Παναγιώτης Φ. Ντιντής
ΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΕΜΒΑΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΗΣ Εμβατήρια δεν είναι μόνο οι μουσικές συνθέσεις που ακούμε σε μια παρέλαση αλλά είναι και διάφορα κομμάτια που εκτελούνται στις λιτανείες (Marcia trionfale) και στους επιταφίους - νεκρικές πομπές (Marcia funebre). Ο σκοπός λοιπόν των εμβατηρίων είναι ο συντονισμός του βηματισμού πολυάριθμου πλήθους και ανάλογα με την τελετή όπου ακούγονται διαφέρουν ως προς την ταχύτητα (tempo). Τα Ελληνικά εμβατήρια ταχύτητος παρελάσεως (110-120 χτύποι το λεπτό) για τις Ένοπλες Δυνάμεις ας πούμε πως χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα εμβατήρια του Στρατού Ξηράς, κάποια από τα οποία θα αναλύσουμε παρακάτω. Η δεύτερη κατηγορία τα εμβατήρια του Πολεμικού Ναυτικού, και η τρίτη τα εμβατήρια της Πολεμικής Αεροπορίας. Κάποια εμβατήρια είναι κοινά και για τις τρεις Δυνάμεις εφόσον μιλούν γενικά για την Ελλάδα. Γιατί εμβατήρια;
όμως
γράφτηκαν
τα
στρατιωτικά
Ένας λόγος είναι πως γράφτηκαν για να συνοδεύουν μελωδικά και ρυθμικά τα στρατιωτικά αγήματα στις πορείες τους και ο δεύτερος λόγος είναι πως ένα εμβατήριο με στίχους γνωστούς στον στρατιώτη, εν καιρώ πολέμου και όχι μόνο, μπορεί να τον ενθαρρύνει, να του δώσει δύναμη και αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας έτσι ώστε ο ίδιος και κάθε στέλεχος να μένουν πιστοί στο καθήκον τους. Δεν είναι απόλυτο όμως ένα εμβατήριο να έχει στίχους. Υπάρχουν ελληνικά εμβατήρια για τα οποία δεν έχουν γραφτεί στίχοι. Ένα από αυτά είναι το εμβατήριο «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» σε μουσική του Αντχη Μουσικής ε.α. και τέως Δντή Μουσικού Σώματος, Μαργαρίτη Καστέλλη το οποίο εμβατήριο κατά το Νικηφόρο Νευράκη, θεωρήθηκε το εντεχνότερο ελληνικό εμβατήριο. Σε μια παρέλαση ακούγονται σταθερά κάποια εμβατήρια τα οποία, αν και μερικά από αυτά πολύ παλαιά, διατηρούν τη μουσικότητα τους αναλλοίωτη μέχρι και σήμερα. Ένα από τα παλαιότερα είναι το «ΕΥΖΩΝΑΚΙ» για το οποίο δεν γνωρίζουμε τον συνθέτη του. Προφορικές μαρτυρίες λένε πως κατά τους αγώνες του στρατού μας στη Μικρά Ασία, τραγουδιόταν από τους στρατιώτες. Το «ΕΥΖΩΝΑΚΙ» το έχει διασκευάσει ο Αντχης ΜΣ ε.α. Αναστάσιος Ρεμούνδος. Ένα άλλο εμβατήριο, ίσως το γνωστότερο σε όλους, το οποίο θεωρείται μέχρι σήμερα ένα από τα αριστουργηματικότερα είναι το «ΠΕΡΝΑΕΙ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ» σε
