Ο HUGO PRATT ΚΑΙ ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΥΗΣΗΣ» - Μια (τεκτονική) ιστορία για τον Corto Maltese

Ο HUGO PRATT ΚΑΙ ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΥΗΣΗΣ» Μια (τεκτονική) ιστορία για τον Corto Maltese

1.

Ο Κόρτο

Μαλτέζε (Corto Maltese)

είναι

ο

περίφηµος

ήρωας

του Ούγκο

Πραττ (HugoPratt) και πρωταγωνιστής µιας σειράς εικονογραφηµένων ιστοριών. Κατά τον δηµιουργό του γεννήθηκε στη Μάλτα το έτος 1887 και είναι ο µοναδικός εκτός γάµου γιός µιας όµορφης Μαλτέζας τσιγγάνας και ενός Άγγλου ναυτικού από την Κορνουάλη. Δηµιουργός του Κόρτο Μαλτέζε ήταν ο Ούγκο Πραττ που γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου του 1927 στο Ρίµινι και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Βενετία, εν συνεχεία δε τα εφηβικά του χρόνια στην Αιθιοπία. Το 1945, επιστρέφει στην αγαπηµένη του Βενετία, φοιτά στην εκεί περιώνυµη Σχολή Καλών Τεχνών, και το 1950 µετοικεί στην Αργεντινή, στο Μπουένος Άιρες, στην «πόλη που δεν κοιµάται ποτέ λικνιζόµενη αέναα στον απόκρυφο ρυθµό του τανγκό, της λυπηµένης σκέψης που έγινε χορός», όπως ο ίδιος γράφει. Την περίοδο 1959-1960 ζει στο Λονδίνο απ" όπου επανέρχεται στην Αργεντινή για να ξαναφύγει το 1962 στην Ιταλία. Εκεί το 1967 δηµιουργεί τον Κόρτο Μαλτέζε. Το 1975 εγκαθίσταται στο Παρίσι, ενώ τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 1984 και µετά, τα

περνά στην Ελβετία, σε ένα χωριό κοντά στη Λωζάνη, όπου και πεθαίνει, στις 20 Αυγούστου του 1995. Ο Κόρτο Μαλτέζε δεν είναι το µοναδικό δηµιούργηµα του Πραττ. Συνέχισε καθ’ ‘ολη του τη ζωή ακάθεκτος ως γραφίστας να γεννά ήρωες και το ίδιο έκανε και µετά την είσοδο στη σκηνή του Κόρτο Μαλτέζε (1967). Ο Πραττ θεωρείται σήµερα ως ένας από τους µεγαλύτερους δηµιουργούς µυθικών περιπετειών, οι οποίες φέρουν ως χαρακτηριστικό του στίγµα την περιρρέουσα νοσταλγική ατµόσφαιρα µιας εποχής που χάνεται οριστικά. Αναµφισβήτητα ο Κόρτο Μαλτέζε αποτελεί την κατεξοχήν κορυφαία του σύλληψη, η οποία µεταµόρφωσε τα κόµικς από λαϊκή κουλτούρα (pop culture) σε κουλτούρα της υψηλής διανόησης (elite culture). Τα δρώµενα στα οποία πρωταγωνιστεί ο Κόρτο (ακόµα κι όταν εµφανίζεται ψυχρά αποστασιοποιηµένος από αυτά), ξετυλίγονται σε 29 διαφορετικές περιπέτειες που παρά τον έντονο φαντασιακό και πολλές φορές αποκρυφιστικό τους χαρακτήρα, διαδραµατίζονται µε απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο, µε σεβασµό στην βαθύτερη ιστορική αλήθεια, και πάντα µέσα σε µια ατµόσφαιρα διάχυτου ερωτισµού γεµάτου από το άρωµα µοιραίων γυναικείων υπάρξεων (όλες τους εκπροσωπώντας και από µία ξεχωριστή διάσταση στη σύνθεση του «Ιδεώδους Θηλυκού»). Το σύνολο των περιπετειών του Κόρτο λαµβάνουν χώρα κατά την χρονική περίοδο από το 1904 έως το 1925, στο πρώτο δηλαδή τέταρτο του εικοστού αιώνα. Ήταν η πιο ενδιαφέρουσα και ταραχώδης περίοδος της σύγχρονης ιστορίας της ανθρωπότητος, η περίόδος των µεγάλων επιστηµονικών επαναστάσεων και των µεγάλων εθνικών και κοινωνικών ρήξεων και ανατροπών. Ήταν η περίοδος κατά την οποία συνέβη αυτό που ο Γερµανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέµπερ ονόµασε «αποµυθοποίηση του κόσµου». Ο χαρακτήρας του Κόρτο Μαλτέζε πρωτοεµφανίστηκε στην ιστορία «Una ballata del mare salato» («Η µπαλάντα της αλµυρής θάλασσας») µία από τις πολλές ιστορίες του Πραττ που εκδόθηκαν στο περιοδικό «Sgt. Kirk». Το 1970 ο Πραττ µετακόµισε στη Γαλλία και ξεκίνησε τη σειρά των ιστοριών του Κόρτο Μαλτέζε για το περιοδικό κόµικ «Pif gadget». Το 1976 η «Μπαλάντα της αλµυρής θάλλασσας» βραβεύτηκε µε το

