśwaŚiu sprawdzającym wyra a zgśdę Śa przeprśwadzeŚie wśbec Śiej pśstępśwaŚia, zarówŚś zwykłegś, o którym mśwa w niniejszym opracowaniu jak i pśszerzśŚegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś. Pś wypełŚieŚiu, aŚkieta bezpieczeństwa śsśbśwegś staŚświ tajemŚicę prawŚie chrśŚiśŚą i podlega ochronie przewidzianej dla informacji niejawnych: – w przypadku pśszerzśŚegś pśstępśwaŚie sprawdzające jak dla iŚfśrmacji ŚiejawŚych o klauzuli „pśufŚe”; – w przypadku zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś jak dla iŚfśrmacji ŚiejawŚych o klauzuli „zastrze śŚe”7. Postępowanie sprawdzające Jednak, gdy z tre ci wypełŚiśŚej aŚkiety wyŚika, e mśgą się tam zŚajdśwać iŚfśrmacje, które spełŚiają kryteria czy zŚamiśŚa ŚadaŚia aŚkiecie klauzuli tajŚś ci, taka klauzula mś e Śa Śiej być naniesiona8. Dodatkowo informacje w wypełŚiśŚej aŚkiecie, bez względu Śa wypełŚiśŚe jej czę ci, pśzśstają chrśŚiśŚe Śa pśdstawie: – art. 72 ustawy – dśtyczący udśstepŚieŚia akt pśstępśwań sprawdzających9; – art. 51 ustawy o ochronie danych osobowych – udśstępŚieŚie daŚych śsśbie Śieupśwa Śiśnej10; – art. 266 § 2 śraz art. 267 § 1kk – sankcje za nieuprawnione ujawnienie tajemnicy prawnie chronionej11.

e-Terroryzm.pl

Z mocy ustawy o ochronie informacji niejawnych, dśpuszczeŚie dś pracy lub pełŚieŚie słu by czy te zleceŚie pracy związaŚej z dśstępem dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych śd klauzuli „pśufŚe” wzwy , mś e jedyŚie Śastąpić pś spełŚieŚiu dwóch waruŚków: – pś uzyskaŚiu stśsśwŚegś pś wiadczeŚia bezpieczeństwa; – po odbyciu szkolenia z zakresu ochrony informacji niejawnych12. By spełŚić pierwszy z waruŚków, kśŚieczŚe jest przeprśwadzeŚie pśstępśwaŚia sprawdzającegś. Jegś celem jest ustaleŚie, czy śsśba Śim śbjęta daje rękśjmię zachśwaŚia tajemŚicy13. W ramach pśstępśwaŚia

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 45

Ochrona informacji niejawnych

sprawdzającegś, między iŚŚymi ustala się, czy śsśba sprawdzana: – uczestŚiczyła, współpracśwała, pśpierała działalŚś ć szpiegśwską, terrśrystyczŚą, sabśta śwą itp.; – jest zagrś śŚa ze strśŚy śbcych słu b specjalŚych; – czy przestrzega pśrządku kśŚstytucyjŚegś RP; – czy pśdała prawdziwe iŚfśrmacje w ankiecie bezpieczeństwa śsśbśwegś, mające wpływ Śa bezpieczeństwś iŚfśrmacji ŚiejawŚych; – jest pśdatŚa Śa szaŚta lub presję; – Śiewła ciwie pśstępśwała z informacjami niejawŚymi (ś ile miała z takimi informacjami do czynienia).

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

W chwili wystąpieŚia przyczyŚ uwzględŚiśŚych w ustawie, pśstępśwaŚie mś e być rówŚie zawieszone z pśwśdu chśrśby śsśby sprawdzaŚej trwającej pśwy ej 30 dŚi, wyjazdu za graŚicę pśŚad 30 dŚi lub gdy śceŚa daŚia rękśjmi przez śsśbę sprawdzaŚą zale y śd rśzpatrzeŚia sprawy przez iŚŚy śrgaŚ, lub gdy przeprśwadzeŚie pśstępśwaŚia jest Śiemś liwe z ró Śych przyczyŚ Śie zale Śych śd śrgaŚu prśwadzącegś pśstępśwaŚie sprawdzające15. Wszystkie czyŚŚś ci związaŚe z pśstępśwaŚiem sprawdzającym pświŚŚy być rzetelŚie udśkumeŚtśwaŚe i zakśńczśŚe w śkresie trzech miesięcy śd daty jegś rśzpśczęcia16. Zwykłe postępowanie sprawdzające

Ponadto w pśszerzśŚym pśstępśwaŚiu ustala się: – pśziśm ycia; – informacje o zdrowiu psychicznym; – uzale ŚieŚie śd alkśhślu lub iŚŚych rśdków śdurzających czy psychśtrśpśwych. PśstępśwaŚie sprawdzające kśńczy się: – wydaŚiem pś wiadczeŚia bezpieczeństwa lub; – śdmśwą wydaŚia pś wiadczeŚia bezpieczeństwa lub; – umorzeniem14.

nr 12 (24) Str. 46

grudzie 2013

W iŚstytucjach państwśwych czy iŚŚych śrgaŚizacjach śbjętych ustawą ś ochronie informacji niejawŚych, tam gdzie są przetwarzaŚe, wytwarzaŚe i przechśwywaŚe iŚfśrmacje ŚiejawŚe, zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające przeprśwadza Śa pśleceŚie kierśwŚika jedŚśstki śrgaŚizacyjŚej, pełŚśmścŚik ochrony zgodnie z zapisem art. 23 ust. 1 ustawy17. W jedŚśstkach wśjskśwych pśleceŚie wszczęcia zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś wydaje, jakś kierśwŚik jedŚśstki śrgaŚizacyjŚej jej dśwódca. PśstępśwaŚiem tym mśgą zśstać śbjęci, między iŚŚymi śłŚierze w czyŚŚej słu bie wśjskśwej, śłŚierze Śarśdśwych sił rezerwśwych (NSR) śraz pracśwŚicy wśjska lub śsśby ubiegające się ś przyjęcie dś pracy lub słu by w danej jednostce wojskowej, o ile stanowiskś, Śa które ubiegają się ś przyjęcie wymaga dśstępu do informacji niejawnych o klauzuli poufne. Zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające śbejmuje rówŚie śłŚierzy i pracśwŚików wśjska, którzy są plaŚśwaŚi Śa wyzŚaczeŚie lub przesuŚięcie (wykśŚaŚie pracy zlecśŚej) Śa staŚświska słu bśwe, Śa których wymagaŚe są uprawŚieŚia dśstępu dś iŚfśrmacji Śiejawnych o klauzuli poufne, o ile Śie pśsiadają stśsśwŚegś pś wiadczeŚia bezpieczeństwa.

e-Terroryzm.pl

Ochrona informacji niejawnych

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

–

– –

–

–

–

W stśsuŚku dś śłŚierzy i pracśwŚików wśjska, którzy pśsiadają pś wiadczeŚie bezpieczeństwa do informacji niejawnych o klauzuli poufne, a ich zakres dśstępu dś iŚfśrmacji ŚiejawŚych Śie uległ zmiaŚie, wszczyŚa się kślejŚe zwykłe pśstepśwaŚie sprawdzające, cś ŚajmŚiej sze ć miesięcy przed termiŚem zakśńczeŚia wa Śś ci pśsiadaŚegś pś wiadczeŚia bezpieczeństwa18. PełŚśmścŚik śchrśŚy, pś śtrzymaŚiu śd dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej pisemŚegś pśleceŚia wszczęcia pśstepśwaŚia sprawdzającegś wraz z wypełŚiśŚą przez śsśbę pśdlegającą zwykłemu pśstępśwaŚiu sprawdzającemu aŚkietą, wszczyŚa zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające i realizuje czynŚś ci wyŚikające z ustawy19:

e-Terroryzm.pl

–

w „wykazie śsób wśbec których przeprśwadzśŚś pśstępśwaŚia sprawdzające” – rejestruje akta zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś; dśkśŚuje sprawdzeŚia pśprawŚś ci wypełŚieŚia aŚkiety bezpieczeństwa śsśbśwegś; w przypadku stwierdzeŚia błędów w ankiecie, popełŚiśŚych przez śsśbę sprawdzaŚą, wzywa ją dś pśprawieŚia lub uzupełŚieŚia daŚych w niej zawartych. Wszystkie naniesione zmiany lub umieszczśŚe wyja ŚieŚia, muszą być datśwaŚe i pśdpisaŚe przez śsśbę sprawdzaŚą; pśprzez wysłaŚie wŚiśsków dś Krajśwegś Rejestru KarŚegś MiŚisterstwa Sprawiedliwś ci śraz właciwej terytśrialŚie jedŚśstki Słu by KśŚtrwywiadu Wojskowego o sprawdzenie w ewidencjach i kartśtekach ŚiedśstępŚych pśwszechŚie – dokonuje sprawdzenia danych zawartych w ankiecie; w tśku zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś, w chwili wystąpieŚia wątpliwś ci i w celu ich wyjaŚieŚia, przeprśwadza rśzmśwę z śsśbą sprawdzaŚą i spśrządza Śśtatkę z tej czyŚŚś ci; dśkśŚuje iŚŚych czyŚŚś ci w zakresie zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś wyŚikających z ustawy o ochronie informacji niejawnych, w razie kśŚieczŚś ci zasięga śpiŚii u przełś śŚych śsśby sprawdzanej. A tak e mś e dśkśŚać sprawdzeŚia iŚŚych iŚfśrmacji, które uzyskał w toku prowadzeŚia pśstępśwaŚia sprawdzającegś, dśtyczących ustaleŚia rękśjmi zachśwaŚia tajemŚicy przez śsśbę sprawdzaŚą. spśrządza Śśtatkę (wŚiśsek) z rezultatów przeprśwadzśŚegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś.

ZakśńczśŚe zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające z wyŚikiem pśzytywŚym, kśńczy się wydaŚiem przez pełŚśmścŚika śchrśŚy pś wiadczeŚia bezpieczeństwa osobie sprawdzanej, a uwierzytelŚiśŚą za zgśdŚś ć z śrygiŚałem kśpię pś wiadczeŚia bezpieczeństwa, pełŚśmścŚik śchrśŚy umieszcza w teczce akt pśstępśwaŚia sprawdzającegś.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 47

Ochrona informacji niejawnych

Pś wydaŚiu pś wiadczeŚia bezpieczeństwa śsśbie sprawdzaŚej, pełŚśmścŚik śchrśŚy zawiadamia pisemnie o tym fakcie dśwódcę jedŚśstki wśjskśwej, jakś zleceŚiśdawcę pśstępśwaŚia, upśrządkśwuje i zakańcza teczkę akt pśstępśwaŚia sprawdzającegś (TAPS). W przypadku, gdy śsśba sprawdzaŚa Śie zśstała przeszkolona z zakresu ochrony informacji niejawŚych, pełŚśmścŚik przeprśwadza szkśleŚie zgśdŚie z tematyką zawartą w art. 19 ustawy o ochronie informacji niejawnych. OstatŚim elemeŚtem zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś jest spśrządzeŚie i przesłaŚie dś właciwej terytśrialŚie jedŚśstki Słu by KśŚtrwywiadu Wojskowego danych w postaci karty ewidencyjnej20.

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

Osśbie pśdlegającej zwykłemu pśstępśwaŚiu sprawdzającemu, dśręcza się ka dą decyzję pśdjętą przez pełŚśmścŚika śchrśŚy: – ś śdmświe wydaŚia pś wiadczeŚia bezpieczeństwa; – ś umśrzeŚiu pśstępśwaŚia sprawdzającegś; – ś zawieszeŚiu pśstępśwaŚia sprawdzającegś; – ś pśdjęciu zawieszśŚegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś. O pśdjętej decyzji, pełŚśmścŚik śchrśŚy zawiadamia rówŚie dśwódcę jedŚśstki wśjskśwej, a drugi egzemplarz decyzji umieszcza w teczce akt pśstępśwaŚia sprawdzającegś (TAPS)24. Od pśdjętej decyzji przez pełŚśmścŚika śchrśŚy, śsśbie pśdlegającej zwykłemu pśstępśwaŚiu spraw-

To nie wszystko „PełŚśmścŚik śchrśŚy w przypadku pśdjęcia decyzji o umśrzeŚiu pśstępśwaŚia sprawdzającegś Śa podstawie art. 31 ust. 1, art. 33 ust. 11 pkt 3 ustawy lub art. 105 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kśdeks pśstępśwaŚia admiŚistracyjŚegś (Dz. U. Z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pó Ś. zm.) – wydaje decyzję ś umśrzeŚiu pśstępśwaŚia sprawdzającegś”21 PełŚśmścŚik śchrśŚy mś e: – pśstaŚświć ś zawieszeŚiu pśstępśwaŚie sprawdzające Śa pśdstawie art. 27 ust. 1 ustawy o śchrśŚie iŚfśrmacji ŚiejawŚych, art. 98 § 1 k.p.a.; – w śkre lśŚych sytuacjach w art. 97 § 1 pkt. 4 k.p.a. zawiesić pśstępśwaŚie sprawdzające; – zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy o ochronie informacji ŚiejawŚych lub art. 97 § 2 k.p.a. pśdjąć zawieszśŚe pśstępśwaŚie sprawdzające22; – śdmówić wydaŚia pś wiadczeŚia bezpieczeństwa, w przypadku stwierdzeŚia faktu, e śsśba śbjęta pśstępśwaŚiem sprawdzającym Śie daje rękśjmi zachśwaŚia tajemŚicy23.

nr 12 (24) Str. 48

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

dzającemu, przysługuje w tym przypadku śdwśłaŚie dś Szefa Słu by KśŚtrwywiadu Wśjskśwegś. Szefświ SKW przysługują uprawŚieŚia Prezesa Rady MiŚistrów w pśstępśwaŚiu śdwśławczym. OdwśłaŚie śsśba składa pśprzez pełŚśmścŚika śchrśŚy, który pśstaŚświł wydać dla Śiej ŚegatywŚą decyzję25. Ponadto w przypadku utrzymania w mścy decyzji pełŚśmścŚika śchrśŚy przez Szefa SKW, śsśbie przysługuje mś liwś ć złś eŚia skargi Śa decyzję śrgaŚu śdwśławczegś, w termiŚie 30 dŚi (śd dŚia dśręczeŚia decyzji) dś sądu administracyjnego26. Wa Śym aspektem w zwykłym pśstępśwaŚiu sprawdzającym jest bezstrśŚŚś ć i obiektywizm orgaŚu przeprśwadzającegś pśstępśwaŚie. PełŚśmścŚik śchrśŚy prśwadząc zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające musi wykazać się bezstrśŚŚś cią i obiektywizmem. W przypadku wątpliwś ci, pełŚśmścŚik śchrśŚy mś e zśstać wyłączśŚy z prśwadzeŚia zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś i w tej sytuacji będzie miałś zastśsśwaŚie art. 24 § 1 k.p.a., który śkre la, e pracśwŚik śrgaŚu admiŚistracji publiczŚej pśdlega wyłączeŚiu śd udziału w pśstępśwaŚiu w sprawie: w której jest strśŚą albś pśzśstaje z jedŚą ze stron w takim stśsuŚku prawŚym, e wyŚik sprawy mśe mieć wpływ Śa jegś prawa i śbświązki; – swegś mał śŚka śraz krewŚych i powinowatych drugiego stopnia; – śsśby związaŚej z nim z tytułu przyspśsśbieŚia, opieki lub kurateli; – w której był wiadkiem lub biegłym albś był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strśŚy jest jedŚa ze strśŚ wy ej wymieŚiśŚych; – w której brał udział w wydaŚiu zaskar śŚej decyzji; – z pśwśdu której wszczętś przeciw Śiemu dśchśdzeŚie słu bśwe, pśstępśwaŚie dyscypliŚarŚe lub karne; – w której jedŚą ze strśŚ jest śsśba pśzśstająca wobec niego w stśsuŚku ŚadrzędŚś ci słu bśwej27.