μουσική του Τχη ΜΣ ε.α. Διονυσίου Βισβάρδη και σε στίχους του Τχη Κ. Γκικόπουλου. Το εμβατήριο αυτό
γράφτηκε το 1935, περίοδο όπου ο συνθέτης υπηρετούσε στη Στρατιωτική Μουσική του Γ’ Σώματος Στρατού. Αφού πρώτα παίχτηκε για τον στρατηγό Παπάγο, εγκρίθηκε από το Γ’ Σώμα με έπαινο (αριθμ. πρωτ. 3383/1410/27-71935/Γ΄ΣΣ/ΙΙΙο Γραφ.), «ίνα παιανίζεται υπό των στρατιωτικών μουσικών κατά τας εκάστοτε παρελάσεις του στρατεύματος» και συντέλεσε στο ακμαίο ηθικό του ελληνικού λαού στον πόλεμο του 1940. Ας περάσουμε στο εμβατήριο «ΠΙΝΔΟΣ». Ένα κομμάτι που αναφέρεται στις μάχες που έδωσε ο στρατός μας στα βουνά της Πίνδου και συγκεκριμένα τονίζει τη δράση των ανδρών του Σχη Δαβάκη. Είναι σε μουσική του Τχη ΜΣ ε.α. Ελευθερίου Μαυρομμάτη, τέως Δντή Μουσικού Σώματος και σε στίχους Τχη Κ. Γκικόπουλου. Η «ΠΙΝΔΟΣ» έχει καθιερωθεί να ακούγεται στην παρέλαση ης ης της 28 Οκτωβρίου, αλλά όχι και σε αυτήν της 25 Μαρτίου, διότι οι στίχοι αναφέρονται αποκλειστικά στον Ελληνοιταλικό πόλεμο. Συνήθως οι διακλαδικές πλέον μπάντες των Ε.Δ. ανοίγουν με αυτό το εμβατήριο στην ης ης παρέλαση της 28 Οκτωβρίου. Στην παρέλαση της 25 Μαρτίου αντί για την «ΠΙΝΔΟ» ανοίγουν με το εμβατήριο «ΟΛ’ Η ΔΟΞΑ ΟΛ’ Η ΧΑΡΗ» σε διασκευή του Αντχη ΜΣ ε.α. Αριστείδη Καζαντζή. Ένα άλλο εμβατήριο το οποίο ουσιαστικά δεν ήταν από την αρχή εμβατήριο απλά διασκευάστηκε σε εμβατηριακή μορφή, είναι το παραδοσιακό «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ», ο οποίος με τη διασκευή μετονομάστηκε σε «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΞΑΚΟΥΣΤΗ». Η πρώτη εμβατηριακή διασκευή έγινε από τον Αντχη ΜΣ ε.α., τέως Δντη Μουσικού Σώματος Στρατού και Τρικαλινό στην καταγωγή κύριο Φίλιππο Γκίτσα. Ο «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ» είναι ένα από τα Ελληνικά παραδοσιακά άσματα, του οποίου η ρίζα ξεκινάει από τους Ακρίτες υπερασπιστές του Βυζαντίου. Από το 1992 και έκτοτε παιανίζεται
Παναγιώτης Φ. Ντιντής Το άλλο εμβατήριο είναι ο «ΑΕΡΟΠΟΡΟΣ», εμβατήριο της Πολεμικής Αεροπορίας, το οποίο γράφτηκε πριν το, 1937 και είναι σε στίχους του Αντχη ΜΣ ε.α. Α. Φραντζή και σε μουσική του Τχη ΜΣ ε.α. και τέως Γενικό Επιθεωρητή Στρατιωτικών Μουσικών Σ. Καίσαρη.