βραβείο για το καλύτερο κόµικ στο Διεθνές Φεστιβάλ της Ανγκουλέµ (Angoulême International Comics Festival).

2. Ο Κόρτο Μαλτέζε του οποίου το όνοµα σηµαίνει «µικρός Μαλτέζος» (κατά άλλη εκδοχή το όνοµα του προέρχεται από τη σύντµηση των λέξεων «Courtyard of the Maltese») είναι ένας µοναχικός και ολιγόλογος ναυτικός του οποίου οι περιπέτειες του εκτυλίσσονται στις αρχές του 20ου αιώνα (1900-1925 περίπου). Είναι ένας «παράνοµος µε χρυσή καρδιά», ανεκτικός και ευγενής απέναντι στους αδυνάτους. Ως παιδί µεγαλώνοντας στην εβραϊκή συνοικία της Κόρδοβα, συνειδητοποίησε ότι δεν είχε «γραµµή της ζωής» στην παλάµη του και αποφάσισε να χαράξει τη δική του µε ένα ξυράφι, δεικνύοντας ότι η µοίρα του ήταν αυτή που όριζε ο ίδιος και µόνον. Συνήθως προσπαθεί να κρατάει στάση ουδετερότητας, αλλά ενστικτωδώς λαµβάνει το µέρος του καταπιεσµένων και αδυνάτων. Τυχοδιώκτης, σκεπτικιστής και ελεύθερο πνεύµα. Ο γοητευτικός και λακωνικός ναυτικός είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσµους ήρωες κόµικ που µαζί µε τον Asterix και τον Tin Tin θεµελίωσαν την ιδιαιτερότητα του ευρωπαϊκού κόµικ και συγκεκριµένα της γαλλο-βελγικής σχολής, καθώς ο Pratt, αν και Ιταλός, «στέγασε» τον ήρωά του σε γαλλικούς εκδοτικούς οίκους. Μαζί του ταξιδέψαµε στις αρχές του 20ού αιώνα, σε έναν κόσµο που άλλαζε µε φρενήρεις ρυθµούς, σε άσπρα

και µαύρα καρέ, γεµάτα εικαστική και λογοτεχνική µαγεία. Ο Κόρτο άνοιγε τα πανιά του για κάθε λιµάνι του κόσµου, αναζητώντας ιδανικά για απόκρυφα µέρη, αναζητώντας όνειρα. Περιπέτειες πολλές. Μυστικισµός, ρεαλισµός και θρύλοι. Πόλεµοι και επαναστάσεις. Κυνήγι µυθικών θησαυρών και η αναζήτηση της χαµένης Ηπείρου, εκεί όπου κάποτε βρισκόταν η Ατλαντίδα. Ο χαρακτήρας ενσαρκώνει τον σκεπτικισµό του συγγραφέα σε θέµατα πολιτικής, θρησκείας και εθνικών διαφορών. Ο Κόρτο Μαλτέζε είναι φίλος µε άτοµα από όλα τα στρώµατα, συµπεριλαµβάνοντας τον Ρασπούτιν, τον Βρετανό κληρονόµο Τρίσταν Μπάνταµ, τον Τσέχο ακαδηµαϊκό Τζέρεµυ Στάϊνερ. Δέχεται από εχθρούς και φίλους το σεβασµό. Αγαπηµένο του ανάγνωσµα είναι η «Ουτοπία» του Τόµας Μορ, το οποίο δεν καταφέρνει να το τελειώσει ποτέ. Επίσης διαβάζει Λόντον, Στήβενσον, Μέλβιλ και Κόνραντ.