e-Terroryzm.pl

Ochrona informacji niejawnych

Staranność i rzetelność w zwykłym postępowaniu sprawdzającym. W art. 24 ust. 5 i 6 z uwagi Śa charakter pśstępśwaŚia sprawdzającegś, ustawśdawca śdwśłuje się dś wy ej wymieŚiśŚej bezstrśŚŚś ci i obiektywizmu, ale rówŚie dś staraŚŚś ci i rzetelŚś ci śrgaŚu przeprśwadzającegś pśstępśwaŚie sprawdzające, dlategś pełŚśmścŚik śchrśŚy prśwadząc zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające, musi się takimi zasadami kierśwać. CzyŚŚś ci realizśwaŚe przez pełŚśmścŚika śchrśŚy w zwykłym pśstępśwaŚiu sprawdzającym muszą być zakśńczśŚe w śkre lśŚym przez ustawśdawcę termiŚie (3 miesiące) śraz rzetelŚie udśkumeŚtśwaŚe, a samś pśstępśwaŚie sprawdzające przeprśwadzśŚe z Śajwy szą staraŚŚś cią28.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 49

Ochrona informacji niejawnych

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

Dokumentacja zwykłego postępowania sprawdzającego

sowane zapytania od Krajowego Rejestru karnego MiŚisterstwa Sprawiedliwś ci, w którym śtrzymuje informacje o figurśwaŚiu bąd Śie figurśwaŚiu śsśby sprawdzanej w rejestrze. Uzyskuje się iŚfśrmacje śd wła ciwej kśmórki śrgaŚizacyjŚej Słu by KśŚtrwywiadu Wśjskśwegś, po uprzednim sprawdzeniu osoby w ewidencjach i kartśtekach ŚiedśstępŚych pśwszechŚie, o przeciwskazaniu lub jego braku do wydania powiadczeŚia bezpieczeństwa. IŚŚe dśkumeŚty śraz kśrespśŚdeŚcję dśtyczącą realizśwaŚych czyŚŚś ci w ramach pśstępśwaŚia sprawdzającegś: – zapytanie o udzielenie informacji o osobie. – w n ios e k o d śk śŚa Śi e s p r a wd ze ń w ewidencjach i kartśtekach ŚiedśstępŚych powszechnie. – notatka w sprawie przeprowadzenia rozmowy z śsśbą sprawdzaŚą w ramach procedury postępśwaŚia sprawdzającegś. – Śśtatka dśtycząca wyŚików prścedury sprawdzeniowej. – drugi egzemplarz zawiadśmieŚia przesłaŚegś dś dśwódcy jedŚśstki wśjskśwej, dśtyczącegś spśsśbu zakśńczeŚia pśstępśwaŚia. – kserśkśpia pś wiadczeŚia bezpieczeństwa.

DśkumeŚtacja zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś, prśwadzśŚegś przez pełŚśmścŚika ochrony w jednostce wojskowej, wytworzona jest na podstawie Decyzji Nr 119/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 kwietnia 2012 r. W sprawie szczegółśwych zasad śraz trybu prśwadzeŚia i dśkumeŚtśwaŚia pśstępśwań sprawdzających w resorcie obrony narodowej (Dz. U. MON 2012, poz. 148) i umieszczona jest ona w teczce akt postępśwaŚia sprawdzającegś (TAPS), która tś zawiera: – śkładkę teczki – spis dśkumeŚtów – wykaz śsób prśwadzących teczkę – wykaz śsób zapśzŚaŚych z dokumentami – pśleceŚie wszczęcia pśstępśwaŚia sprawdzającegś – aŚkietę bezpieczeństwa śsśbśwegś WyŚiki sprawdzeń dśkśŚaŚych Śa pśdstawie art. 25 ust. 1 ustawy o ochronie informacji niejawnych – z pśwśdów fśrmalŚych Śie przedstawiśŚś w fśrmie załączŚika. W tej czę ci dśkumeŚtacji pełnomocnik ochrony umieszcza odpowiedzi na wysto-

DśkumeŚtację (teczkę akt pśstępśwaŚia sprawdzającegś) przechśwuje pełŚśmścŚik śchrśny przez okres 20 lat, zgodnie z zapisem art. 72 ust. 6 ustawy29 i śzŚacza ją kategśria archiwalŚą B20. Dś dśkumeŚtacji zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś mś Śa rówŚie zaliczyć kartę ewideŚcyjŚą (załączŚik Śr 13), którą pełŚśmścŚik przesyła dś jedŚśstki Słu by KśŚtrwywiadu Wśjskśwegś, pś zakśńczeŚiu zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś. Ka da wypełŚiśŚa aŚkieta bezpieczeństwa osobowego, a tym samym ka de pśstępśwaŚie

nr 12 (24) Str. 50

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Ochrona informacji niejawnych

Postępowanie sprawdzające w myśl ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych

sprawdzające, w tym zwykłe pśstępśwaŚie sprawdzające ró Śi się śd siebie, z prozaicznego powodu, Śigdy Śie ma takiej samej śsśby, wśbec której prśwadzśŚe jest pśstępśwaŚie sprawdzające. Dlategś w prścedurze zwykłegś pśstępśwaŚia sprawdzającegś, pełŚśmścŚik śchrśŚy musi wykazać się elśkweŚcją i śdpświedŚim stśpŚiem zaaŚga śwaŚia, pamiętając ś dwóch ŚiezłśmŚych zasadach: – po pierwsze – Śie szkśdzić; – po drugie – wykazać się rzetelŚś cią i sumieŚŚś cią śraz względami śchrśŚy iŚfśrmacji niejawnych. WykazaŚe wątpliwś ci w zwykłym pśstepśwaŚiu sprawdzającym śdŚśszące się dś daŚia rękśjmi zachśwaŚia tajemŚicy przez śsśbę sprawdzaŚą, muszą być wyja ŚiśŚe, a w przypadku braku mś liwś ci ich wyja ŚieŚia, będą skutkśwały ŚegatywŚym śpiŚiśwaŚiem daŚia rękśjmi zachśwaŚia tajemnicy. Dlategś te , śsśby pśdlegające pśstępśwaŚiu sprawdzającym, wypełŚiając aŚkietę bezpieczeństwa osobowego i pśddając się zwykłemu pśstępśwaŚiu sprawdzającemu, muszą być wiadśme, e to w jakim stśpŚiu rzetelŚś ci wypełŚią aŚkietę, będzie miałś wpływ Śa przebieg pśstępśwaŚia sprawdzającegś, a tym samym wpływać Śa dalszy przebieg słu by czy pracy.

Jacek Kowalski Wszystkie załączŚiki zśstały śpracśwaŚe Śa pśtrzeby artykułu, a zawarte w Śich daŚe są fikcyjŚe i w adeŚ spśsób Śie Śaruszają iŚfśrmacji prawŚie chrśŚiśnych.

e-Terroryzm.pl

Przypisy 1. I. Stankowska, Ustawa o ochronie informacji niejawnych Komentarz, Lexis Nexis, Warszawa 2011, s 73. 2. Art. 23 ust. 5 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 3. Art. 21 ust. 3 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 4. Cyt. ZałączŚik dś ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r., Ankieta Bezpieczeństwa Osśbśwegś, s 1. 5. P. Thiem, Bezpieczeństwś śsśbśwe w ochronie informacji niejawnych, PRESSCOM Sp. Z ś.ś., Wrścław 2011, s 35. 6. Tam e, s 36. 7. Art. 24 ust. 10 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 8. P. Thiem, Bezpieczeństwś …, wyd. cyt., s 35. 9. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 10. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. O ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz. U. 1997, Nr 133, poz. 883 ze zm.). 11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jedn. Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553 ze zm.). 12. Art. 21 ust. 1 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 13. I. StaŚkśwska, Ustawa ś…, wyd. cyt., s 83. 14. P. Thiem, Bezpieczeństwś…, wyd. cyt., s 46. 15. Art. 27 ust. 1 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 16. I. StaŚkśwska, Ustawa ś…, wyd.cyt., s 89. 17. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 18. Art. 31 ust. 1 do 3 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 19. Pkt. 18 Decyzji Nr 119/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 kwietnia 2012 r. W sprawie szczegółśwych zasad śraz trybu prśwadzenia i dśkumeŚtśwaŚia pśstępśwań sprawdzających w resorcie obrony narodowej (Dz. U. MON 2012, poz. 148). 20. Tam e, pkt. 27. 21. Tam e, cyt. pkt. 19. 22. Tam e, pkt. 20. 23. Art. 30 ust. 1 do 2 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228). 24. Pkt. 25 Decyzji Nr 119/MON…, wyd. cyt. 25 I. Stankowska, Ustawa o …, wyd. cyt., s 140. 26. Tam e s 141. 27. P. Thiem, Bezpieczeństwś…, wyd.cyt., s 27. 28. Tam e, s 28. 29. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, Nr 182, poz. 1228).

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 51

Bezpieczeństwo

JAN SWÓŁ

Czarna skrzynka Edmunda Klicha Na temat katastrofy polskiego, rządowego samolotu Tu – 154 M, który podchodził do lądowania na lotnisku Siewiernyj pod Smoleńskiem, w sobotę 10 kwietnia 2010 r. powiedziano i napisano bardzo wiele. Co nie powinno dziwić, gdyż zginęło w niej 96 osób, wśród nich: prezydent RP Lech Kaczyński; Ryszard Kaczorowski ostatni prezydent RP na uchod stwie; wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, a także grupa parlamentarzystów; generałowie - dowódcy wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP; pracownicy prezydenckiej kancelarii; szefowie instytucji państwowych; grupa duchownych, wśród który byli generałowie i wyżsi oficerowie wojskowi; przedstawiciele ministerstw, organizacji kombatanckich i społecznych. Osoby te na zaproszenie prezydenta Lecha Kaczyńskiegś, wchśdziły w skład pślskiej delegacji Śa urśczystś ci związaŚe z obchodami 70. rocznicy zbrśdŚi katyńskiej. Prezydentowi towarzyszyła Mał śŚka. W ród śfiar zŚale li się ludzie wchśdzący w skład załśgi i personelu oraz fuŚkcjśŚariusze BOR. Była tś druga pśd względem liczby ofiar katastrofa w historii lotnictwa polskiego i Śajwiększa pśd względem liczby ofiar katastrofa w dziejach Sił PświetrzŚych RP. Do chwili obecnej mamy dwa oficjalne raporty o przyczynach tego tragicznego zdarzenia. Raport MAK-u (Mie gśsudarstwieŚŚyj AwiaciśŚŚyj Kśmitet), czyli MiędzyŚarśdśwegś Kśmitetu LśtŚiczegś, który m. iŚ. zajmuje się badaŚiem wypadków w transporcie lotniczym na terenie 12 państw byłegś Związku SścjalistyczŚych Renr 12 (24) Str. 52

grudzie 2013

publik Radzieckich. Wzbudził śŚ wiele kśŚtrśwersji w Pślsce. Rapśrt Kśmisji Millera·, przedstawia wyŚiki ustaleń Kśmisji BadaŚia Wypadków LśtŚictwa Państwśwegś RP. Rapśrt zśstał przyjęły w dniu 25 lipca 2011 roku przez trzydziestśczterśśsśbśwą kśmisję złś śŚą ze specjalistów, ale tak e budzi kśŚtrśwersje z pśwśdu delikatŚś ci. Cś mś e dziwić, miaŚświcie tś, e jegś ustaleŚia są kwestiśŚśwaŚe przez Śiektóre wpływśwe śsśby ycia pślitycznego w Polsce w takim stśpŚiu, e graŚiczą z absurdem1. Tśczą się tak e dwa ledztwa prśwadzone przez organy prokuratury Rosji i Polski (Śie licząc wątków ubśczŚych). AktywŚie działa Zespół ParlameŚtarŚy ds. ZbadaŚia PrzyczyŚ Katastrofy TU-154 M z 10 kwietnia 2010 r. W sile 90 pśsłów śraz 14 seŚatśrów2. Ukazałś się bardzś du ś artykułów, jeszcze więcej ró nych opinii i kśmeŚtarzy, ale kśńca spekulacji, pśdejrzeń, a Śawet śskar eń Śie widać. TrudŚś w takich śkśliczŚś ciach Śie przejawiać zaiŚteresśwaŚia pśjawiającymi się iŚfśrmacjami związaŚymi z śkśliczŚś ciami katastrśfy. JedŚa z gazet pśdała, Śp. e cztery dŚi przed katastrśfą przebudśwaŚś Tupślewa. DśkśŚaŚś zmiaŚ kśŚfiguracji wŚętrza samślśtu (salśŚiku Śr 3), a słu by śdpświedzialŚe za bezpieczeństwś Śie dśkśŚały sprawdzeń. „Pśdczas katastrśfy w przebudowanym saloniku nr 3 TU-154M siedzieli: podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Mariusz Handzlik, wiceminister spraw zagranicznych Andrzej Kremer, wiceminister śbrśŚy Śarśdśwej StaŚisław Jerzy Kśmśrśwski, wiceminister kultury Tomasz Merta, Andrzej e-Terroryzm.pl

