Η συμφωνία Ελλάδας COSCO για την παραχώρηση του ΟΛΠ. Μια συσχέτιση με το περιφερειακό στρατηγικό σχεδιασμό της Κίνας για την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια.

Η συμφωνία Ελλάδας – COSCO για την παραχώρηση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς. Μια συσχέτιση με το περιφερειακό στρατηγικό σχεδιασμό της Κίνας για την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Λιούμπας Ανδρέας * Η ολοκλήρωση της συμφωνίας για την μεταβίβαση του 67% των μετοχών του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) στην China COSCO Shipping Corporation limited (COSCO) 1 υπήρξε αναμφίβολα μια σημαντική κίνηση πρωτίστως οικονομικής 2 και ευρύτερα στρατηγικής σημασίας. 3 Με την επισφράγιση της σηματοδοτείται η ένταξη της χώρας μας στις προβλέψεις του περιφερειακού σχεδιασμού της Κίνας για την Μεσόγειο 4 και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το παραπάνω γεγονός ισοδυναμεί με γεωπολιτική αναβάθμιση όπως επιβεβαιώθηκε από τις δηλώσεις του κινέζου Προέδρου Xi Jinping και του Πρωθυπουργού Li Keqiang κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Κίνα. 5 Στο παρόν κείμενο εκτίθενται, εξαιρετικά συνοπτικά, ορισμένες πτυχές του παγκόσμιας κλίμακας στρατηγικού σχεδίου της Κίνας υπό τον τίτλο The Belt and Road Initiative, 6 γνωστότερο στην χώρα μας ως «Νέος Δρόμος του Μεταξιού». Ειδικότερα παρουσιάζονται στοιχεία της κινέζικης στρατηγικής για την ανατολική μεσόγειο καθώς και την ανατολική και κεντρική Ευρώπη, όπως αυτά προκύπτουν από τις ενέργειες και τις δηλώσεις αξιωματούχων, τα οποία παρουσιάζουν αυξημένο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά στην πληρέστερη κατανόηση της σημασίας της συμφωνίας. Η υπογραφείσα συμφωνία ενσωματώνει τον ΟΛΠ στον Νέο Δρόμο του Μεταξιού και τον καθιστά βασικό κόμβο των υφιστάμενων και σχεδιαζόμενων εμπορικών διαδρομών της Μεσογείου καθώς και νότια πύλη εισόδου της Κίνας στην ΕΕ. 7 Σύμφωνα με τα επενδυτικά σχέδια που έχουν δημοσιοποιηθεί, αν το σχέδιο υλοποιηθεί όπως έχει προγραμματιστεί, κατά τα επόμενα χρόνια ο Πειραιάς αναμένεται να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορικό και τουριστικό λιμάνι της Μεσογείου ενώ ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός στοχεύει να φέρει τον ΟΛΠ στην κορυφαία θέση της Ευρώπης και μεταξύ των μεγαλύτερων λιμένων στον κόσμο σε συγκεκριμένες κατηγορίες υπηρεσιών. 8 Σύμφωνα με το σχεδιασμό η διασύνδεση του λιμανιού (θαλάσσιο σκέλος του Δρόμου του Μεταξιού) με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο θα συνδέσει τον Πειραιά, διαμέσου των Βαλκανίων, με την κεντρική και ανατολική Ευρώπη (κόμβος του χερσαίου σκέλους του Δρόμου του Μεταξιού). Η Κίνα φέρεται να επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για τις θαλάσσιες διαδρομές της ανατολικής Μεσογείου όσο και για τις δυνατότητες που παρουσιάζει η ανατολική Ευρώπη σε οικονομικό (επενδύσεις στο τομέα των υποδομών) και

*

Υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο Ερευνητής, Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) Αρωγό Μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ)