συνεχώς σε εκδηλώσεις ενισχύοντας και προβάλλοντας την Ελληνικότητα της Μακεδονίας μας. Πολλοί συνθέτες ακόμη έχουν διασκευάσει το τραγούδι αυτό και το έχουν κάνει Σουίτα όπως: ο Τχης ΜΣ ε.α. Διονύσιος Βισβάρδης και ο Ανθστής ΜΣ ε.α. και νυν μουσουργός Βασίλειος Δέλλιος. Ο επίσημος-αρχικός του τίτλος του είναι «ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ» όμως είναι γνωστό σε όλους ως «Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ». Είναι και αυτό ένα από τα γνωστότερα κομμάτια που αναφέρεται γενικά στην πατρίδα και στις δυνάμεις του στρατού της. Το έχει
Επίσης υπάρχουν πολλά ακόμη εμβατήρια του Στρατού τα οποία εκτελούνται σε ειδικές περιστάσεις ή αποκλειστικά σε κάποια σώματα και υπάρχουν και άλλα, τα οποία με το πέρασμα του χρόνου έπαψαν να εκτελούνται. Κάποια από αυτά τα εμβατήρια είναι: «ΤΟ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟ», «ΑΠΟ ΦΛΟΓΕΣ Η ΚΡΗΤΗ», «ΓΥΡΝΟΥΜ’ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ», «Η ΘΡΑΚΗ ΜΑΣ», «Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ» (Γ. Φρέν), «Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ» (Α. Κοντού), «Η ΣΗΜΑΙΑ ΜΑΣ», «ΚΥΠΡΟΣ», «ΜΑΥΡ’ ΕΙΝ’ Η ΝΥΧΤΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ», «ΜΙΚΡΕ ΜΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ», «ΣΤΑ ΚΑΝΟΝΙΑ», «ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ», «ΤΡΕΜΠΕΣΙΝΑ», «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΥΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ», «ΥΜΝΟΣ ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ», «Χ ΜΕΡΑΡΧΙΑ», «ΕΛΛΑΣ Η ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ», «ΧΑΛΥΒΔΙΝΕΣ ΨΥΧΕΣ», «ΤΟ Α’ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ», «ΙΠΠΙΚΟ», «ΔΑΦΝΕΣ – ΜΥΡΤΙΕΣ», «ΕΥΕΛΠΙΣ», η «1 ΣΤΡΑΤΙΑ», «ΣΧΟΛΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ», «Η ΜΑΧΗ», «ΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ», «ΡΙΜΙΝΙ» και πολλά άλλα. Μπορεί κανείς μέσω διαδικτύου να αναζητήσει και να ακούσει διάφορα εμβατήρια, άλλα γνωστότερα, άλλα όχι, άλλα πιο εύηχα στα αυτιά μας , άλλα λιγότερο, αλλά όλα γραμμένα για να εξυπηρετήσουν τον λόγο ύπαρξής τους, την τόνωση του εθνικού φρονήματος των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Άρθρο του Παναγιώτη Φ. Ντιντή Μουσικού, Πτυχιούχου Ειδικού Αρμονίας & Ενοργάνωσης Πνευστών Οργάνων - Διεύθυνσης Μπάντας, Μέλους της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων. e-mail:
[email protected] ΤΡΙΚΑΛΑ 21/9/2015
συνθέσει ο Λέων Ρηγίδης και είναι σε στίχους του Π. Κολακλίδη. Το έργο αυτό έχει αποσπάσει το πρώτο βραβείο σε μουσικό διαγωνισμό εμβατηρίων που διοργάνωσε το 1945 το Γενικό Επιτελείο Στρατού & έχει χαρακτηριστεί «Ελληνικό Τραγούδι» το Σεπτέμβριο του 1947. Συνήθως οι διακλαδικές μπάντες των Ε.Δ. το παίζουν στο κλείσιμο των παρελάσεων χωρίς βέβαια αυτό να είναι απολύτως καθιερωμένο. Πέρα από τα εμβατήρια που είδαμε παραπάνω, συνήθως εκτελούνται και δύο ακόμη. Το ένα είναι ο «ΝΑΥΤΗΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ», ένα εμβατήριο του Πολεμικού Ναυτικού το οποίο γράφτηκε το 1912 σε μουσική και στίχους του Κ. Λυκόρτα το οποίο είναι αφιερωμένο στον τότε Αρχηγό Στόλου Ναύαρχο Π. Κουντουριώτη.
Πηγές: Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διαδίκτυο, Προσωπικές Έρευνες, Φ. Γκίτσας
Η Στρατιωτική Μουσική Φρουράς Αθηνών της ΑΣΔΥΣ σε επίσημη αλλαγή φρουράς στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα. Στιγμή ανάκρουσης του Εθνικού Ύμνου!!!