Το εύρος των ιστοριών του Κόρτο Μαλτέζε κυµαίνεται από απλές εξιστορήσεις περιπετειών µέχρι απόκρυφες ονειρικές σκηνές. Είναι παρών στην κατάρριψη του Κόκκινου Βαρώνου, βοηθάει τους Χιβάρος στη Νότια Αµερική, πολεµάει τους φασίστες στην Βενετία, αλλά επίσης βοηθάει τον Μέρλιν και τον Όµπερον να υπερασπιστούν την

Αγγλία, ενώ επισκέπτεται και την χαµένη Ήπειρο του Μου. Χρονολογικά πρώτη περιπέτεια είναι τα «Νεανικά Χρόνια» που τοποθετείται στα χρόνια του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέµου. Επίσης, εµπλέκεται σε διάφορες καταστάσεις στον Α’ Παγκόσµιο, συµµετέχει στη Ρώσικο Εµφύλιο µετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και εµφανίζεται στην Ιταλία στα πρώιµα στάδια του Φασισµού. Σε µια ανεξάρτητη ιστορία του Πραττ («Σκορπιοί της Ερήµου»), αναφέρεται ότι εξαφανίστηκε στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του Εµφυλίου.

3. Ο Ούγκο Πραττ ήταν τέκτων. Έλαβε την πρώτη του µύηση στη γενέτειρά του τη Βενετία στις 17 Νοεµβρίου του 1976 στη Στοά «Ερµής» της Μεγάλης Στοάς της Ιταλίας η του Αρχαίου και Αποδεδεγµένου Σκωτικού Τύπου. Θα λάβει τον βαθµό του Εταίρου στις 27 Απριλίου του 1977 και του Διδασκάλου στις 26 Σεπτεµβρίου του ιδίου έτους. Εν συνεχεία θα λάβει βαθµούς του Σκωτικού Τύπου στη Στοά Τελειοποιήσεως «La Sérénissime» της Νίκαιας της Γαλλίας. Παρέµεινε ενεργός τέκτων µέχρι τον θανατό του το 1995. Η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας (Grand Orient de France) εγκαινίασε το 2012 έκθεση µε θέµα «Ο Κόρτο Μαλτέζε και τα µυστικά της µύησης» στην έδρα της στο Παρίσι (Musée de la franc-maçonnerie, 16, rue Cadet) στην οποία αναδεικνύεται όλο το ενδιαφέρον του δηµιουργού Ούγκο Πραττ για τη µυητική προσέγγιση και την εν γένει

τεκτονική ζωή. Στα κύρια εκθέµατα συναντάµε τεκτονικά διάσηµα του Πραττ (όπως το περίζωµα του διδασκάλου και αυτό του µυστικού διδασκάλου), καθώς και µια σειρά σχεδίων «πνευµατικού του τέκνου» µε εικόνες υψηλού συµβολισµού και µοναδικές αλληγορίες από όλη την αρχαία και σύγχρονη µυστική παράδοση. Αξίζει να αναφέρουµε τα λόγια του Ουµπέρτο Έκο, ο οποίος εύσχηµα αναφέρει: «όταν θέλω να χαλαρώσω διαβάζω δοκίµια του Ένγκελς, όταν όµως θέλω να διαβάσω κάτι σοβαρό διαβάζω Κόρτο Μαλτέζε».