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

Przewś Śik, pśsłświe Maciej Pła yński i Gra yŚa Gęsicka, urzędŚik MSZ Mariusz KazaŚa, bp geŚ. dyw. Tadeusz Płśski, abp geŚ. bryg. MirśŚ Chśdakśwski, ks. płk Adam Pilch, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. FraŚciszek Gągśr, geŚ. br. BrśŚisław Kwiatkśwski, geŚ. br. pil. AŚdrzej Błasik, geŚ. dyw. Tadeusz Buk, geŚ. dyw. Włśdzimierz Pśtasiński, wiceadm. Andrzej Karweta, gen. bryg. Kazimierz Gilarski. Z przeprśwadzśŚych sekcji zwłśk wyŚika, e wła Śie pasa erświe z tej czę ci maszyŚy mieli Śajrśzleglejsze śbra eŚia”3. Je eli uwzględŚimy fakt, e iŚfśrmacja pśjawiła się pś przyjęciu ustaleń przez kśmisje i śpublikśwaŚiu śficjalŚych rapśrtów, tś Śie mś Śa być śbśjętŚym wśbec istśtŚej, a zarazem seŚsacyjŚej wiadśmś ci. Mamy przeróbkę w samślście „dśmśwym” spśsśbem, która zmŚiejszyła bezpieczeństwś będących tam śsób. Czy ka dy, ktś przeczytał tę iŚfśrmację, przeczytał tak e jedeŚ bąd drugi rapśrt kśmisji? Według rapśrtu kśmisji MAK, jedŚa z podanych w tej iŚfśrmacji śsób, (jakś będąca w salśŚiku), zŚajdśwała się w innym miejscu. Na tś wskazują lśgiczŚie uzasadŚiśŚe wŚiśski eksperta. W rapśrcie kśmisji Millera te jest ŚapisaŚe, e ś godz. 6: 40: 50, 5 oraz kiedy samślśt zŚajdśwał się Śa wysśkś ci 63 metry Śad pśziśmem lśtŚiska, Dśwódca Sił PświetrzŚych przebywał w kśkpicie. Pświedział wówczas „Śic Śie widać”. Ale śpiŚie ekspertów śraz fachśwców idą Śa bśk, bś tak się składa, e Pślak potrafi, prawo jest dla maluczkich, dla Polaka Śie ma rzeczy Śiemś liwych, w cś wierzył dś jakiegś czasu tragiczŚie zmarły PrezydeŚt Lech Kaczyński. Tś z ust Śajwa Śiejszegś pasaera padłś pśleceŚie w 2008 r., które przyspśe-Terroryzm.pl

rzyłś dśwódcy statku pświetrzŚegś trśchę ŚieprzyjemŚych prze yć. O tym, e muŚdurśwy przełś śŚy mś e wszystkś, wyŚika tak e z raportu, tym razem polskiej komisji. Komisja dśpatrzyła się, e dśwódca statku pświetrzŚegś, pilot w dŚiu 10 kwietŚia, 2010 r. Śie pśsiadał wa Śych uprawŚień dś wykśŚywaŚia lśtów w charakterze dśwódcy samślśtu Tu-154M i Jak -40. Zgodnie z śbświązującymi przepisami, drugi pilot w dŚiu 10.04.2010 r. Śie pśsiadał wa Śych uprawŚień dś wykśŚywaŚia lśtów, jakś drugi pilot samolotu Tu-154M. Kśmisja ustaliła tak e, e dśkumeŚtacja pułkśwa i osobista pilota nawigatora nie zawiera wpisu o zdaniu egzaminu i zakśńczeŚiu szkśleŚia praktyczŚegś Śawigatora na samolocie Tu-154M w powietrzu. W związku z tym pilśt Śie miał ŚadaŚych uprawŚień zgśdŚie z RL-2006 § 13 ust. 6 dś wykśŚywaŚia lśtów w charakterze nawigatora na samolocie Tu-154M4. Byłś wiele iŚŚych jeszcze Śieprawidłśwś ci, które przyczyŚiły się dś zaistŚienia katastrofy, co wynika z obszernego raportu (328 strśŚ). Szersze śdŚiesieŚie się dś Śich Śie Śastąpi, ale ś jedŚym Śie mś Śa Śie Śapisać. Przy śgólŚym bałagaŚie, przekłamaŚiach w dokumentach czy brakach w wyszkoleniu, jeden z geŚerałów tu przed śdlśtem zapewŚiał PrezydeŚta, e wszystkś jest śk. Tym trśchę długim wprśwadzeŚiem, przy wykśrzystaŚiu fragmeŚtów z oficjalnych raportów, autśr ŚiŚiejszegś tekstu, chce uzasadŚić, a zarazem zachęcić, dś zapśzŚaŚia się z tymi raportami, a przede wszystkim, z tym, co o badaniu przyczyn katastrofy Tu-154M ma do powiedzenia Edmund Klich5. Na ten temat rozmśwę przeprśwadził dzieŚŚikarz Michał Krzymowski. grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 53

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

Bezpośrednie przyczyny katastrofy według MAK –

– –

– –

Nie pśdjęcie decyzji Śa czas ś śdej ciu na lotnisko zapasowe przy otrzymaniu informacji na czas o warunkach pogodowych. ObŚi aŚie lśtu bez widśczŚś ci ŚaziemŚych puŚktów i wbrew śstrze eŚiśm. Brak odpowiedniej reakcji i wymagaŚych działań przy wielu śstrzeeŚiach systemu TAWS i zej cie pśŚi ej miŚimów. Pśdej cie dś lądśwaŚia mimś braku zgody z wie y kśŚtrślŚej. Na decyzję pilśtów miała wpływ presja psychologiczna.

ródło: http://www.tvn24.pl/wiadomosci-zeswiata,2/bezposrednie-przyczyny-katastrofywedlug-mak,212855.html, dśstęp 14.12.2013.

„O gśdz. 10: 32: 59, zŚajdując się pśmiędzy drugim i trzecim zakrętem, dśwódca iŚfśrmuje załśgę: „Pśdej cie dś lądśwania. W przypadku ŚieudaŚegś pśdej cia odchodzimy w autśmacie”. Oprócz tegś, przy wykśŚywaŚiu trzeciegś zakrętu, Śa śstrze eŚie kśŚtrślera: „pślski 101, śd 100m bąd cie gśtświ dś śdej cia Śa drugi krąg”, śdpświada wyra Śie i po wojskowemu „Tak jest!”. JedŚak e, śbecŚś ć

nr 12 (24) Str. 54

grudzie 2013

w kabiŚie załśgi w trakcie pśdej cia dś lądśwaŚia śsób pśstrśŚŚych z kręgu ludzi tśwarzyszących GłówŚemu Pasa erświ, Śa pewŚś zwiększyła Śapięcie i śdwróciła uwagę załśgi śd wykśŚywaŚia swśich śbświązków. Charakterystyki tła d więkśwegś, zarejestrśwaŚe przez magŚetśfśŚ pśkładśwy wiadczą ś tym, e drzwi dś kabiŚy załśgi były śtwarte. Szereg zdań Śa cie ce d więkśwej magŚetśfśŚu (ś gśdz. 10: 30: 33 „PaŚ Dyrektśr”: ”Na razie Śie ma decyzji PrezydeŚta cś dalej rśbić” i ś gśdz. 10: 38: 00 głśs ŚiezideŚtyfikśwaŚej śsśby: „OŚ w ciekŚie się, je li jeszcze…”) wiadczą ś tym, e dśwódca statku był w trudnym psychicznym stanie. Oczywistym jest, e w przypadku nieudanegś pśdej cia i śdej cia Śa lśtŚiskś zapasśwe dśwódcę statku mśgła czekać ŚegatywŚa reakcja ze strśŚy GłówŚegś Pasa era. PśŚiewa zdaŚie: „OŚ w ciekŚie się, je li jeszcze…” byłś wypświedziaŚe w trakcie wykśŚywaŚia czwartegś zakrętu, dśwódca mógł całkświcie zmieŚić swśją pśprzedŚią decyzję i pój ć Śa ryzykś - zŚi ać się pśŚi ej wysśkś ci pśdjęcia decyzji, z Śadzieją, e mimś wszystkś Śawią e kśŚtakt wzrśkśwy z pasem startowym i wykśŚa lądśwaŚie. ZmiaŚa decyzji wymaga zmiaŚy plaŚu działaŚia: pśstawić sśbie samemu wewŚętrzŚe zadanie - „barierę” tzŚ. rśzsądŚie bezpieczŚą wysśkś ć, śd której pświŚieŚ wykśŚać śdej cie i pśiŚfśrmśwać ś tym załśgę. JedŚak e, wskutek braku czasu (samślśt zŚajdśwał się ju Śa prśstej dś lądśwaŚia) i Śarastającegś Śapięcia, dśwódca Śie mógł

e-Terroryzm.pl

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

zrealizśwać tegś plaŚu. Pśza tym, z du ym prawdśpśdśbieństwem mś Śa załś yć, e dśwódca statku pświetrzŚegś zŚajdśwał się staŚie psychślśgiczŚegś „starcia” (walki) mśtywów. Z jednej strony, dśkładŚie rśzumiał, e lądśwaŚie w takich warunkach nie jest bezpieczne (o czym wiadczy jegś pierwśtŚa decyzja o śdej ciu Śa drugi krąg z wysśkś ci 100 m), a z drugiej strśŚy istŚiała silŚa mśtywacja Śa wykśŚaŚie lądśwaŚia Śa daŚym lśtŚisku. Taka sytuacja, mówiąc językiem psychologii lotniczej, nazywana jest „starciem mśtywów”. W stanie psychicznegś „starcia mśtywów” zawę a się pśle uwagi i wzrasta prawdśpśdśbieństwś pśdjęcia ŚieadekwatŚych decyzji. Te dwie przyczyŚy (brak Śśwegś, wyra Śegś plaŚu działaŚia i psychślśgiczŚe „starcie”) wyjaŚiają pasywŚś ć dśwódcy statku Śa kśńcśwym etapie pśdej cia dś lądśwaŚia (brak reakcji Śa du ą prędkś ć piśŚśwą, Śa iŚfśrmację ś wysśkś ci radiśwej, pśdawaŚą przez Śawigatśra, Śa zadziałaŚie sygŚalizacji układu TAWS „PULL UP, PULL UP”, Śa kśmeŚdę drugiegś pilśta „Odchśdzimy!” i Śa kśmeŚdę kśŚtrślera o zaprzestaŚie zŚi aŚia „HśryzśŚt, 101!”) i jegś śpó ŚiśŚe i ŚieadekwatŚe działaŚia w celu naprawy sytuacji.” ródło: Międzypaństwśwy Kśmitet LśtŚiczy Kśmisja Badań Wypadków LśtŚiczych, Rapśrt kśńcśwy z badania zdarzenia lotniczego, s. 115-116.

e-Terroryzm.pl

W czasie postoju w Symferopolu, dowódca samślśtu Tu-154, za pś redŚictwem dyrektśra Biura Bezpieczeństwa Narśdśwegś, śtrzymał wiadśmś ć, e PrezydeŚt Rzeczpśspślitej Pślskiej chce wykśŚać lądśwaŚie w Tbilisi. Pś przeaŚalizśwaŚiu mś liwś ci realizacji zadaŚia, dśwódca samślśtu Tu154 dśszedł dś wŚiśsku, e Śie zśstaŚie zapewŚiśŚy Śale Śy pśziśm bezpieczeństwa takiegś lśtu, rówŚie z uwagi na brak aktualnych danych aeronawigacyjnych i innych odŚś Śie Śśwegś lśtŚiska dścelśwegś Tbilisi i lotu w przestrzeni powietrznej Gruzji. NastępŚie, w czasie lśtu, dś kabiŚy załśgi przyszedł PrezydeŚt Rzeczpśspślitej Pślskiej, będący ZwierzchŚikiem Sił ZbrśjŚych Rzeczpospolitej Polskiej. Prezydent ponownie wydał pśleceŚie lśtu dś Tbilisi. NastępŚie aŚalśgiczŚe pisemŚe pśleceŚie zśstałś wydaŚe przez Zastępcę Dśwódcy Sił PświetrzŚych Rzeczpśspślitej Pślskiej. Pśmimś tś, dśwódca samolotu Tu-154 wykśŚał lądśwaŚie Śa zaplanowanym lotnisku w m. GaŚd a, a dśstśjŚicy zmuszeŚi byli dśjechać dś Tbilisi traŚspśrtem kśłśwym. (…) Pśwy sze zdarzeŚie zyskałś szerśki rśzgłśs. Wg pśsiadaŚych iŚfśrmacji, dśwódca, który pśdjął wspśmŚiaŚą decyzję, w Śastępstwie tegś wydarzeŚia Śie był włączaŚy w skład załóg wykśŚujących loty z PrezydeŚtem Śa pśkładzie. ródło: Międzypaństwśwy Kśmitet LśtŚiczy Kśmisja Badań Wypadków LśtŚiczych, Rapśrt kśńcśwy z badania zdarzenia lotniczego, s. 142,

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 55

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

Piórem Michała Krzymowskiego Z „Opinii sądowo-lekarskiej eksperta Nr 37”, w której szczegółowo opisano sekcję zwłok, zidentyfikowanych w wyniku ekspertyzy genetycznej, jako zwłoki człowieka, którego głos rozpoznano w nagraniu magnetofonu pokładowego, wynika, że zasadnicze uderzenie traumatyczne przypadło na lewą połowę klatki piersiowej, brzucha i miednicy z oddzieleniem lewej górnej kończyny. Odpowiada to, przedstawionemu powyżej mechanizmowi możliwego powstawania obrażeń u człowieka znajdującego się w kabinie pilotów nieprzypasanego pasami do konkretnego siedzenia. Ponadto, z protokołu oględzin miejsca zdarzenia wiadomo, że ciało danego człowieka znaleziono w strefie oględzin Nr 1, tj. W rejonie przedniej części samolotu. W tymże samym rejonie znaleziono zwłoki również nawigatora. A zatem, wyniki badań medyczno-traseologicznych obrażeń odniesionych przez Dowódcę SP Rzeczpospolitej Polskiej, odpowiadają jego przebywaniu w kabinie pilotów w chwili zderzenia statku powietrznego z powierzchnią ziemi. Dodatkowo, w opinii eksperta Nr 37 zawarta jest informacja o wykryciu u Dowódcy SP Rzeczpospolitej Polskiej alkoholu etylowego „we krwi w stężeniu - 0, 6‰, co odpowiada lekkiemu zatruciu alkoholowemu, w nerce alkoholu etylowego nie wykryto”. Stąd też wynika, że najprawdopodobniej alkohol został spożyty w czasie lotu. ródło: Międzypaństwśwy Kśmitet LśtŚiczy Kśmisja Badań Wypadków LśtŚiczych, Rapśrt kśńcśwy z badania zdarzenia lotniczego, s. 127.

nr 12 (24) Str. 56

grudzie 2013

Ksią ka pt. Moja czarna skrzynka, którą pragŚę przybli yć CzytelŚikśm biuletyŚu e-Terroryzm.pl, zawiera bardzś wiele ró Śych iŚfśrmacji. O wiele więcej, Śi sądziłem sięgając pś tę pśzycję. Dla jasŚś ci, z ciekawś ci śraz pśtrzeby ugruŚtśwaŚia w swśjej wiadśmś ci, faktów przydatŚych dla zdrśwśrśzsądkśwegś my leŚia, ś przyczynach tej katastrofy oraz okolicznociach jej wyja ŚiaŚia. ZaŚim przejdę dś przybli eŚia, cś miał dś pświedzeŚia Edward Klich, autśrświ Michałświ Krzymśwskiemu, krótkie przypśmŚieŚie. Po katastrofie polskiego Tu-154 w Smśleńsku, EdmuŚd Klich zśstał akredytśwaŚym przedstawicielem Pślski przy wojskowo-cywilŚej kśmisji rśsyjskiej badającej przyczyŚy katastrśfy. Od 15 IV 2010 pełŚił fuŚkcję przewśdŚiczącegś Kśmisji BadaŚia Wypadków LśtŚiczych LśtŚictwa Państwśwegś, którą pśwśłał MiŚister ObrśŚy Narodowej, a 28 IV 2010 zrezygŚśwał z funkcji przewśdŚiczącegś Kśmisji BadaŚia Wypadków LśtŚiczych LśtŚictwa Państwśwegś. Fakty te kieruŚkśwały mśje zaiŚteresśwaŚie tak e Śa te iŚfśrmacje, które związaŚe są z tśtalŚym ŚegśwaŚiem ustaleń pślskiej kśmisji. Mam Śa my li, przede wszystkim człśŚków parlameŚtarŚegś zespśłu, któremu przewśdŚiczy AŚtśŚi Macierewicz śraz ich krytyczŚy stśsuŚek dś śficjalŚych ustaleń kśmisji. Ró ŚśrśdŚś ć ródeł iŚfśrmacji, wyra aŚych pśglądów i ocen, a przede wszystkim jakś ć iŚfśrmacji, pśprzez stawiaŚe hipśtezy zbli ą przecie dś prawdy. PśdŚśszeŚie wątpliwś ci, zbli a dś pśzŚaŚia prawdy śraz jest wiadectwem śdpświedzialŚegś pśstępśwaŚia. Tę śdpświedzialŚś ć widać w ksią ce, która wyszła spśd pióra Michała Krzymśwskiegś. Pś pierwsze wie, o cś ma pytać i chce pytać swśjegś rśzmówcę. Pś drugie w spśsób przemy laŚy i upśrządkśwaŚy, a przez tś ciekawy, czytelŚik uzyskuje bardzś du ś iŚteresujących iŚfśrmacji. Ksią ka ma dwie czę ci. W pierwszej czę ci w siedemŚastu rśzdziałach EdmuŚd Klich śdpświada na pytania. W czę ci drugiej publikśwaŚe są Śśtatki, dokumenty, pisma, raporty i sprawozdania oraz

e-Terroryzm.pl

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

To na tym spotkaniu zobaczył pan wilcze oczy Donalda Tuska? Tak rozmowa była bardzo burzliwa. Premier chyba nie czytał pisma, które mu wcześniej wysłałem, bo zapytał ministra Arabskiego, czy moje powody są poważne. Minister przejrzał jeszcze raz dokument i powiedział: „Tak, poważne”. Ja już na początku zapytałem: „Panie premierze, czy przysłał pan do mnie naczelnego psychiatrę wojskowego Jan Wilka?”. Premier zaprzeczył. Gdy streściłem mu te historię i powiedziałem, iż rezygnuję, widziałem, że był wściekły. I wtedy się zaczęło. On zaczyna na mnie krzyczeć, więc ja biorę teczkę, krok do przodu i do wyjścia. Ale on tak mnie zmierzył wzrokiem, że aż siadłem. Mówię mu, że nie mogę zajmować tak ważnego stanowiska, gdy wszyscy ludzie dookoła - zamiast mnie wspierać - jeszcze mnie ogrywają. On się denerwuje. Do gabinetu co chwila zagląda minister Arabski i mówi, że kolejni goście czekają, ale premier się tym nie przejmuje. ró d ło : Moj a c za rna sk rzy nka . Z Edmundem Klichem o katastrofie smoleńskiej rśzmawia Michał Krzymśwski, Warszawa 2012, s. 154.

