INTERNET COMMERCE - NEW ECOSOCIAL SYSTEM AND TRADE POINTS

GİRİŞ




1.İnternet Tarihi : Bir Devrimin Başlangıcı.

2.İş Hayatı İle İnternetin Tanışması



" "
" "
" "
"I. "
"BÖLÜM "
"_____________ "
" "
" "
" "

1.İnternet Tarihi : Bir Devrimin Başlangıcı


Bu bölümde dünyada bu güne kadar eşi benzeri görülmemiş bir iletişim
devrimi olan , coğrafi sınırları tanımaksızın yayın yapma kapasitesine
sahip, internet adı verilen icadın tarihçesi verilecektir. Yaklaşık kırk
yıllık bir geçmişi olmasına rağmen internetin insanlık üzerindeki tüm
etkilerini irdeleyen kapsamlı bir tarih yazılması düşünülemez. Çünkü
internet dünyaya yeni gelmiş bir çocuk olarak düşünülmelidir. Henüz
sosyolojik , ekonomik ve tarihsel etkileri tam anlamıyla ortaya çıkmış
değildir. Bu nedenle internetin tarihini yazmak yeni doğmuş bir çocuğun
hayatını yazmak olarak tanımlanabilir.



"Tanım I.1.1 "
"İNTERNET "
"Milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlıyan küresel bir "
"ağdır. İnternet merkezi bir kontrol bulunmayan merkezsiz "
"bir ağ olarak dizayn edilmiştir. Her bir host bağımsız "
"olarak çalışmaktadır. "



Ayrıca internet tanımlanması çok güç olan büyük bir kavramdır ve insanlık
üzerindeki gerçek etkilerinin ne olacağı henüz bilinmemektedir. Bu
bilinmezlik bu gün devletleri bile korkutmaktadır. Fiziksel sınırları
ortadan kaldıran bir özgürlük ortamı bazı kesimler tarafından korkutucu
bir olgu olarak değerlendirilmektedir. İnternetin toplumsal bir dönüşümü
simgelemesi , internet üzerinden bilgiye ulaşmanın çok hızlı ve kolay
olmasından kaynaklanmaktadır. Bu suretle sansür, basın yoluyla yanlış
bilgilendirme veya gerektiği kadar bilgilendirmeme gibi asimetrik bilgi
ortamına alışmış olan toplumlar internet sayesinde bilgi toplumuna doğru
hızlı bir toplumsal dönüşüm yaşamaktadır. İnternet ifade özgürlüğü sağlamak
suretiyle statükocu yönetimler için bir tehdit oluşturmaktadır. Bu
toplumsal dönüşümün sonuçlarını bu günden görmek çok zordur. Bu matbaa icat
edildiği yıllarda yaşayan bir insanın , bu makinanın toplumsal hayatta
yapacağı etkiyi daha o yıllardan ön görmesine benzetilebilir. Matbaa
15.yüzyılda icat edilmesine rağmen sebep olduğu bilgi devriminin asıl
etkileri 19.yüzyılda sanayi devrimi ile ortaya çıkmıştır. İnternetinde bu
şekilde bir sıçramaya sebep olması beklenmektedir. II.Beyazıtın matbaayı
yasaklaması gibi bugün de büyük devletler internetin önüne set çekmeye
çalışmaktadırlar. Bazı devletler ise devlet politikası olarak interneti
desteklemektedirler. Fakat internetin radyo,televizyon ve basın gibi
kontrol altında tutulması kolay değildir. Çünkü internet belirli bir
kuruluşun veya devletin kontrolü altında değildir ve denetime olanak
vermeyen bir yapıya sahiptir. İnternetin 40 yıllık bir geçmişi olmasına
rağmen verimli bir şekilde kullanılmaya başlanması 5-6 yıllık bir süreyi
kapsamaktadır. Bu sure içinde televizyon ve radyo gibi icatlardan çok daha
hızlı bir şekilde yayılmış ve hayatımızın bir parçası olmuştur.