γεωπολιτικό επίπεδο (ενίσχυση της δυνατότητας έμμεσου επηρεασμού κρατών – μελών της ΕΕ). 9 Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Κίνας για την ανατολική Ευρώπη έγινε σαφές με την ίδρυση μιας πλατφόρμας συνεργασίας και διαλόγου μεταξύ της ίδιας και 16 χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης (11 μέλη της ΕΕ και 5 υποψήφια μέλη). Στις 26 Νοεμβρίου 2013 οι 16 + 1 χώρες πραγματοποίησαν Διάσκεψη στο Βουκουρέστι στην οποία συμφωνήθηκαν το πλαίσιο και οι στόχοι της συνεργασίας τους. 10 Μεταξύ των στόχων περιλαμβάνονται η διασύνδεση Κίνας – Αν. Ευρώπης μέσω διεθνούς ταχείας εμπορικής σιδηροδρομικής γραμμής η οποία θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τα υφιστάμενα δίκτυα που διασχίζουν την Ασία 11. Εντός του παραπάνω πλαισίου η συμφωνία για τον ΟΛΠ μπορεί δυνητικά να αποτελέσει έναν πολλαπλασιαστή δυνατοτήτων για την Κίνα δεδομένου ότι φέρνει στο προσκήνιο την δυνατότητα μιας «Βαλκανικής σιδηροδρομικής οδού». Η υπόψη δυνατότητα σύνδεσης του κόμβου της Αν. Ευρώπης με την πύλη εισόδου της Κίνας στην ΕΕ θα μπορεί να παρέχει πρόσβαση στην ευρύτερη αγορά της βαλκανικής και θα ολοκληρώνει το δίκτυο μεταφορών της ανατολικής Ευρώπης που συνδέεται με το σχέδιο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» Σε ό,τι αφορά στην θαλάσσια περιοχή της Μεσογείου ευρύτερα και της Ανατολικής Μεσογείου ειδικότερα αυτό που πρέπει καταρχήν να επισημανθεί είναι το γεγονός της αύξησης της κινέζικης παρουσίας μετά τις εξεγέρσεις που προκάλεσε σε σειρά κρατών η επονομαζόμενη «Αραβική Άνοιξη». Το Πεκίνο βρέθηκε προ εκπλήξεως την περίοδο των αναταραχών και έκτοτε αποφάσισε να λάβει σημαντικά μέτρα για να διασφαλίσει τα συμφέροντα των κρατικά ελεγχόμενων εταιρειών του στην αφρικανική ακτή της Μεσογείου ενισχύοντας, μεταξύ άλλων, την παρουσία του Πολεμικού Ναυτικού στην ευρύτερη περιοχή. 12 Δεδομένου ότι το Πεκίνο μέχρι σήμερα δεν έχει αναπτύξει εκτός Κίνας βάσεις για τον ελλιμενισμό, ανεφοδιασμό και συντήρηση των πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού αναγκάζεται να στηρίζεται στους λιμένες του εξωτερικού στους οποίους έχει τον διοικητικό έλεγχο ή την ιδιοκτησία προκειμένου να υλοποιήσει τα παραπάνω. Σε αυτό το πλαίσιο το λιμάνι του Πειραιά εξαιτίας των υποδομών που έχει ή σχεδιάζεται να αποκτήσει καθώς και εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης αποκτά θέση σε θεωρητικά σενάρια προβολής ναυτικής ισχύος της Κίνας στην Αν. Μεσόγειο. Πιθανά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν για τη χώρα εντοπίζονται σε ενδεχόμενους ανταγωνισμούς ισχύος ή διαφορές αντιλήψεως μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στην περιοχή καθώς η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ. 13 Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω σε συνοπτική μορφή συντείνουν στην εκτίμηση ότι η παραχώρηση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς εμπλέκει ενεργά την χώρα στα σχέδια της Κίνας για την υπο – περιφέρεια της Αν. Ευρώπης και της Μεσογείου. Τα ενδεχόμενα οφέλη αλλά και τα πιθανά προβλήματα μιας τέτοιας εμπλοκής μένει να εξεταστούν ενδελεχώς προκειμένου να αναπτυχθούν οι βέλτιστες πολιτικές εκμετάλλευσης των πλεονεκτημάτων και ελαχιστοποίησης των ρίσκων προς όφελος της χώρας.