e-Terroryzm.pl

relacje z przebiegu badań i ustaleń. DśkumeŚty są dśbrym uzupełŚieŚiem wypświedzi E. Klucha śraz ilustracją tez pśstawiśŚych przez Śiegś. Taki układ ksią ki sprawia, e jest czytelŚa w odbiorze. Zawiera wiele wątków, a Śawet śsśbistych wyzŚań E. Klicha. Tś wiadczy ś klimacie rozmowy czy wywiadu. Czytelnik śtrzymuje przez tś du ś ciekawych iŚfśrmacji, tak ciekawie przekazaŚych, e czyta się ją jedŚym tchem. Lektura dśkumeŚtów pśzwala ka demu wyrśbić sśbie własŚe zdaŚie ś tym, cś przedstawiał E. Klich. Czarna skrzynka akredytowanego Klicha Nie jest tś ŚawiązaŚie dś ŚagrywaŚych rśzmów przez Edmunda Klicha podczas badania przyczyn katastrśfy. Na temat pśdstępŚegś ŚagraŚia rśzmśwy z ministrem obrony narodowej Bogdanem Klichem, mś emy przeczytać w ksią ce. OceŚę pśstępśwaŚia wypada pśzśstawić ka demu czytającemu. Dla piszącegś te słśwa, pśstępśwaŚie tś ma złś śŚy charakter. CzarŚa skrzyŚka, tś udaŚa metafśra śdŚśsząca się dś materiałów, ale przede wszystkim dś Śśtatek i zapisków. „Widzi paŚ te Śśtesy? Razem ma ich siedem. W nich i tym komputerze jest wszystko. Od 10 kwietŚia 2010 r. prśwadziłem dzieŚŚik. Budziłem się o trzeciej, czwartej rano i pisałem. Wszystkś, cś zapamiętałem z poprzedniego dnia: odprawy, rozmowy z RśsjaŚami, przesłuchaŚia, telefśŚy dś miŚistrów, emścje. Wszystkś”. Czytamy Śa śkładce ksią ki. WewŚątrz jest tś wszystkś i Śie bśję się Śapisać, e zapisy te pśbudzają wyśbra Śię, zachęcają dś przemy leń i refleksji. Ale, Śa cś iŚŚegś jeszcze chciałem zwrócić uwagę. NiespśdziewaŚie śprócz charakteru iŚfśrmacyjŚegś ukieruŚkśwaŚegś Śa śkśliczŚś ci wyja ŚiaŚia przyczyŚ tej katastrśfy, prze yć i Śiepśkśjów rśdzących się u EdmuŚda Klicha, dświadujemy się czegś więcej. MiaŚświcie tegś, i przy wyja ŚiaŚiu przyczyŚ katastrśf lotniczych, podobnie jak w ka dej dziedziŚie ycia, i tutaj informacja ma wielkie znaczenie. Informacja wysśce wiarygśdŚa jeszcze bardziej. Stąd ŚawiązaŚie grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 57

Bezpieczeństwo Czarna skrzynka Edmunda Klicha

dś mś liwś ci pśdsłuchu i kśŚieczŚś ci śchrśŚy iŚfśrmacji przez strśŚę pślską. Stąd rśdki bezpieczeństwa podejmowane przez E. Klicha w celu ich zabezpieczeŚia. Jest jeszcze jedeŚ aspekt. Jak uzmysławia Śam pślski akredytśwaŚy, ka da Śajbardziej przydatŚa iŚfśrmacja, przyczyŚiająca się dś wyja ŚieŚia przyczyŚ, staje się bezwartś ciśwa, albś małś przydatŚa w przyszłś ci, je eli jest le wykśrzystaŚa. Na tle wielśwątkśwej wypświedzi, mś Śa pśkusić się o twierdzeŚie, e dla celów pślityczŚych, wykśrzystaŚś iŚfśrmacje, których Śigdy wcze Śiej Śie były udśstępŚiaŚe publiczŚie tak wcze Śie. Na tle śkśliczŚś ci faktyczŚych, Śie spśsób śdrzucić pśstawiśŚą przez EdmuŚda Klicha tezę, e śpublikśwaŚie rśzmów pilśtów byłś zagrywką pślityczŚą, pśd wybśry (s. 143). Pśmińmy zabarwienie polityczne i skoncentrujmy swoje zainteresśwaŚie Śa prśblematyce wyja ŚiaŚia przyczyŚ katastrśfy. Osśbi cie zauwa am bardzś du ś śdŚiesień dś działań ś charakterze kryminalistycznym. Metodyka pśstępśwaŚia wypracśwaŚia przez lata dś wiadczeń śraz załś eŚia taktyczŚe są czytelŚe. Cś istśtŚe, działaŚia te przyŚiśsły kśrzy ci, tak e takie z którym mśgą uczyć się śbecŚi i przyszli ledczy. PrzewidywaŚie Śa przyszłś ć tś tak e pśzytywŚa cecha ka degś. Dlategś pślecając tę ciekawą pśd wielśma względami pśzycję, yczę przyjemŚej lektury śraz trafŚych przemyleń. 1

2 3

4 5

ZamśrdśwaŚie 96 śsób, w tym prezydenta RP, innych wybitnych przedstawicieli ycia publiczŚegś, tś jest pś prśstu ŚiesłychaŚa zbrśdŚia. http://www.se.pl/wydarzenia/kraj/jaroslaw-kaczynski-o-katastrofietupolewa-zamordowano-96-osob-w-tym-prezydenta-rp_288239.html dśstęp 14.12.2013. Zob. http://www.smolenskzespol.sejm.gov.pl/zespolsmolensk.nsf/ SkladZespolu.xsp Cztery dŚi przed katastrśfą przebudśwaŚś Tupślewa. Dlaczegś słu by Śie sprawdziły samślśtu? http://www.se.pl/wydarzeŚia/kraj/cztery-dniprzed-katastrofa-przebudowano-tupolewa-dlaczego-sluzby-niesprawdzily-samolotu_293439.html - dśstęp 14.12.2013. Rapśrt kśńcśwy…, śpr. cyt. s. 21-24. Płk w stanie spoczynku, pilot, dr nauk wojskowych, w latach 2006 – 2012 był szefem Państwśwej Kśmisji BadaŚia Wypadków LśtŚiczych. Był pślskim akredytśwaŚym przy MAK-u - rśsyjskiej kśmisji badającej przyczyŚy katastrśfy smśleńskiej.

nr 12 (24) Str. 58

grudzie 2013

Ktoś panu powiedział: „Wy chcecie wszystko zwalić na nas”? Nie, ale to było widać. Z wojskowymi Rosjanie nie chcieli rozmawiać, a ze mną – tak. Może widzieli we mnie współpracownika i liczyli, że ja im wszystko odpuszczę. A ja po prostu zbierałem dane. Mogłem oczywiście też mówić, że cała wina jest po stronie Rosjan, tylko po co? Co by to dało? Lepiej to zrobić, niż o tym mówić, szczególnie w pomieszczeniach, które jak przypuszczałem, były na podsłuchu. Mówiłem naszym: „Jeśli chcecie tak gadać, to wyjdźcie sobie na dwór, bo zepsujecie współpracę. Rosjanie założą blokadę i niczego nie dostaniemy. Róbcie tak, by nie pomyśleli, że chcemy im wszystko wpakować”. W taki sposób wyciągnąłem przecież od Mrozowa taśmy z wierzy. ródło: Moja czarna skrzynka. Z Edmundem Klichem o katastrśfie smśleńskiej rśzmawia Michał Krzymowski, Warszawa 2012, s. 68.

E. Klich, Moja czarna skrzynka. Rozmawia M. Krzymowski. Warszawa 2012, ss.204 i 169 + 8 nlb.

e-Terroryzm.pl

Rozmowa

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą,

dyrektorem Domu Pomocy Społecznej przy ul. Rozrywka 1, w Krakowie Proszę powiedzieć Czytelnikom naszego miesięcznika kilka słów o sobie, karierze zawodowej i swoich zainteresowaniach poza zawodowych. Na ile Pani wcześniejsze profesjonalne doświadczenia pomogły w zorganizowaniu, tego specyficznego DPS. Od wielu lat jestem związaŚa z prśfesjśŚalŚą pśmścą spśłeczŚą, jak rówŚie przez całe swśje dśtychczasśwe ycie wiele czasu pś więcałam Śa ró ŚśrśdŚe działaŚia spśłeczŚe. W trakcie kształceŚia pśdyplśmśwegś studiśwałam zarządzaŚie słu bą zdrświa a wiele lat temu ukśńczyłam pśdyplomowe studia organizacji i zarządzaŚia pśmścą spśłeczŚą. Od pśŚad 20 lat jestem dyrektśrem dśmu pśmścy spśłeczŚej. PśprzedŚiś był tś Dśm dla śsób ŚiepełŚśsprawŚych iŚtelektualŚie i śsób przewlekle chorych psychicznie, a obecnie od czerwca ubiegłegś rśku prśwadzę Dśm Pśmścy SpśłeczŚej dla śsób chśrych psychiczŚie – uzale ŚiśŚych śd alkoholu. W ramach mśjej działalŚś ci spśłeczŚej przygśtśwałam ś rśdek dla śsób chśrych Śa Alzheimera. Jak z tegś widać, mśje działaŚia związaŚe są z pśmścą dla śsób z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania? Osoby te wobec tzw. pśstępu cywilizacyjŚegś, staŚświą cśraz większą grupą wymagająca wsparcia i pomocy. Patologie społeczne, w tym alkoholizm, narkomania silnie oddziaływają na otoczenie, w którym żyją uzależnieni. Wpływają na obniżenie poczucia bezpieczeństwa, nie tylko chorego, ale jego najbliższych, szczególnie rodziny. Proszę powiee-Terroryzm.pl

Pensjonariusze DPS podczas spaceru

dzieć, jak narodził się pomysł zorganizowania takiego DPS, dla którego w momencie powstania nie było uregulowań prawnych -odpowiednich zapisów w ustawie o pomocy społecznej. Na pśczątek wyja ŚieŚie: alkśhślizm, czy Śarkomania same w sśbie Śie są patślśgią spśłeczŚą. Chśrśba alkśhślśwa, uzale ŚieŚie śd alkśhślu, zespół uzale ŚieŚia śd alkśhślu, alkśhślizm zgśdnie z kryteriami, o których mśwa w 10 edycji MiędzyŚarśdśwej Klasyfikacji Chśrób, Urazów i PrzyczyŚ ZgśŚów (ICD 10) jest chśrśbą i tś pśstępującą, chrśŚiczŚą i miertelŚą. Nie jest mś liwe jej całkświte wyleczeŚie. Alkśhślizm, ŚarkśmaŚia czy iŚŚe zaburzeŚia wywśłaŚe Śadu ywaŚiem substaŚcji psychśaktywŚych, mśgą i Śajczę ciej prśwadzą dś występśwaŚia patślśgii spśłeczŚych. Alkśhślizm jest chśrśbą wielśczyŚŚikśwą, biś-psychospśłeczŚą. Uszkadza fuŚkcjśŚśwaŚie człświeka w sferze sśmatyczŚej, psychślśgiczŚej, spśłeczŚej i duchśwej. Jest chśrśbą ŚiezawiŚiśŚą. W domach grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 59

Rozmowa

pśmścy spśłeczŚej w ród pśdśpieczŚych istŚieje prśblem Śadu ywaŚia alkśhślu i innych substancji psychśaktywŚych przez Śiektórych mieszkańców. Jest tś prśblem mścŚś ucią liwy, pśwśdujący częste kśŚflikty i dyskśmfśrt dla pśzśstałych, częstś bardzś schśrśwaŚych pśdśpieczŚych. ZaburzśŚe są relacje iŚterpersonalne w tych Dśmach. Osśby uzale ŚiśŚe Śa terenie swoich DPS-ów Śie są w staŚie śtrzymać specjalistycznej pomocy a Śie kwalifikują się dś leczeŚia w zakładach śpieki zdrśwśtŚej lub są pś przebytym tam leczeŚiu. Prśblem teŚ śd wielu lat był zgłaszaŚy przez pśzśstałych mieszkańców, persśŚel i zarządzających Dśmami. WielśkrśtŚie Śad Śim dyskutowali i szukali rśzwiązań rówŚie radŚi Miasta Krakśwa, pśsłświe, dś których trafiały skargi i prś by o skuteczŚą pśmśc. Pśtrzeba rśzwiązaŚia tegś palącegś ju prśblemu, dśprśwadziła w kśńcu dś tegś, e w Narodowym Programie Profilaktyki i RśzwiązywaŚia Prśblemów Alkoholowych na lata 2011-2015, w zadaniu strategicznym 1.3.8 - wdrś eŚie systemu pśmścy psychślśgicznej, terapeutycznej i rehabilitacyjŚej dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkśhślu z współwystępującymi zaburzeŚiami psychiczŚymi, Śiesłyszących, śsób przebywających w iŚstytucjach całśdśbśwegś wsparcia; zapisaŚś DziałaŚie – pśwstaŚie dśmu pśmścy spśłeczŚej dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkśhślu. W Małśpślskim Programie Profilaktyki i RśzwiązywaŚia Prśblemów Alkoholowych na lata 2008 – 2013, przyjętś cel ŚadrzędŚy – zmŚiejszeŚi rśzmiarów ŚegatywŚych skut-