" "
"Şekil I.1.1 "
"MEDYA BENİMSENME EĞRİLERİ "
"Kanak: Morgen Stanley Technology Research "
" "
" "
" "
" "


Yukarıdaki medya benimsenme eğrileri karşılaştırma tablosunda görüldüğü
üzere internet , radyonun 38 yılda televizyonun 13 yılda aldığı yolu 5 yıl
gibi kısa bir sürede almıştır. Tüm bu alametler internetin insanlığın
geleceğinde çok büyük değişikliğe sebep olacağı şeklinde yorumlanabilir. Bu
bağlamda interneti basit bir teknolojik gelişme olarak görmek ve Osmanlı
Devleti'nin matbaaya kapılarını kapatması gibi engeller koymaya çalışmak,
büyük bir hata olur. Matbaa bilginin çoğalmasını , ucuzlamasını ve toplumun
her kesimine kolayca
ulaşmasını sağlamıştı. Fakat internetin etkisi ve yayılma hızı matbaadan
çok daha yüksektir. Bilginin çoğaltılması ve kolayca kopyalanması yanında
coğrafi sınırlarıda hiçe sayarak hızlı bir şekilde iletilmesini
sağlamaktadır. Mevcut bilginin paylaşılmasını kolaylaştırmak yanında bilgi
üretiminide kolaylaştırmaktadır. İnternetin gelecekteki etkilerini
şimdiden tahmin etmek zordur fakat şu bir gerçektir ki tüm üretim
süreçlerini, öğrenme yöntemlerini ve toplumsal yaşamın her yönünü
değiştirecektir.




"Ek Metin I.1.1 "
"İnternet Kurulu 13.Şubat.2002 tarihli toplantısından özet "
"metin "
"Kaynak: http://kurul.ubak.gov.tr "
"İnternet üzerinden insan hayatını tehdit eden konularda "
"içerikler bulunduran sitelerin gecikmeksizin engellenmesi "
"konusunda kurul internet servis ve altyapı sağlayıcıları "
"ile birlikte çalışma başlatılmıştır. "
"Kamu oyunun bilinçlendirilmesi ve konu üzerinde sosyolojik"
"çalışmaların yapılması ve ilgili bilim adamlarının konuya "
"eğilmeleri gereklidir. Kullanıcılar, öğrenciler, öğrenci "
"velileri, teknoloji firmaları, servis, içerik ve uygulama "
"sağlayıcıları, konu ile ilgili devlet birimleri ve medya "
"bilinçlendirilmelidir. "
"Özellikle çocuklara ve gençlere yönelik tehtidlerde sadece"
"gençlerin ve çocukların değil başta anne ve babalardan "
"başlayarak herkesin eğitilmesi gereklidir. "
"Konu ile ilgili hukuki düzenlemeler eksiktir. Konu ile "
"ilgili hukuki altyapının oluşturulması, ihtisas "
"mahkemeleri ve benzer önlemlerin gecikmeksizin alınması "
"değerlendirilmelidir. Suçun net olarak tanımlanması, "
"mağdurun cezalandırılmaması, faillerin etkin, hızlı ve "
"caydırıcı biçimde cezalandırılmasını "
"sağlayacak düzenlemelerin yapılması gereklidir. TBMM "
"gündeminde bulunan çocuklara karşı işlenmiş suçları "
"yönelik tasarıların ve siber suçla ilgili uluslararası "
"sözleşmelerin hızla ele alınarak imzalanıp "
"yasalaştırılması değerlendirilmelidir. "
"Medya, bu konuda daha bilinçli davranarak, zararlı "
"etkilerin propagandasının yapılmasına imkan "
"verilmemelidir. "
"İnternet uluslararası bir oluşumdur. Dolayısıyla "
"uluslararası gelişmeler aktif olarak takip edilmeli, "
"gerekli platformalara katılınmalı ve işbirliği "
"mekanizmaları oluşturulmalıdır. İnternet üzerindeki "
"zararlı odakların ana kaynakları da yurtdışındadır. Bu "
"nedenle konu ile mücadele eden uluslararası örgütlerle "
"işbirliği yapılmalıdır. "
"Teknolojik düzeyde belli önlemler alınabilir ve "
"alınmalıdır ancak sorunun çok kapsamlı ve uzun soluklu bir"
"mücadele gerektirdiği akıldan çıkarılmamalıdır. "
"Dünyada konuya yaklaşım özellikle ortak düzenleme "
"'Co-Regulasyon' çözümü etrafında odaklanmaktadır. Toplum "
"ve hukuksal organlar konu ile ilgili ilke ve prensipleri "
"belirlemekte, olmazsa olmaz nitelikteki bu prensipler, "
"ilgili kurumlar ve sektör tarafından uygulamaya "
"konmaktadır. Tüm süreç kamuoyuna açık bir şekilde "
"oluşmakta ve gerekli ek ve değişiklikler toplumsal uzlaşma"
"ile hayata geçirilmektedir. "
"Bu çalışmaların yapılması, stratejik planlama, kaynak "
"aktarımı ve zaman gerektirmektedir. Bu bağlamda kamu, özel"
"sektör, sivil toplum kuruluşları ve akademik birimlerin "
"ivedi olarak imkanlarını gözden geçirmesi ve çalışmaya "
"başlaması gereklidir. "