Να αναφέρουµε µια ανέκδοτη ιστορία από τη ζωή του Πραττ, η οποία θα µπορούσε κάλλιστα να είναι βγαλµένη από τις περιπέτειες του ήρωά του. Όταν µυείται στη Στοά Ερµής της Βενετίας ο Πραττ προσφέρει προς έκπληξη όλων ένα «φλεγόµενο σπαθί» το ξίφος δηλαδή µε την κυµατιστή λεπίδα που φέρει ο Σεβάσµιος Δάσκαλος. Το παράξενο είναι ότι το ξίφος αυτό ελήφθη από τους φασίστες το έτος 1924 όταν λεηλάτησαν τον Τεκτονικό Ναό της Βενετίας, σώθηκε όµως από εναν εξ αυτών τον Rolando Pratt, τον

πατέρα του Ούγκο Πραττ. Το ξίφος αυτό ο Πραττ το δώρησε στη µητρική του Στοά την ηµέρα της µυήσεώς του.

Το περίζωµα Διδασκάλου

4.

Ευγενικός

τυχοδιώκτης,

λακωνικός,

πλούσιος

σε

µνήµες,

απόµακρος

και

απροσπέλαστος, κρατώντας πάντα τις αποστάσεις του από κάθε φύσεως δόγµα και εξάρτηση, ακόµα και από τις ελκυστικές γυναικείες υπάρξεις που πάντα τον περιέβαλαν {έστω κι αν κατείχαν σηµαίνουσα θέση στην καρδιά του), «ο µοναχικός ταξιδιώτης της περιπέτειας, το ελεύθερο πνεύµα µέσα στο οποίο συρρέουν διαφορετικές πολιτισµικές καταβολές», σύµφωνα µε τον θαυµαστή του Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Μιττεράν. Είναι το υπόδειγµα του ανθρώπου που αναζητά συνεχώς νέους ορίζοντες, εξερευνώντας τόσο το γεωγραφικά όσο και τα οντολογικά όρια του δυτικού πολιτισµού, µέσα και από το µαγικό του υπόβαθρο των ονείρων, των µύθων, των θρύλων και των ενοράσεων. Ο Κόρτο Μαλτέζε, «ο ναυτικός χωρίς πλοίο», ο κυνικός και συνάµα ροµαντικός αντί-ήρωας του καιρού µας που συνήθως επιλέγει να παρατηρεί παρά να συµµετέχει στα γεγονότα, µε εκρηκτικές εξαιρέσεις βέβαια, όταν εκείνος αποφασίσει ότι τα όρια ξεπεράστηκαν και πως κάποιος θα πρέπει να δράσει - βίαια και καταλυτικά, και καµιά φορά εκτός ελέγχου («το να ελέγχεις µια κατάσταση δεν σηµαίνει ότι ελέγχεις τον εαυτό σου») - για να βοηθήσει «τα παιδιά ενός άλλου Θεού» που διώκονται, καταπιέζονται και καταπατούνται, είναι εκείνος που δεν επιθυµεί να ξέρει το µέλλον, γιατί τότε «θα έπαυε να του προκαλεί το ενδιαφέρον». Είναι ο ήρωας (µε το εµβληµατικό σκουλαρίκι στο αριστερό του αυτί) µιας

εποχής που η νεωτερικότητα µε τον εργαλειακό ορθολογισµό της προσπαθεί να εξαλείψει. Ο ήρωας του «χαµένου χρόνου» που νοσταλγικά αποζητούµε, γιατί, όπως κι αυτός, παραµένουµε -τεκτονικότατα- πεπεισµένοι πως «τίποτε δεν είναι γραµµένο που να µην πρέπει να ξαναγραφτεί» και πως ένα µυθικό σύµπαν, φτιαγµένο από όνειρα και οπτασίες, µάς περιµένει κάπου εκεί στην πλατειά θάλασσα της ανθρώπινης φαντασίας.

Ο ίδιος ο δηµιουργός του, ο Ούγο Πραττ, του οποίου ο Κόρτο αποτέλεσε το το alter ego του κατά την διάρκεια της εξίσου περιπετειώδους ζωής του, έχει σαφείς απόψεις για τον ήρωα του: «Είναι ένας παλιός συνταξιδιώτης, λίγο περισσότερο ονειροπόλος για τα γούστα µου. Συναντιόµαστε από καιρού εις καιρό. Τον εκτιµώ πολύ. Με βοήθησε πολύ στο να ζήσω, του οφείλω πολλά...».