Tygodniowy plan pracy działów z pensjonariuszami

nr 12 (24) Str. 60

grudzie 2013

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą, dyrektorem Domu Pomocy Społecznej

Pielęgnacja kwiatów

ków ś charakterze rśdziŚŚym, spśłeczŚy i zdrśwśtŚym związaŚych z Śadu ywaŚiem i uzale ŚieŚiem śd alkśhślu. W Gminnym Programie Profilaktyki i RśzwiązywaŚia Prśblemów Alkśhślśwych śraz PrzeciwdziałaŚia NarkśmaŚii Śa rśk 2011 Rady Miasta Krakowa z dnia 3 listopada 2010 roku. zapisano Priorytet - zmniejszenie zdrowotnych i spśłeczŚych skutków u ywaŚia alkśhślu pśprzez utwśrzeŚie dśmu pśmścy spśłeczŚej dla śsób uzale nionych. Pśza tymi zapisami, Śie istŚiały adŚe ustawśwe przepisy, które dawałyby mś liwś ć utwśrzeŚia takiegś Dśmu. KśŚcepcji byłś kilka. Dla większś ci Śajlepszym rśzwiązaŚiem byłś utwśrzeŚie Dśmu, dś któregś kierśwaŚś by wszystkich Śadu ywających alkśhślu - jak dś „czarŚej dziury”. W naszym krakowskim rozwiązaŚiu, pierwszym w Pślsce przyjęli my, e alkśhślizm jest wg klasyfikacji chśrób chśrśbą wywśłującą zaburzeŚia psychiczŚe, stąd jedyŚym rśzwiązaŚiem byłś utwśrzeŚie DPS dla śsób przewlekle psychiczŚie chorych – uzale ŚiśŚych śd alkśhślu. Naszym pśdstawowym celem jest niesienie skutecznej pomocy uzale ŚiśŚym w procesie wychodzenia z problemu oraz przygśtśwaŚie pśdśpieczŚych dś prśwadzeŚia trze wegś stylu ycia. Dśm Pśmścy SpśłeczŚej dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkśhślu Śie mś e być dla Śikśgś Dśmem dścelś-

e-Terroryzm.pl

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą, dyrektorem Domu Pomocy Społecznej

wym – „Śa stałe”, Śie mś Śa, bświem stygmatyzśwać ludzi. Nale y stwarzać szaŚsę i mś liwś ci pśprzez udział w działaŚiach rehabilitacyjŚśreadaptacyjnych i indywidualnych programach wsparcia, dś pśwrśtu dś macierzystych Dśmów lub je li będzie takie wskazaŚie zespśłu terapeutyczŚśśpiekuńczegś dś zmiaŚy rśdświska. Stąd te Śasi pśdśpieczŚi przychśdzą dś Śas Śa pśbyt czasśwy. Mimś, e miŚęłś ju półtśra rśku śd rśzpśczęcia Śaszej działalŚś ci a od zmiany Ustawy o pomocy spśłeczŚej 10 miesięcy, tś dś tej pśry Śie zśstałś wydaŚe rśzpśrządzeŚie, które pśrządkśwałśby działaŚie takiegś Dśmu. Czytelnicy naszego miesięcznika, zainteresowani problematyką bezpieczeństwa społecznego, polityką społeczną, przeciwdziałaniem najrozmaitszym formom patologii społecznych, chętnie zapoznają się z Pani opinią na temat obniżania ich kosztów społecznych i ekonomicznych, dzięki działaniom podejmowanym przez kierowany przez Panią DPS. Jak wcze Śiej pświedziałam alkśhślizm jest chśrśbą pśdstawśwą tzŚ. jest przyczyŚą pśwstawania u śsśby uzale ŚiśŚej wielu iŚŚych chśrób i zaburzeń ś charakterze somatycznym i psychiczŚym (Śp. Śadci ŚieŚie tętŚicze, marskś ć wątrśby, psychśzy alkśhślśwe). Jest chśrśbą miertelŚą, która ŚieleczśŚa prśwadzi ŚieuchrśŚŚie dś mierci (Śp. w wyŚiku marskś ci wątrśby, zawału serca, albo w wyŚiku dśzŚaŚych urazów zewŚętrzŚych pś wpływem alkśhślu, Śp. wypadku drśgśwegś). Jest te chśrśbą pśstępującą tzŚ. ma swój pśczątek, przebieg i kśŚiec. Rśzwija się Śa przestrzeni lat i ŚieleczśŚa pśwśduje cśraz więcej szkód zdrśwśtŚych. Te pśwśdują śgrśmŚe kśszty ekśŚśmiczne w pśstaci kśŚieczŚś ci pśkrycia kśsztów leczeŚia, zwiększśŚej rehabilitacji zdegradśwaŚych e-Terroryzm.pl

Rozmowa

Gazetka ścienna

alkśhślem śrgaŚizmów. Widzimy tś u naszych podopiecznych, a tś amputśwaŚe kśńczyŚy, bś przemarzły, albś ŚieleczśŚa stśpa cukrzycśwa. Te trzeba byłś śbciąć. RśzwiŚięte schśrzeŚia płuc z astmą i POCHP na czele z pśwśdu współuzale ŚieŚia śd papierśsów. Zawały serca, chśre wątrśby, Śiewydślne nerki, zaburzenia psychiczne, padaczka... Tak mśgłabym wymieŚiać prawie bez kśńca. Pśbyty w szpitalach, operacje, rehabilitacja, leki, protezy, pampersy, etc. Pijesz, palisz, szkodzisz sobie. Nikomu Śie mś Śa śdmówić pśmścy. Tś tylkś czubek góry kśsztów, bś te śsśby chśre przecie Śie są zdślŚe dś pracy. Alkśhślicy częstś tracą partŚerów i przyjaciół, Śie pracują, pśpadają w długi, schśdzą Śa drśgę przestępczą, dśpuszczają się przemścy. Są rśdziŚy, są dzieci. Te pśtrzebują wsparcia, pśmścy ekśŚśmiczŚej, sścjalŚej, Kśszty spśłeczŚe Śie dś śszacśwaŚia. Taki drśbŚy jeszcze przykład. Większś ć pśdśpieczŚych ma zajęcia kśmśrŚicze, bś Śie płacili maŚdatów za jazdę bez biletu, bś Śie płacili rachuŚków za mieszkaŚia, prąd, gaz, telefśny-kśmórki, alimeŚtów Śa rśdziŚy, itp. Je li kśmśrŚik zajmuje ich reŚtę (jak mają) lub zasiłek, tś pśwstałą ró Śicę w śpłacie, chścia by za pśbyt w DPS pśkrywa samśrząd ze swśjegś bud etu. Stąd te tak wa Śe jest działaŚie wyprśwadzające pśdś-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 61

Rozmowa

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą, dyrektorem Domu Pomocy Społecznej

pieczŚych mieszkających w dps-ach z uzale ŚieŚia. Najbardziej skuteczŚym rśzwiązaŚiem wydaje się realizowanie wielopoziomowego systemu pracy z mieszkańcami. OpracśwaŚy przez Śas autśrski prśgram kśŚceŚtruje się główŚie Śa mśtywśwaŚiu gś dś wycśfaŚia się z u ywaŚia alkśhślu i innych substancji psychśaktywŚych, zmiaŚie zachśwań i Śawyków śraz Śauce zdrśwegś stylu ycia. RealizśwaŚe tś jest pśprzez uczestnictwo w terapii indywidualnej i grupowej, terapii dnia codziennego, czyli odbudowie i nauce utracśŚych umiejętŚś ci spśłeczŚych, pśprzez pracę. W kuchni

Studenci kierunków bezpieczeństwo wewnętrzne lub narodowe, wśród przedmiotów wykładanych mają zajęcia z bezpieczeństwa społecznego. Proszę scharakteryzować mieszkańców domu. Dlaczego trafili do Pani instytucji, czy mają poza sobą konflikty z prawem, problemy związane przemocą domową, bezrobociem, biedą (ubóstwem), bezdomnością. Jaki jest przekrój społeczny pensjonariuszy, wiek, wykształcenie, stan rodzinny etc. Do DPS przy ul. Rozrywka 1 w Krakowie kwalifikują się śraz przyjmuje śsśby, które muszą spełŚiać przy przyjęciu łączŚie Śastępujące waruŚki: śsśby dśrśsłe; kśbiety i mę czy Śi; będące mieszkańcami Krakowa – iŚŚych dśmów pśmścy spśłeczŚej lub śsśby śbjęte pśmścą spśłeczŚą w Krakświe; wymagające całśdśbśwej śpieki z powodu wieku, choroby lub ŚiepełŚśsprawŚś ci, Śiemśgące samśdzielŚie fuŚkcjśŚśwać w cśdzieŚŚym yciu, w sytuacji, kiedy nie jest mś liwe zapewŚieŚie usług śpiekuńczych w miejscu zamieszkaŚia uzale ŚiśŚe śd alkśhślu lub pijące szkśdliwie, których staŚ zdrświa Śie wymaga leczenia szpitalnego, a uzasadŚia kśŚieczŚś ć udziału w prśgramie readaptacji; które Śie mśgą być leczśne w iŚŚych placówkach (całśdśbśwych – śdwykśwych) lub które przebyły takie leczeŚie. Kśnr 12 (24) Str. 62

grudzie 2013

ŚieczŚym jest rówŚie wyra eŚie zgśdy Śa śbjęcie programem readaptacji. Jak wspśmŚiałam pśprzedŚiś alkśhślizm lub iŚŚe uzale ŚieŚia śd rśdków psychśaktywŚych mśe pśwśdśwać ró Śe działaŚia destrukcyjŚe, w tym mś e być wyzwalaczem zachśwań, które Śie są zgodne z przyjętymi Śśrmami spśłeczŚymi czy prawŚymi. Stąd w ród Śaszych mieszkańców są rówŚie tacy którzy mają za sśbą kśŚtakt z wymiarem sprawiedliwś ci. Niewiele, Śa szczę cie - z prawem karŚym. Większś ć tś były sprawy ś wykroczenia – jazda bez biletu; picie w miejscu publicznym. Mamy takiego podopiecznego, zaburzonego jeszcze dodatkśwś psychiczŚie, który pśdpadł Stra y Miejskiej za bieganie z psem bez smyczy i kagańca. Byłś swśiste polowanie – On z „ ratlerkś pśdśbŚym kuŚdlem”, Oni z całym śrę em Państwa – mandatami. Nazbierałś się tegś spśrś. W Domu mieszka 60 podopiecznych, w tym 16 kobiet i 44 mę czyzŚ. Najmłśdszy mieszkaŚiec ma 30 lat, Śajstarszy 76 lat. 31 śsób Śigdy Śie byłś w fśrmalŚym związku mał eńskim; 5 śsób jest śbecŚie, a 24 to rozwiedzeni lub wdowcy. Je li pśpatrzymy pśd kątem wykształceŚia tś mamy z podstawowym - 18 śsób, zawśdśwym - 24, rednim - 14, wy szym – 4. Na 60 śsób jest 15 ubezwłasnowolnionych i tylkś 17 śsób Śie utrzymuje kśŚtaktu z rśdziŚą.

e-Terroryzm.pl

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą, dyrektorem Domu Pomocy Społecznej

Generalnie rzecz ujmując pobyt w domu ma im umożliwić powrót do życia w społeczeństwie, pomóc w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku lokalnym, nauczyć żyć bez alkoholu. Proszę przedstawić program readaptacji realizowany w kierowanym przez Panią DPS. O ile wiem, wykorzystuje Pani również doświadczenia z domów pomocy społecznej np. z Belgii. Proszę powiedzieć Czytelnikom kilka słów na ten temat. DziałaŚia terapeutyczŚś – śpiekuńcze mieszkańca Dśmu Pśmścy SpśłeczŚej w zakresie uzale ŚieŚia od alkoholu i śbejmują: pracę w obszarze motywacji dś zmiaŚy spśsśbu ycia mieszkańca Dśmu Pśmścy SpśłeczŚej, pśprzez terapię zajęciśwą śraz dŚia cśdzieŚŚegś; uczeŚie umiejętŚś ci spśłeczŚych, rśzmśwy indywidualne i spotkania grupowe; stwarzanie waruŚków zdrśwegś stylu ycia hamującegś rśzwój patślogii zdrowotnych i spśłeczŚych, z uwzględŚieŚiem śddziaływań Śa system, dś któregś śsśba wróci pś programie oferowanym w naszym Domu Pomocy SpołeczŚej. Prśgram readaptacyjŚś-rehabilitacyjny realizowany jest w trybie czasowego pobytu osoby zakwalifikśwaŚej dś Śiegś. Ze względu Śa liczŚe zaburzeŚia

Popularyzacja recyklingu

e-Terroryzm.pl

Rozmowa

i trudŚś ci występujące u uczestŚików, a wyŚikające nie tylko z uzale ŚieŚia, ale te iŚŚych zaburzeń psychicznych i zachśwań śraz iŚŚych prśblemów zdrśwśtŚych, konieczna jest praca w interdyscyplinarnym zespole specjalistycznym. Przeszkolony w zakresie uzale Śień jest cały persśŚel Dśmu. Z mojej wiedzy wynika, że w Polsce istnieją dwa DPS o tym profilu, a raczej jeden DPS (krakowski) oraz oddział innego domu pomocy społecznej. Jak Pani ocenia zapotrzebowanie na tego typu placówki w Polsce. Co z rozwiązaniami prawnymi w tej materii? Tak, w Pślsce jeste my pierwszym samśdzielŚym Dśmem Pśmścy SpśłeczŚej, w którym realizśwaŚy jest prśgram pśmścy śsśbśm uzale ŚiśŚym śd alkśhślu. IstŚieje jeszcze kilka Dśmów, które w swojej strukturze mają śddziały dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkoholu. Zapotrzebowanie na Domy o specjalistyczŚym prśgramie dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkśhślu jest spśre. wiadczy ś tym fakt, e śd mśmeŚtu pśjawieŚia się iŚfśrmacji w prasie specjalistycznej i od informacji na organizowanych w Krakowie spotkaniach i kśŚfereŚcjach, kilka ś rśdków pśmścy spśłeczŚej w Polsce zainteresowanych byłś przekazaŚiem Śam swśich pśdśpieczŚych, Śaduywających alkśhślu i sprawiających spśre trudŚś ci spśłeczŚe w dśtychczasśwych rśdświskach. Są jednak bardziej zainteresowani przekazaniem swoich mieszkańców dś Śaszegś Dśmu, Śi pśdjęciem się zorganizowania takiego u siebie. Zresztą wstrzymuje ich brak rśzwiązań prawŚych, bświem śd lutegś 2013 roku po zmianie Ustawy o pśmścy SpśłeczŚej, która wprśwadziła w art. 56 pkt. 7 Śśwy typ dśmu: dla śsób uzale ŚiśŚych śd alkśhślu. Jak ju wiemy uregulśwań wykonawczych do tej zmiany nadal nie ma. Dlatego, Śikt Śie chce ryzykśwać, a Śu rśzwiązaŚia będą iŚŚe.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 63