Bunlara bağlı olarak tüm yönetim sistemleride değişikliğe uğrayacaktır. Bu
orta çağda ki feodal yönetim sisteminin ekonomik sistemlerde ki
değişikliklere bağlı olarak ortadan kalkmasına benzetilebilir. Fakat
internetin sebep olacağı değişikliğin ne yönde olacağını bu günden
kestirmek çok zordur. Bu bağlamda tüm dünya ülkeleri harekete geçip
internet konusunda ulusal politikalar geliştirmektedirler. Bunlara örnek
olarak eAvrupa girişimi verilebilir. Singapur başta olmak üzere bazı
devletler başarılı eDevlet uygulamaları gerçekleştirmektedirler. Pek çok
devlet topraklarında serbest bölgeler, teknoparklar kurarak bilişim
sektörünü teşvik etmektedir. Bunlara örnek olarak Silicon Valley , Dubai
Internet City , Technology Park Malaysia gösterilebilir.



"Tanım I.1.2 "
"HOST "
"Uzak lokasyonlarda bulunan kullanıcılar tarafından "
"ulaşılan bir bilgisayar olarak tanımlanabilir. Terim tipik"
"olarak birbirine modem ve telefon hattı ile bağlı iki "
"bilgisayar için kullanıldığında, veriyi bulunduran makina "
"host bu veriyi talep eden makina ise uzak terminal olarak "
"adlandırılır. "

Uluslararası düzeyde internette şiddet , ırkçılık , terör gibi zararlı
etkiler yayan odaklara karşı önlem alma çalışmaları sürdürülmektedir (Bkz.
Ek Metin I.1.1. İnternet Kurulu 13.Şubat.2002 tarihli toplantısından özet
metin) . Sonuç olarak pek çok devlet internet konusunda farklı yaklaşımlar
geliştirmektedir. Fakat internet kendi kurallarına gore başlatmış olduğu
değişim sürecini sürdürmektedir. Bu bölümde, değişimi başlatan, internet
adı verilen icadın tarihçesi incelenecektir.

İnternet ABD ile SSCB arasındaki soğuk savaşın bir ürünüdür. II.Dünya
savaşı sonunda ABD ve SSCB arasındaki karşıtlıkların ortaya çıkması 1947-
1962 yılları arasında bir soğuk savaşa yol açtı. Bu savaş ABD ve SSCB ile
onların müttefikleri
" "
"Resim I.1.1 "
"SOĞUK SAVAŞ "
"Kanak: www.pbs.org "
" "
" "
" "
" "


arasında siyasi ve ekonomik zeminlerde yürütülen bir mücadeleydi. Bir
nükleer felaketten çekinildiği için silaha ender olrak başvuruldu.
Propaganda ile her iki blok kendi sistemini haklı göstermeye yönelik
klişelerden yararlandı. Bilimsel çalışmalarda propaganda aracı olarak
kullanılmaktaydı. 1957 yılında SSCB'nin Sputnik projesini başarı ile
uygulaması ve ilk yapay uyduyu uzaya göndermesi üzerine ABD Genel Kurmayı
bilim ve teknoloji alanında liderliği eline almak için harekete geçti.
1958 yılında ABD Savunma Bakanlığı bünyesinde Gelişmiş Araştırma Projeleri
Teşkilatı – ARPA (Advanced Research Projects Agency) kuruldu. Temel amaç
bir nükleer saldırı durumunda dünyanın farklı yerlerindeki ABD askeri
üstlerinin iletişimini devam ettirmesini sağlamaktı. Bunun için kurulacak
iletişim ağının tek merkeze bağlı olmaması ve birden çok bağlantıya
elverişli olması gerekiyordu. Bir parçanın tahrip olması durumunda diğer
parçaların iletişime devam etmesi gerekiyordu. İnternetin günümüzde bu
kadar hızlı bir şekilde gelişiyor olması başlangıçtaki bu düşünceye
dayanmaktadır.