Το πλήρες κείμενο της Σύμβασης Παραχώρησης: http://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bcc26661-143b-4f2d-8916-0e0e66ba4c50/p-limenpap-sunolo.pdf ημερομηνία ανάκτησης: 24 Αυγ 2016 2 Ναυτεμπορική, 08 Μαρτίου 2016: http://www.naftemporiki.gr/finance/story/1077420/iobe-sto-08-tou-aep-to-ofelos-apo-tinidiotikopoiisi-tou-olp ημερομηνία ανάκτησης: 24 Αυγ 2016 3 Chinese Investment in the Port of Piraeus, Greece: The Relevance for the EU and the Netherlands: https://www.clingendael.nl/sites/default/files/2014%20%20Chinese%20investment%20in%20Piraeus%20-%20Clingendael%20Report.pdf ημερομηνία ανάκτησης: 23 Αυγ 2016 Why COSCO’s investment in Piraeus is good news for Greece and China: http://chinaandgreece.com/12205/ ημερομηνία ανάκτησης: 22 Αυγ 2016 The geopolitical implications of Sino-Greek relations: https://www.clingendael.nl/publication/geopolitical-implications-sino-greek-relations0?lang=nl ημερομηνία ανάκτησης: 23 Αυγ 2016 4 China drops anchor in Mediterranean ports: http://blog.merics.org/en/blog-post/2016/05/25/china-drops-anchor-in-mediterraneanports.html ημερομηνία ανάκτησης: 23 Αυγ 2016 5 Ναυτεμπορική, 05 Ιουλίου 2016: http://www.naftemporiki.gr/story/1124330/peraitero-enisxusi-ton-sxeseon-me-tin-elladaproaniggeile-o-kinezos-proedros ημερομηνία ανάκτησης: 23 Αυγ 2016 Ναυτεμπορική, 11 Ιουλίου 2016: http://www.naftemporiki.gr/finance/story/1126387/thetiko-momentoum-stis-sxeseis-elladaskinas ημερομηνία ανάκτησης: 21 Αυγ 2016 6 Action plan on the Belt and Road Initiative: http://english.gov.cn/archive/publications/2015/03/30/content_281475080249035.htm ημερομηνία ανάκτησης: 22 Αυγ 2016 7 China Daily, 5 Jul 2016 http://europe.chinadaily.com.cn/china/2016-07/05/content_25964906.htm ημερομηνία ανάκτησης: 22 Αυγ 2016 8 Ημερίδα: «Πειραιάς και Νέες Ευκαιρίες Ανάπτυξης στην Ελλάδα»: http://chinaandgreece.com/el/%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B4%C E%B1-%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%B9%CE%AC%CF%82%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BD%CE%AD%CE%B5%CF%82%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/ ημερομηνία ανάκτησης: 22 Αυγ 2016 http://www.naftemporiki.gr/finance/story/1065589/poio-einai-to-epixeirisiako-sxedio-tis-coscogia-ton-peiraia 9 Central and Eastern Europe’s courtship with China: Trojan horse within the EU? http://www.eias.org/wp-content/uploads/2016/02/EU-Asia-at-a-glance-Richard-TurcsanyiChina-CEE.pdf ημερομηνία ανάκτησης: 21 Αυγ 2016 10 The Bucharest Guidelines for Cooperation between China and Central and Eastern European Countries http://www.china-ceec.org/151/2015/01/26/41s5603.htm ημερομηνία ανάκτησης: 21 Αυγ 2016 11 ADB, 2006, Connecting Central Asia: http://www.adb.org/sites/default/files/publication/172526/connecting-central-asia-roadmap.pdf ημερομηνία ανάκτησης: 19 Αυγ 2016 1

12

China’s Strategic Shift Toward the Region of the Four Seas: http://www.rubincenter.org/wp-content/uploads/2013/03/Lin-YA-au1-PDF.pdf ημερομηνία ανάκτησης: 19 Αυγ 2016 13 China in the Eastern Mediterranean: https://www.clingendael.nl/publication/china-eastern-mediterranean ημερομηνία ανάκτησης: 21 Αυγ 2016