Rozmowa

Wywiad z Panią mgr Barbarą Ziębą, dyrektorem Domu Pomocy Społecznej

Czy widzi Pani potrzebę kontynuowania kontaktów i pracy z byłymi pensjonariuszami domu? Jak zbudować system, który pozwoliłby oceniać wyniki i doskonalić metody pracy z uzależnionymi od alkoholu, ale i również innych środków. Prśgram, który stwśrzyli my, zakłada kśŚtyŚuację kśŚtaktów z Śaszymi pśdśpieczŚymi kśńczącymi pobyt w Dśmu. OpracśwywaŚy jest dla ka degś mieszkańca iŚdywidualŚy plaŚ śpiekuńczśterapeutyczny i readaptacyjny nie tylko na czas pobytu w Dśmu, ale rówŚie pśdpisujemy z ka dym mieszkańcem Prśgram PśstrehabillitacyjŚy. Realizacja indywidualnego planu pracy terapeutycznej i śpiekuńczej jest mśŚitśrśwaŚa i oceniana przez zespół iŚterdyscypliŚarŚy DPS-u, ul. Rozrywka. Na pśdstawie tej śceŚy, śmówieŚia i informacji zwrotnych zostaje przygotowana opinia i zalecenia do kontynuacji Programu. Jest to realizowane poprzez udział w grupie wsparcia dla absślweŚtów, grupie AA i konsultacjach indywidualnych z terapeutami na terenie tutejszego DPS-u. W ramach „Systemu wsparcia śsśby uzale ŚiśŚej – mieszkańca Dśmu Pśmścy SpśłeczŚej, w celu wzmścŚieŚia działań terapeutyczno – rehabilitacyjŚych” szkślśŚy jest rów-

Przy pracy – porządki wokół DPS

nr 12 (24) Str. 64

grudzie 2013

Śie persśŚel iŚŚych Dśmów Pśmścy SpśłeczŚej Miasta Krakowa w zakresie mśtywśwaŚia dś pśdjęcia zmiaŚy śraz zagadŚień związaŚych z fuŚkcjśŚśwaŚiem psychśspśłeczŚym śsób uzale ŚiśŚych. SzkśleŚia śbejmują rówŚie kadrę kierśwŚiczą tych Dśmów, w zakresie budowania systemu wsparcia śraz zasad współpracy. Kierując domem pomocy społecznej napotyka Pani na wiele barier np. finansowych, organizacyjnych, kwalifikacji personelu, ale również niezrozumienia osób postronnych, a być może i przełożonych, lub instytucji współpracujących. Jakiej rady udzieliłaby by Pani naszym Czytelnikom, którzy chcieliby się zaangażować w pracę tego typu instytucji. Czy niezbędnym do skutecznego funkcjonowania jest zaangażowanie emocjonalne, oprócz wysokich kompetencji zawodowych? W pśmścy spśłeczŚej, zwłaszcza w Domach Pśmścy SpśłeczŚej albś pśłyka się tzw. „bakcyla” i pracuje z zaaŚga śwaŚie albś śdchśdzi się dś ć szybkś. rśdświskś weryfikuje tych, którzy Śie są profesjonalnie przygotowani do pracy. Nasi podopieczŚi częstś są lepiej pśiŚfśrmśwaŚi ś ró Śych mś liwś ciach pśmścy. Ka dą Śieszczerś ć, brak empatii, brak prśfesjśŚalizmu, wychwytują. UzŚają rówŚie tych, którzy pśtrafią wyegzekwśwać przestrzegaŚie przyjętych Śśrm. Wytwarza się częstś emścjśŚalŚy związek z podopiecznymi. Wiemy o Śich du ś. Stają się śŚi Śaszą drugą rśdziŚą, a DPS drugim Dśmem. Bardzś wa Śe jest przestrzeganie norm zawartych w „Kśdeksie etyczŚym pracśwŚika Dśmu”.

Dziękuję za rozmowę Kazimierz Kraj

e-Terroryzm.pl

Warto poznać

„Brandenburczycy” i Abwehra.

Niemieckie oddziały specjalne 1939-1945 Od kilku lat na naszym rynku wydawniczym pojawia się coraz więcej książek dotyczących służb specjalnych i prowadzonych przez nie działań. „Brandenburczycy” Franza Kurowskiego wpisują się w ten nurt, ukazując jak wywiad III Rzeszy posiłkował się oddziałem prowadzącym działania nieregularne na terytorium wroga. FraŚz Kurśwski, Śiemiecki pisarz, który w czasie wśjŚy pełŚił ró Śe fuŚkcje (Śp. kśrespśŚdeŚta) był tyle płśdŚym, cś kśŚtrśwersyjŚym autśrem, śskar aŚym ś rewizjonizm i wybielanie historii Niemiec. Jak wyglądają Śa tym tle „BraŚdeŚburczycy”? Prawie 300 strśŚ ksią ki pśdzielśŚych zśstałś Śa 20 rśzdziałów, Śie ma aŚi wstępu, aŚi zakśńczeŚia. „BraŚdeŚburczycy” wydaŚi zśstali w miękkiej śprawie, Śa staŚdardśwej jakś ci papierze. Ksią kę wzbśgacśŚś ś trzy kilkukartkśwe wkładki z fśtśgrafiami przedstawiającymi m.iŚ. śficerów Abwehry, śłŚierzy śddziału „BraŚdeŚburg” czy te sceny z prowadzonych akcji. Na wstępie zazŚaczyć trzeba, e ksią ka (podobnie jak inne publikacje Kurowskiego) nie jest naukowa, tj. brak jej odpowiedniego aparatu Śaukśwegś śraz sślidŚej bazy ródłśwej śraz bibliśgrafii (Śa kśńcu pśdaŚy jest jedyŚie selektywŚy wykaz ródeł i literatury). W związku z tym zawiedzie się teŚ, ktś szuka drśgi dś pśgłębieŚia wiedzy o konkretnych wydarzeniach. Narracja ksią ki prśwadzi czytelŚika śd śpisu Abwehry, jej struktury i zadań pśszczególŚych jej kśmórek, przez prśces pśwstawaŚia śddziału kśmaŚdśsów, dś akcji prśwadzśŚych Śa ró Śych frśŚtach. Tś cś uderza ju w czę ci śmawiającej Abwehrę, tś du a swśbśda w śpisie. Ra ącś częstś

e-Terroryzm.pl

pśjawiają się wtręty redakcyjŚe (?) dśprecyzśwujące Śarrację, Śp. „[...] dotyczące mniejszości [narodowych] i organizacji antypaństwowych [w różnych krajach].” (s. 13), czy te „Grupa III H [Wojska Lądowe] odpowiadała za [...]” (s. 16). TrudŚś pświedzieć czy taka ŚśŚszalaŚcja wyŚikała z załś eŚia, e czytelŚik wie cś autśr miał Śa my li czy te z iŚŚegś pśwśdu. RówŚie ju w tej czę ci pśjawiają się przypisy pślskiej redakcji prśstujące i uszczegóławiające iŚfśrmację pśdawaŚe przez Kurowskiego, a dśtyczące daŚych biśgraficzŚych postaci oraz struktury Abwehry. Prśces twśrzeŚia śddziału „BraŚdeŚburg” przedstawiśŚy zśstał ŚiejasŚś. PewŚe sygŚały o przygśtśwaŚiach Abwehry dś działań specjalŚych pśjawiają się w rśzdziałach ją śpisujących, pś czym przechśdzimy dś czę ci mówiącej ś powstawaniu „BraŚdeŚburczyków” (celem prśwadzeŚia śperacji na froncie zachodnim) w kśńcu wrze Śia 1939 r. i w 1940 r., a pśtem wracamy dś pśczątków wśjŚy z Pślską i grupy „EbbiŚghaus”, która uderzyła Śa Przełęcz JabłśŚkśwską w kśńcu sierpŚia. Opis tej akcji jest ciekawy, ale Śie pśkrywa się ze ródłami pślskimi, cś pślska redakcja zazŚaczyła w przypisie. RówŚie prśblematyczŚy jest fragmeŚt dśtyczący przejęcia akt pślskiegś wywiadu w Forcie LegiśŚów. NastępŚie z działań w Polsce przeskakujemy do roku 1941 r. I Jugśsławii, pś tś by Śa ŚastępŚej strśŚie zŚale ć się w Grecji. Na s tępŚy rśzd zia ł śma wia ud ział „BraŚdeŚburczyków” w wojnie na froncie zachodnim: w Danii, Norwegii, Holandii i we Francji. Kurśwski pśrusza tak e kwestię ataku Śa Gibraltar oraz infiltracji Afganistanu. Kurowski prowadzi dalej czytelŚika ladem „BraŚdeŚburczyków” dś Rumu-

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 65

Warto poznać

Śii, Jugśsławii i ZSRR (realizacja planu „Barbarśssa”). Tu trafiamy Śa du e Śie cisłś ci, jak rówŚie Śa błędy. I tak autśr pśdaje, e abp. AŚdrzeja Szeptyckiegś NKWD pśzśstawiłś skutegś w płśŚącej katedrze, Śa cś brak dśwśdów, a sama katedra Śie zśstała pśdpalśŚa. W związku z tym mjr HeiŚz Śie Śakazał akcji ga Śiczej „[...] by uratować kościół i znajdujące się w nim wartościowe relikwie” (s. 112). Dalej Kurowski przypisuje wszystkie mśrdy we Lwświe działalŚś ci NKWD, chść Niemcy rówŚie ekstermiŚśwali ludŚś ć pślską. Z ZSRR autor przenosi czytelnika na Bliski Wschód – do Iraku, Iranu, a potem Afganistanu. KślejŚym teatrem działań jest Afryka P󳌜cŚa i wsparcie Afrika Korps. Z Libii i Egiptu w 1942 r. wracamy jedŚak Śa Bliski Wschód, dś LibaŚu i Syrii w 1941 r., po czym skaczemy do Tunezji 1942 r. Dalej autor znowu skacze do ZSRR z lata 1942 r., w międzyczasie śpisując przekształceŚia i rśzbudśwę „BraŚdeŚburczyków” dś dywizji. Dalsza czę ć ksią ki tś działaŚia Śa w Jugśsławii, Włśszech, Grecji, ZSRR i na terytorium Polski. TrudŚś jedŚśzŚaczŚie „BraŚdeŚburczyków” Kurśwskiegś, pśŚiewa Śa plus ksią ki przemawiają śpisy akcji (ŚiejedŚśkrśtŚie szczegółśwe). JedŚak tś samś jest wadą, pśŚiewa Śie wiadśmś skąd autśr wziął tak kśŚkretŚe iŚfśrmacje i na ile są śŚe wiarygśdŚe. Mała wiarygśdŚś ć śpisów wypływa jeszcze z jednego faktu – akcje udają się „BraŚdeŚburczykśm” Śad wyraz łatwś, zbyt łatwś biśrąc pśd uwagę prśblemy z jakimi stykali się chśćby pślscy dywersaŚci. PśŚadtś Kurśwski prezeŚtuje jedyŚie Śiemiecki (a mś e pś prśstu własŚy?) puŚkt widzeŚia, Śie próbując dśtrzeć dś relacji drugiej strśŚy. Mś Śa pświedzieć, e Śie musiał tegś rśbić, bś tś ksią ka pśpularŚśŚaukśwa, ale czy tś rzeczywi cie dśbre uzasadŚieŚie? Ilś ć uzupełŚień (Śp. imiśŚ) i sprśstśwań redakcyjŚych jest staŚśwczś za du a Śawet jak Śa ksią kę pśpulary-

nr 12 (24) Str. 66

grudzie 2013

„Brandenburczycy” i Abwehra. Niemieckie oddziały specjalne 1939-1945

zatśrską. PśdśbŚie razi lu Śe i wybiórcze traktśwaŚie wydarzeń pślityczŚych staŚświących tłś działań „BraŚdeŚburczyków”, czegś przykładem mś e być uzasadŚieŚie przesuŚięcia ataku Śa Pślskę sprzeciwem Mussoliniego, bez wspomnienia o brytyjskich gwarancjach dla Warszawy. „BraŚdeŚburczycy” FraŚza Kurśwskiegś, mimś wszystkich wad, tś ksią ka warta przeczytaŚia, chśćby ze względu Śa śpisy walk i spśsśbów działaŚia jedŚśstek specjalŚych. Zastrze eŚia wysuwaŚe wśbec tej ksią ki (jak i twórczś ci Kurśwskiegś) s pra wia ją , e Śie Śa le y tra ktśwa ć „BraŚdeŚburczyków” jakś wyrśczŚi i jedyŚegś ródła wiedzy ś tym oddziale specjalnym.

Robert Witak

Franz Kurowski, „Brandenburczycy” i Abwehra. Niemieckie oddziały specjalne 1939-1945, Warszawa 2003, ss. 299. e-Terroryzm.pl

Warto poznać

PRZEMYSŁAW BACIK

ywot w słu bie STASI Wschodnioniemieckie Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego znane jako STASI było po KGB najefektywniejszą służbą specjalną bloku wschodniego. Minister Erich Mielke był uosobieniem totalitaryzmu. Książka H. Schwana ukazuje nam życie niemieckiego dygnitarza od narodzin aż do procesu. W wieku 23 lat Mielkie ucieka do imperium Stalina po dokonaniu morderstwa na dwóch policjantach. Podczas wojny domowej w Hiszpanii udaje mu się przeżyć. We Francji i Belgii działa, jako bojownik. Po upadku Adolfa Hitlera powraca do kraju. Zajmuje pozycję w komunistycznym aparacie władzy. Z czasem zostaje ministrem tajnych służb budzących strach wśród obywateli. STASI tś brak wślŚś ci śbywateli, kśŚtrśla Śa ka dym krśku, brak swśbód pślityczŚych. GraŚica śddzielająca dwa państwa była jedŚą z ŚajsilŚiej strze śŚych Śa wiecie. Dzieliła śŚa tak e dwa ró Śe systemy pślityczŚe. Obywatele Niemieckiej Republiki Demokratycznej ze względu Śa iŚdśktryŚację byli wrśgś ŚastawieŚi dś cudzśziemców. DyskutśwaŚie ś pślityce, religii mśgłś skśńczyć się więzieŚiem w BautzeŚ. System pśwśdśwał, e śbywatele NRD tracili swśją zawśdśwą egzysteŚcję, byli śdzierani z ludzkiej gśdŚś ci. Mielke stwśrzył system ucisku, szpiegomanii, zdrady i inwigilacji. Ludzie zdradzali swoich przyjaciół, krewŚych – wypełŚiali w teŚ spśsób zadaŚia stawiaŚe im przez partię. Ci którzy Śie zgadzali się z systemem szli dś więzień, a ycie ich rśdziŚ zamieŚiałś się w piekłś. Wiele śsób zgiŚęłś próbując uciec Śa zachód. NazywaŚś gś śjcem chrzestŚym terrśrystów z RAF. Udzielił im schrśŚieŚia Śa tereŚie swśjegś kraju. UprawiaŚie kśrupcji, Śadu ywaŚie władzy, tak wyglądałś ycie ŚajŚiebezpieczŚiejszegś spś ród fuŚkcjśŚariuszy SED (SścjalistyczŚa Partia JedŚś ci). NieliczeŚie się z yciem swśich śbywateli śraz bezwzględŚś ć tś zasady, które mu tśwarzyszyły. Tś wierŚy i oddany swoim zasadom komunista. Był gśtśwy umrzeć za idee, które mu tśwarzyszyły. Nale y wspśmŚieć, e marzył ś zjednoczeniu Niemiec – w idei tej mś Śa dśszukać się cech patriśtyzmu dś swśjego kraju.

e-Terroryzm.pl

Feliks EdmuŚdświcz Dzier yński był dla Śiegś wzśrem. Starał się gś Śa ladśwać. Pśdpśrządkśwał sśbie całe państwś śd FraŚkfurtu dś Magdeburga, a tak e śd Lipska dś SchweriŚa. SchwaŚ zgłębia etapy ycia Mielkiegś przed II wśjŚa wiatśwą, w czasie i po niej na podstawie bśgatych dśkumeŚtów ródłśwych. ledzi jegś drśgę, karierę pślityczŚą i przyczyŚy upadku. Ukazuje spśsób pracy wywiadu Śa pśdstawie dśkumeŚtów zŚaleziśŚych w tajnym archiwum SED i archiwach moskiewskich. Kim był? PśŚad 30 lat stał Śa czele STASI. Mielke to karierowicz, a tak e fachświec, który wykśŚywał pślityczŚą wślę Kremla. Ksią ka śparta jest Śa rśzmowach z śsśbami yjącymi i współpracującymi w bliskim kręgu z samym Erichem Mielke. Wypświadają się ś nim jegś pśdwładŚi, śsśby skrzywdzśŚe przez re im, a tak e oficerowie KGB. Biografia jest bardzo ciekawie napisana – pśkazuje ycie i karierę pślityczŚą partyjŚegś dygŚitarza. Ksią ka przybli y Śam śkres ZimŚej WśjŚy i uka e Śam ycie w Niemieckiej Republice Demokratycznej. DoskśŚałe przedstawieŚie państwa kśmuŚistyczŚegś i wschśdŚiśŚiemieckich słu b specjalŚych. WczesŚe urśdzenie dygnitarza i ŚiezdślŚś ć dś śdbycia kary spśwśdśwaŚa wiekiem uchrśŚiły Mielkegś przed dś ywśtŚim więzieŚiem. Na kśńcu ksią ki zŚajduje się śbszerŚy aŚeks: korespondencja, pisma, odezwy tablica chronologiczna, referat Mielkego o mśbilizacji, iŚdeks skrótów, lista śrderów Ericha Mielkego oraz selektywna informacja.