1958 yılında kurulduğunda ARPA'ya çeşitli merkezleri birbirine bağlamanın
en iyi yolunu bulma görevi verilmişti. Yapılan çalışmalar sonucunda paket
anahtarlama (Packet-Switching) kavramı geliştirildi. Paket anahtarlama
internet üzerinde mesajların gönderilmeden once paketlere ayrılmasına ve
ulaştığı yerde tekrar biraraya gelmesine müsade eden veri aktarım
protokollerine verilen addır. Her bir paket ulaşması gereken adrese
bireysel olarak hatta farklı yollar kullanarak ulaşabilir ve ulaştığı yerde
tekrar derlenerek orjinal mesaj oluşur. Günümüzde paket anahtarlamayı
kullanan protokollere TCP/IP , X25 ve Frame Relay örnek olarak
gösterilebilir. 1962 yılında ABD hava kuvvetleri muhtemel bir nükleer
saldırı sonrası uçaklar ve füzeler üzerinde kontrolü sürdürebilecek merkezi
olmayan bir bilgisayar ağı üzerinde çalışmaya başladı. ARPA bu projeyi
destekledi ve proje ARPANET adını aldı. İnterneti ilk teknolojik evrimi
ARPANET projesi ve paket anahtarlama üzerine yapılan çalışmalar ile
başladı.



" "
"Resim I.1.2 "
"ARPANET 1969 "
"Kanak: www.davesite.com "
" "
" "
" "



Üzerinde 1969 yılında ilk fiziksel ağ Californiada kuruldu. Çalışma BBN
şirketi tarafından yürütüldü ve bilgisayar ağı Stanford Araştıma Enstitüsü
, UCLA , UC Santa Barbara ve Utah Üniversitesinde olmak üzere 4 noktada
terminale bağlandı. Bu ilk ağda kullanılan aktarım protokolü NCP -
(Network Control Protocol) Ağ Kontrol Protokolü adını taşıyordu. 1971
yılında host sayısı 23 adete ulaştı ve ePosta en popüler uygulama haline
geldi. Ağ merkezi değildi ve hiçbir makinanın yetkisi diğerinden fazla
değildi. Bu unsur internetin dünya çapında bir ağ olmasını sağlamıştır.
Diğer bir önemli özellikte ağın herhangi bir hattında kopukluk olması
durumunda bilginin kalan hatlar üzerinden hedefine ulaşabiliyor olması idi.



" "
"Resim I.1.3 "
"ARPANET 1970 "
"Kanak: www.davesite.com "
" "


1971 yılında günümüzde de standard internet protollerinden olan TCP/IP
geliştirildi.


"Tanım I.1.3 "
"TCP/IP "
"İnternet üzerinde iki host'un bağlantı kurmasını ve veri "
"alışverişi yapmasını sağlayan protokole verilen addır. "
"İnternet Protokolü - IP (Internet Protocol) ve Aktarım "
"Kontrol Protokolü – TCP (Transmission Control Protocol) "
"olmak üzere iki ayrı protolden oluşur. DARPA'nın "
"TCP/IP'yi ücretsiz ve kısıntısız olarak tüm dünyaya "
"dağıtma kararı alması internetin yaygın olarak "
"kullanılmasını sağlayan bir olaydır. "


1972 yılında Utah Üniversitesi ağ üzerinden uzaktaki bir bilgisayarı
kontrol eden ilk kuruluş ünvanını aldı ve TELNET özelliği geliştirildi. Ağ
üzerinden bilgisayarlar arasında dosya aktarımı için FTP protokolünün
çekirdek teknolojiside 1972 yılında oluştu. Aynı yıl Washington'da
uluslararası bilgisayar iletişim konferansı düzenlenerek ağlar arasında
ortak olarak kullanılacak olan standart protokollerin belirlenmesi için
uzlaşma çalışmaları başlatıldı. 1973'de TCP/IP protokolü ARPANET'te NCP
protokolünün yerini aldı.