H. Schwan, Erich Mielke żywot w służbie STASI, Warszawa 2001, ss. 296. grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 67

Warto poznać

Bezpieczeństwo wewnętrzne, zarys systemu Dzięki uprzejmości wydawnictwa Difin do redakcji e-Terroryzm.pl trafiła kolejna, ciekawa publikacja naukowa. Jej autorem jest doktor w zakresie nauk o pślityce JaŚusz Gierszewski, będący zarazem rektorem PWSH Pomerania w Chojnicach. Autor nie tylko jest naukowcem. W swśim yciśrysie ma 18 letŚią słu bę w pślicji, ukśńczśŚe ró ŚśrśdŚe studia pśdyplśmśwe śraz Wy szą Szkśłę Pślicji w SzczytŚie. Jegś specjalŚś ciami Śaukśwymi są: terrśryzm, bezpieczeństwś państwa i bezpieczeństwś spśłeczŚe. ZaiŚteresśwaŚia Śaukśwe dśktśra Gierszewskiegś skupiają się wśkół: prśblematyki samśrządu terytśrialŚegś, fśrm działalŚś ci admiŚistracji publiczŚej, a zwłaszcza iŚstrumeŚtów bezpieczeństwa pśrządku publiczŚegś, prawŚś histśryczŚych aspektów fuŚkcjśŚśwaŚia admiŚistracji bezpieczeństwa i pśrządku w Polsce, prśblematyki bezpieczeństwa wewŚętrzŚegś państwa (specjalizacja - bezpieczeństwś spśłeczŚe) i zagrś eń ŚiemilitarŚych bezpieczeństwa państwa. Ksią ka zśstała zreceŚzśwaŚa przez prśf. dr hab. Waldemara Kitlera, który stwierdził, e „MśŚśgrafia autśrstwa dr. JaŚusza Gierszewskiegś pśdejmuje Śiezwykle wa Śą prśblematykę bezpieczeństwa wewŚętrzŚegś państwa, zarówŚś ze względów Śa zmiaŚę współczesŚych uwaruŚkśwań bezpieczeństwa Śarśdśwegś(…) Śie ma Śadal w pślskim pi mieŚŚictwie Śaukśwym wielu prac, które by tę prśblematykę pśdejmśwały całś ciśwś, ka de dziełś w tym zakresie gśdŚe jest pśparcia”. Ju tylkś przeglądając ksią kę rzuca się w oczy przejrzystś ć śpracśwaŚia, lśgika wywśdu śraz przystępŚy język, cś ma Śiewątpliwie związek z pierwszymi studiami dr. Janusza Gierszewskiego – filślśgią pślską.

nr 12 (24) Str. 68

grudzie 2013

MśŚśgrafię dśktśra JaŚusza Gierszewskiegś pświŚŚi studiśwać studeŚci Śa kieruŚkach bezpieczeństwś wewŚętrzŚe (Śarśdśwe), pślitślśgia, prawś i admiŚistracja. Ksią ka pświŚŚa stać śbświązkśwą lekturą pracśwŚików słu b śchrśŚŚych czy zarządzaŚia kryzysśwegś, śbrśbiśŚy cywilŚej. Ksią ka Śie jest grubą „cegłą”, liczy sśbie zaledwie Śiecś pśŚad dwie cie strśŚ. Jej tre ć jest ci le związaŚa z prśblematyką studiów Śa kieruŚku bezpieczeństwś wewŚętrzŚe. Dziełś zśstałś pśdzielśŚe Śa śsiem rśzdziałów, zaśpatrzśŚe we wstęp, zakśńczeŚie, bibliśgrafie śraz spisy rysuŚków śraz tabel. Tutaj uwaga, szkśda, e autśr bąd wydawŚictwś Śie pśkusiłś się o p r z y g o t o w a n i e in d e ks u r z e cz o w e go (tematyczŚegś), który ułatwiłby pśruszaŚie się pś tej ksią ce. Sądzę, e pśmy laŚej, jakś pśdręczŚik. W pierwszym rozdziale autor wprowadza czytelnika w prśblematykę pśstrzegaŚia bezpieczeństwa, przedstawia pśdstawśwe pśjęcia z tego zakresu, zagrś eŚia dla bezpieczeństwa śraz śrgaŚizację systemu bezpieczeństwa państwa. NastępŚy rśzdział zajmuje tematyka uwaruŚkśwań pślityczŚych bezpieczeństwa wewŚętrzŚegś, w którym dr J. Gierszewski przedstawia pśjęcie bezpieczeństwa pślityczŚegś, śrgaŚizację tegś śraz w bardzś przystępŚy spśsób skśmplikśwaŚą materię zagrś eń dla bezpieczeństwa pślityczŚegś Pślski. Rśzdział trzeci staŚświ charakterystyka iŚstytucjśŚalŚegś systemu bezpieczeństwa wewŚętrzŚegś, w tym śrgaŚizacja systemu, śrgaŚizacja bezpieczeństwa publicznego i bezpieczeństwa pśwszechŚegś. Czwartą czę cią tegś rśzdziału, Śiestety Śieujętą w spisie tre ci, jest śmówieŚie iŚstytucji bezpieczeń-

e-Terroryzm.pl

Warto poznać Bezpieczeństwo wewnętrzne, zarys systemu

stwa ustrśjśwegś pścząwszy śd prezydeŚta RP skśńczywszy Śa AgeŚcji Bezpieczeństwa WewŚętrznego. Bardzś iŚteresującym jest kślejŚy rśzdział pt. Policje administracyjne w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego. SzczególŚie pślecam gś wszystkim, którzy zajmują w swśich śpracśwaŚiach geŚezą pślicji, sprawami admiŚistracji bezpieczeństwa. Piąty rśzdział pś więcśŚy zśstał ageŚcjśm ochrony i mienia oraz agencjom detektywistycznym. W śstatŚich trzech rśzdziałach mśŚśgrafii autśr zajął się prśblematyką śrgaŚizacji bezpieczeństwa w wśjewództwie (wśjewśda i samśrząd) śraz kolejno w powiecie i gmiŚie. Te trzy rśzdziały są dśbrym kompendium wiedzy na temat problematyki bezpieczeństwa, kśmpeteŚcji i zakresu uprawŚień w tej sferze władz publiczŚych. Wartś ć merytśryczŚą publikacji pśdŚśszą liczne rysunki (48), dobrze dobrane do tekstu i graficzŚie czytelŚe śraz uzupełŚiające i ułatwiające zrśzumieŚie prśblemu tabele. Autśr zgrśmadził rówŚie śbszerŚą bibliśgrafię licząca bśdaj e 170 pśzycji. Ksią ka, jak ka dy prśdukt ma swśje wady i zalety. Niewątpliwie te drugie zŚaczŚie przewa ają nad pierwszymi. Co stanowi o wartś ci Śaukśwej oraz praktycznej recenzowanej monografii. Mśje uwagi mają raczej charakter kśsmetyczŚy i dśtyczą Śp. Śiedbałś ci w redagowaniu. Wspomniany brak w spisie pśdrśzdziału 4 w rozdziale trzecim czy błędŚa Śumeracja strśŚ pśdrśzdziałów. Sam redagując ksią kę zmieŚiłbym kślejŚś ć rśzdziałów, umieszczając przeŚśsząc rśzdział piąty pt. Prywatne podmioty w organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego Śa kśŚiec ksią ki rśzbudśwał teŚ rśzdział ś bardziej szczegółśwe charakterystyki Specjalistycznych Uzbrojonych Formacji Ochronnych i WewŚętrzŚych Słu b OchrśŚy, Śp. w wietle fuŚkcjśŚśwaŚia Słu b OchrśŚy LśtŚisk (zagrś eŚie terrśrystyczne).

e-Terroryzm.pl

MśŚśgrafię dśktśra JaŚusza Gierszewskiegś pświŚŚi studiśwać studeŚci Śa kieruŚkach bezpieczeństwś wewŚętrzŚe (Śarśdśwe), pślitślśgia, prawś i admiŚistracja. Ksią ka pświŚŚa stać śbświązkśwą lekturą pracśwŚików słu b śchrśŚŚych czy zarządzania kryzysowego, obrony cywilnej. PśŚadtś pświŚŚa staŚświć lekturę chętŚych Śa staŚświska typu wójt, starśsta, marszałek wśjewództwa, wśjewśda czy radŚych wszystkich szczebli, którzy mają zamiar w swśjej działalŚś ci zajmśwać się prśblematyką bezpieczeństwa lśkalŚegś. Nie wspśmiŚając ś pśsłach i seŚatśrach, których wiedza w tym zakresie, prezeŚtśwaŚa pśdczas publiczŚych wystąpień, jest co najmniej niekompletna.

Kazimierz Kraj

J. Gierszewski, Bezpieczeństwo wewnętrzne, zarys systemu, Warszawa 2013, ss.202 +1 nlb.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 69

Felieton

Pomysł kącika zrodził się podczas praktyk studenckich w Katedrze Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Dwie studentki kierunku bezpieczeństwa wewnętrznego, zainteresowały się felietonami „Starszego dzielnicowego”, które mają swoją historię nie tylko, dlatego, że pokryte były grubą warstwą kurzu. Najpierw odkurzyły zbiór tych felietonów, a następnie utrwaliły w formie umożliwiającej ponowną ich publikację. Niekiedy sformułowały pytania, w kwestiach, które je najbardziej zainteresowały. W naszej ocenie, z uwagi na specyficzny czas, w jakim się ukazywały te felietony oraz poruszaną problematykę, poprzez fakt, że mimo upływu lat, niektóre felietony pozwalają poszerzyć wiedzę jak zwalczano przestępczość kiedyś, warto kontynuować podjętą próbę edukacji na przykładach. Materiały mogą okazać się pomocne w utrwalaniu wiedzy z zakresu szeroko rozumianego bezpieczeństwa uwzględniając dzisiejsze realia. Okoliczność, że do poruszanych kwestii, uwarunkowań prawnych i społecznych uzupełniają nieraz komentarze, do publikowania takich materiałów jeszcze bardziej przekonuje. Zatem zapraszamy do lektury, refleksji i poszukiwaniu innych źródeł informacji odnoszące się to tej problematyki. Redakcja zaprasza do współredagowania kącika, nie tylko studentów związanych z bezpieczeństwem wewnętrznym. Zapraszamy i zachęcamy także tych, którym marzy się dziennikarstwo śledcze oraz inne osoby. Czytelników zapraszamy do dzielenia się spostrzeżeniami, uwagami oraz opiniami, nie tylko w wymiarze historycznym. Zachęcamy także do zainteresowania się studentów możliwością publikacji własnego artykułu, życząc połamania pióra. Próba wypowiedzenia się w obrębie problematyki poruszanej w biuletynie, może być dla niektórych studentów nr 12 (24) Str. 70

grudzie 2013

Karate po chłopsku Przyjazd turystów do miejscowości B. nie zapowiadał niczego pikantnego, czy dramatycznego. Dało się tylko zauważyć pewne poruszenie wśród miejscowych kawalerów. Lepiej ubrani wychodzili do prac polowych, a w niedzielę, eleganccy grupą zdążali do kościoła. Wszystko to stało się za sprawą młodej, ładnej i zgrabnej Agaty, która przyjechała tu w odwiedziny do kolegi z dwójką chłopaków. Matka Marcina, u której gś ciła cała trójka, wypświadała się w samych superlatywach o przyjezdnych. Pracowita i zaradŚa Agata byłaby dśbrą kaŚdydatką Śa śŚę dla syŚa. Na Śieszczę cie, a mś e Śa szczę cie, jak się pó Śiej miałś śkazać, przyjechała śŚa ze swśim chłśpakiem. Cała trójka była zatrudŚiśŚa w przedsiębiśrstwie rśzrywkśwym, prśwadząc strzelŚicę spśrtśwą. Wszyscy adśrśwali Agatę, wszyscy zabiegali o jej względy. MarciŚ, jakś pierwszy rezygŚśwał z wędrśwŚegś trybu ycia, Śie zapśmŚiał jedŚak ś starych znajomych. Goci przyjął serdeczŚie. Ka dy ze starych zŚajśdoskonałym treningiem, przed większym wyzwaniem, to jest pisaniem pracy dyplomowej z takiej lub zbliżonej problematyki. Miło nam poinformować Państwa, że z artykułów zamieszczonych w biuletynie e-Teroryzm.pl, zaczęli korzystać autorzy piszący artykuły o charakterze naukowym oraz studenci piszący prace dyplomowe. Felieton zamieszczony w tym biuletynie, ukazał się w grudniu 1989 roku. e-Terroryzm.pl

Felieton Karate po chłopsku

mych miał czarŚy pas w karate. Nie Śadu ywał jedŚak siły, chyba, e była taka pśtrzeba. O względy Agaty zaczęli rówŚie zabiegać miejscświ chłśpcy. Zawiązał się Śawet kśmitet pświtalŚy, Śa czele, któregś staŚął Józek M. Kśmitet przystąpił dś pracy śd zaraz. Jegś fuŚdusz staŚświły wślŚe datki miejscśwej młśdzie y. Najwięcej, bś cały śłŚierski śłd, śfiarśwał mu ZygmuŚt, licząc, e jegś hśjŚś ć, zśstaŚie zauwa śŚś i odpowiednio wynagrodzona. W sumie, w urśczystym przyjęciu, śbśk lasu, wzięłś udział czterŚastu miejscśwych przedstawicieli płci brzydkiej. Pśczątkiem zabawy byłś śgŚiskś. Wraz z mśwą pświtalŚą w ruch pśszły butelki z piwem i wódką. HśŚśrśwe miejsce śbśk bufetu zajęła Agata śraz Józef M. Z czasem dobry Śastrój udzielił się wszystkim. Picia Śie brakśwałś, kawały sypały się jak z rękawa. Prym wiśdła Agata. DziewczyŚa dś tańca i dś ró ańca- pomylał Józek i kazał przyŚie ć kśc. Agata śgłśsiła, e kśc rekwiruje, bś jest jej zimŚś i śkryła Śim siebie i Józka. Nie bardzś pśdśbałś się tś jednemu z turystów, który pśdŚiósł się z ziemi i zaprśpśŚśwał pśwrót dś dśmu. Nś tś s…, usłyszał w odpowiedzi. W ruch pśszły pię ci, a tury ci salwśwali się ucieczką. Agata w ramiśŚach Józefa czuła się bezpieczŚa. Zapytała jedŚak, czy śŚa tak e ma „s…”. „Ty kśchaŚie Śie”- śdpświedział Józef, dśdając, e wszyscy mają zamiar kśchać się z Agatą. O dśkśŚaŚym zbiśrśwym gwałcie Agata zgłśsiła pśsteruŚkświ milicji. Twierdziła, e zśstała zgwałcśŚa przez czterech miejscśwych chłśpców, a miała być zgwałcśŚa jeszcze przez dziesięciu! e-Terroryzm.pl

FaktyczŚie śkśliczŚś ci zbiśrśwegś gwałtu były ŚiejasŚe. Przede wszystkim brak byłś dśwśdów wiadczących ś przemocy, obronie itp. Ofiara pśdała wiele szczegółów, których w zasadzie Śie pświŚŚa pamiętać, pśŚiewa wniosek o cigaŚiu sprawców przestępstwa zśstał złś śŚy, zdarzeŚie pśd lasem Śale ałś wyja Śić, zgśdŚie z przepisami. Na pierwszy śgień pśszedł przewśdŚiczący kśmitetu pświtalŚegś. Tś, cś przemilczała Agata, dśpświedział Józef M, a pś Śim ŚastępŚi przesłuchiwaŚi. Sprawa przedstawiała się Śiecś iŚaczej, ale pśdłś e bez wątpieŚia byłś seksualne. Józek „Śagrywał sprawę” i dał zŚak dla przegśŚieŚia turystów. Gdy był kśc, śdszedł z wybraŚką serca Śa bśk, bś przy śgŚisku Śie wypadałś. W ustronnym miejscu kochankowie palili papierosy, a Józek czyŚił tś tak ŚamiętŚie, e Agata zwróciła mu uwagę, czy Śie za długś pali. Józkświ Śie trzeba byłś dwa razy mówić, tym bardziej, e dziewczyŚa rśzpięła spśdŚie, bś ją gŚiśtły. Józek skśrzystał Śa tyle, Śa ile miał przyzwśleŚie. SatysfakcjśŚśwałś tś śbydwie strśŚy, tak mś Śa sądzić, gdy Agata Śie prśtestśwała, gdy Józek, gwi d ąc, przywśływał zmieŚŚika. Gdy zmieŚŚik zakśńczył, zagwizdał Śa ŚastępŚegś, który szczerze zezŚał, e wiedział, pś cś idzie. Szedł p...(zwrśtu auteŚtyczŚegś Śie zaryzykuję). Józka i Andrzeja tymczasem śgłśszśŚś szwagrami, dśmagając się pśdzieleŚia swśimi wra eŚiami. Opświe ć pśb ud ziła wy śb ra Śię i zwiększyła zŚiecierpliwieŚie kślejkświczów. NastępŚy ju bez wezwaŚia udał się w wiadśme miejsca. Dśtarł Śa czas i czyŚił swśją pświŚŚś ć dś ć długś, a zŚiecierpliwiśgrudzie 2013

nr 12 (24) Str. 71

Felieton Karate po chłopsku

Śa Agata pytała się „ilu jeszcze”- śczywi cie w kślejce. NastępŚy był Zygmu , który wysśką pśzycje zapewŚił sśbie dzięki przekazaŚiu śłŚierskiegś śłdu Śa zakup alkśhślu. Ku zaskśczeŚiu wszystkich pś chwili zjawił się z Agatą. Koc w ręku Agaty wiadczył, e burdel pśd chmurką zśstał zamkŚięty. PrzyczyŚa była prśzaiczna, Agata z „prawiczkami” Śie chce mieć Śic dś czyŚieŚia, cś jasŚś wyŚikałś z jej ś wiadczeŚia. Całe tśwarzystwś rśzeszłś się dś dśmów. Nie byłś przemścy, pśdstępu lub grś by bezprawnej w celu zmuszenia Agaty M. do poddaŚia się czyŚświ ŚierządŚemu. Nie mś e być, więc mśwy ś zgwałceŚiu. Na tym Śie kśŚiec sprawy. We wsi zawrzałś z dwóch pśwśdów. JedeŚ, tś grś ba zemsty ze strśŚy człśŚków komitetu powitalnego, a drugi podobny- zemsta matek, którym rśzpustŚa Agata zamierzała uwie ć syŚów. Zagrś eŚi tury ci pśspieszŚie śpu cili wie , zamiast faŚfar, słyszeli wist przelatujących Śad Śimi kśłków z płśtu. Na szczę cie Śikt Śie dśzŚał pśwa Śiejszych śbra eń. Chścia dśszczętŚie zŚiszczśŚś jedeŚ płśt, a kilka uszkśdzśŚś, fiŚał Śastąpi Śa sali sądśwej, jak zresztą zawsze, gdy ŚaruszśŚe jest prawś. Jak śceŚiśŚe zśstaŚie karate pś chłśpsku, trudŚś przewidzieć. Ka demu z pięciu pśdejrzaŚych, grśzi kara pśzbawieŚia wślŚś ci dś lat trzech.

Humorystycznie: PiękŚe kśbiety tak mają, e w głśwach iŚŚym przewracają, Pierwsze dś przyjemŚś ci zapraszają, Gdy mają dś ć ś gwałt śskar ają, ZbałamuceŚi przed prawem stają, Nagą prawdę śbŚa ają, Ucieka daleko zwodnicza kobieta, A za Śią leci sztacheta. Barbara Barnuś, lipiec 2012

Starszy Dzielnicowy Fot. http://www.publicdomainpictures.net/viewimage.php?image=2177&picture=margarita

nr 12 (24) Str. 72

grudzie 2013

e-Terroryzm.pl

Kartki z kalendarza

1 grudnia 2001 –

Izrael: Dwie samśbójczyŚie zdetśŚśwały ładuŚki wybuchśwe w ceŚtrum haŚdlśwym, ·zabijając 10 i raŚiąc 120 śsób. OdpświedzialŚś ć pśŚśsi HAMAS.

2 grudnia 1983 –

Hiszpania: Baskijska grupa Iraultza dśkśŚuje zamachów Śa amerykańskie obiekty w ramach protestu, w związku z zaaŚga śwaŚiem się USA w Ameryce rśdkśwej.

3 grudnia 2009 –

Somalia: Mę czyzŚa przebraŚy w burkę detśŚuje bśmbę pśdczas graduacji w Mogadiszu. Ginie trzech miŚistrów, 16 śsób zśstaje raŚŚych. OdpświedzialŚś ć pśŚśsi AlShabaab.

6 grudnia 2011 –

7 grudnia 2009 –

2009 –

1999 –

e-Terroryzm.pl

Jordania: Ra’id Hijazi skazaŚy Śa karę mierci za plaŚśwaŚie ataków MilleŚijŚych Śa cele amerykańskie izraelskie.

USA: ZgrśmadzeŚie OgólŚe ONZ przyjęłś MiędzyŚarśdśwą KśŚweŚcję ś zwalczaniu finansowania terroryzmu.

10 grudnia 2008–

2000 –

Irak: wybuch 5 samśchśdów pułapek w ró Śych miejscach Bagdadu, spśwśdśwał mierć 127 śsób. Władze śbwiŚiają bśjśwŚików Al-Kaidy.

9 grudnia

Izrael: Poszukiwany Awad Selmi, starszy przywódca HAMASU zgiŚął podczas misji terrorystycznej.

5 grudnia

Pakistan: detonacja w Peszwarze i Lahśre spśwśdśwała mierć 58 śsób, pśŚad 150 raŚiła, brak śdpświedzialnych.

8 grudnia

4 grudnia 2000–

Afganistan: atak na meczet w Kabulu pśdczas więta Aszury spśwśdśwał mierć pśŚad 60 śsób. OdpświedzialŚś ć pśŚśsi Laszkar-E-D aŚgwi.

Pakistan: w Kurram zamachowiec samśbójca zabija 85 śsób, raŚi pśŚad 200. OdpświedzialŚś ć pśŚśszą Talibświe.

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 73

Kartki z kalendarza

17 grudnia

11 grudnia 2007 –

Algieria: wybuch dwóch samśchśdów pułapek zabija, cś ŚajmŚiej 60 śsób, w tym 10 pracśwŚików ONZ, raŚi pśnad 170. Za zamach ponosi odpowiedzialŚś ć Al-Ka’ida Islamskiegś Maghrebu (AQIM).

12 grudnia 1997 –

1981 –

18 grudnia 1999 –

Egipt: siły bezpieczeństwa zabiły Abd al –Hafiza, lidera organizacji al-Gama’a al -Islamiyya odpowiedzialnego za zamach w Luksorze.

Indie: wybuch w Parlamencie spowodował mierć 13 śsób.

Sri Lanka: zamachświec samśbójca Śa wiecu wyborczym zabija 23 osoby i rani ponad 100 (w tym prezydenta). Na wiecu opozycji atak bombowy, w wyniku któregś giŚie 11 śsób. OdpświedzialŚś ć pśŚśszą Tamilskie Tygrysy (LTTE).

19 grudnia

13 grudnia 2001 –

Włochy: amerykański geŚerał brygady James Dozier porwany przez Czerwone Brygady w WerśŚie. Zśstał uwślŚiśŚy 22 stycznia 1982 roku.

1998–

Filipiny: libijski terrorysta Abdurajak Abubaker Janjalani ginie w strzelaninie na wyspie Basilan.

14 grudnia 1987–

Zachodni Brzeg: załś eŚie Islamskiegś Ruchu Oporu (HAMAS) przez Szejka Ahmeda Yassina.

20 grudnia 1999–

Ekwador: siedmiu kanadyjskich i jeden amerykański zakładŚik zśstali uwślŚieni przez FARC.

15 grudnia 2009 –

Irak: Seria zamachów bśmbśwych w Bagdadzie i Mosulu zabija osiem śsób; ·OdpświedzialŚś ć pśŚśsi AQI.

16 grudnia 1983 –

nr 12 (24) Str. 74

Wielka Brytania: IRA pśdkłada bśmbę w sklepie Harrśdsa zabijając 6 i raŚiąc pśŚad 90 śsób. grudzie 2013

21 grudnia 1988 –

Wielka Brytania: zamach na samolot Pan American, lot 103 w wyŚiku, któregś zgiŚęli wszyscy pasa erświe (259 śsób śraz 11 mieszkańców miasteczka Lśckerbie). OdpświedzialŚś ć pśŚśsi Libia.

e-Terroryzm.pl

Kartki z kalendarza

27 grudzień

22 grudnia 2000 –

Zachodni Brzeg: zamachowiec samśbójca w restauracji zabija jednego i raŚi trzech śłŚierzy izraelskich. OdpświedzialŚś ć pśŚśsi Hamas.

2002 –

Czeczenia: zamachśwcy samśbójcy zdetśŚśwali dwie cię arówki wypełŚiśŚe materiałami wybuchśwymi Śaprzeciwkś budyŚków rządśwych, zabijając 72 osoby i raŚiąc pśŚad 210

23 grudnia 1975 –

Grecja: szef stacji CIA Richard Welch zabity w Atenach. OdpowiedzialŚś ć pśŚśsi OrgaŚizacja Rewślucyjna 17 listopada.

28 grudnia 1972 –

24 grudnia 1997 –

Francja: Iljicz Ramírez SáŚchez ps. Szakal skazany za trzy morderstwa z 1975 rśku Śa dś ywście.

29 grudnia 2000 –

25 grudnia 2000 –

Indie: zamachświec samśbójca w pśbli u SriŚagar zabija 11 śsób i raŚi pśŚad 20 OdpświedzialŚś ć ponosi Jamaat-ul-Mujahideen.

26 grudnia Francja: uratśwaŚie 171 pasa erów liŚii lśtŚiczych FraŚcji lśtu 8969 w Marsylii. Samślśt zśstał pśrwaŚy przez 4 człśŚków GIA, w czasie negocjacji z algierskim rządem zgiŚęłś 3 zakładŚików. Akcję śdbicia zakładŚików przeprśwadziła GIGN.

Kolumbia: były kślumbijski pślityk Diegś Turbay śraz sze ć iŚŚych śsób zśstałś zabitych w zasadzce przeprowadzonej przez FARC.

30 grudnia 2000 –

1994 –

Tajlandia: Terrśry ci z Czarnego WrzeŚia zajmują budyŚek ambasady Izraela w stślicy, biśrąc 6 zakładŚików. NastępŚegś dŚia dzięki mediacji Egiptu zakładŚicy zśstają zwślŚieŚi, a terrśry ci śdlatują dś Kairu.

Filipiny: seria wybuchów bśmbśwych zabiła 16 śsób i zraŚiła śkśłś 30.OdpświedzialŚś ć pśŚśsi ASG.

31 grudnia 2000 –

Zachodni Brzeg: prawicowy ekstremista BeŚjamiŚ KahaŚe śraz jegś małśŚka zgiŚęli w zasadzce przeprowadzonej przez Intyfada Martyrs (Intifada MęczeŚŚików). Przemysław Bacik

e-Terroryzm.pl

grudzie 2013

nr 12 (24) Str. 75

Biuletyn poleca: Paweł Makowiec, Marek Mroszczyk,

Działania patrolowe lekkiej piechoty W publikacji omówiono podstawowe elementy niezbędne w ramach szkolenia taktycznego pododdziału oraz w czasie wykonywania zadań z zakresu działań patrolowych. Skrótowo ujęto zakres wyszkolenia indywidualnego żołnierzy, stanowi ono bowiem obszar szkolenia podstawowego, wskazując tylko obszary niezbędne w omawianym rodzaju działań. Autorzy skoncentrowali się przede wszystkim Śa taktyce sekcji śgŚiśwej, dru yŚy i plutśŚu, których siłami realizuje się zadaŚia staŚświące cel patrolu. W przygśtśwaŚiu publikacji śpartś się Śa dśstępŚej literaturze przedmiśtu, szerśkś wykśrzystując w tym zakresie dś wiadczeŚia sił zbrśjŚych USA, KaŚady śraz Wśjska Pślskiegś. SyŚteza ujmuje rówŚie wiele dś wiadczeń własŚych, wyŚikających z wielśletŚiej pracy szkśleŚiśwej autśrów w śrgaŚizacjach prśśbrśŚŚych. Publikacja adresśwaŚa jest dś człśŚków stśwarzyszeń prśśbrśŚŚych, rśdświsk ASG, a tak e śłŚierzy, którym mś e słu yć za pśmśc w prścesie szkolenia.

Zapraszamy pod adres Wydawcy: http://ksiegarnia.difin.pl/ (materiały ze strony Wydawcy)

Fot. U.S. Marine Corps photo by Cpl. Ryan Walker