"Tanım I.1.4 "
"ARPA "
"7 Şubat 1958 tarihinde Gelişmiş Araştırma Projeleri "
"Teşkilatı – ARPA (Advanced Research Projects Agency) adı "
"ile kuruldu. Görevi ABD Savunma Bakanlığı tarafında "
"yürütülen yüksek teknoloji projelerinde AR-GE (Araştırma "
"Geliştirme) çalışmalarını yönlendirmek veya bu çalışmaları"
"bizzat yapmaktı. 1972 yılında ismi değiştirilerek DARPA "
"(Defense Advanced Research Projects Agency) haline "
"getirildi. 1993 yılında tekrar ARPA adını alan kurum 1996 "
"yılında tekrar DARPA adını aldı. Halen DARPA adını "
"taşımaktadır. "



TCP/IP esasen iki protokolden oluşur. Temeli İnternet Protokolü IP
(Internet Protocol) oluşturur. Makinanın adres bilgisini içerir. İnterneti
oluşturan bilgisayarlar arasında Router adı verilen yönlendirici
bilgisayarlar bulunmaktadır. Bu yönlendirici bilgisayarlar paketin
gönderildiği bilgisayara giden yolu bilmektedir. Temeli oluşturan IP
protokolü üzerinde İletim Kontrol Protokolü TCP (Transmission Control
Protocol) adı verilen başka bir protokol yer almaktadır. Bu iki protocol
TCP/IP olarak birarada kullanılır.



"Tanım I.1.5 "
"Bilgi Otoyolu "
"Terim yüksek veri transferine müsaade eden fiber optik "
"kablolar vasıtasıyla mevcut internetin çok daha hızlı bir"
"şeklini , gelecek için tasarlanan internet altyapısını "
"tanımlamaktadır. "



TCP büyük mesajları paketlere böler. Paketler TCP zarfında birleştirilir.
Alıcı uçta TCP zarfları açılarak orjinal mesaj tekrar oluşturulur. 1976
yılında UNIX unix'ten unix'e kopyalama – UUCP (Unix to Unix Copy Program)
adı verilen bir paket programı geliştirdi. Bu program sayesinde iki Unix
bilgisayarı arasında internet üzerinden dosya transferi yapılabiliyordu.

" "
"Resim I.1.4 "
"ARPANET 1977 "
"Kanak: www.davesite.com "
" "
" "
" "


UUCP'yi kullanarak 1979'da USENET haber grubu kuruldu. 1979 yılında
ARPANET'e benzeyen fakat sadece bilgisayar bilimlerine yönelik olarak
kullanılacak Bilgisayar Bilimleri Araştırma Ağı – CSNET (Computer Science
Research Network) kuruldu. 1980 yılında ARPANET ve CSNET bir geçit
bilgisayarı (Gateway) vasıtasıyla birbirine bağlandı. İnternetin temeli
olan birbirinden bağımsız ağların bir araya gelmesi ile internetin ilk
fiziksel uygulaması ortaya çıkmış oldu. 1982 yılında artık CSNET ile
ARPANET arasında ePosta gönderilebiliyordu. Ayrıca bu yıl internet
kelimesinin ilk defa kullanıldığı yıldı. 1983 yılında New York Şehir
Üniversitesinde BITNET (Because it's time for network) adı ile dünyanın en
büyük geniş alan ağı (WAN-Wide Area Network)


kuruldu. Yine aynı yıl Wisconsin Üniversitesi bünyesinde ilk alan adı
sunucusu (Domain Name Server) geliştirildi ve 1984 yılında tamamlandı. Bu
sayede ağda bulunan bilgisayarlara IP numarasına karşılık gelen akılda
kalıcı bir isim verilmesi mümkün oldu. .gov,.edu,.mil,.int,.com,.org,.net
olmak üzere 7 adet üst seviye alan adı oluşturuldu. 1983 yılında ABD
hükümeti ARPANET'in kuruluş amacından uzaklaşmış olduğunu düşünerek MILNET
adı altında askeri amaçlar için yeni bir ağ kurmaya karar verdi.



"Tanım I.1.6 "
"WWW "
"İngilizce World Wide Web kelimelerinin kısaltmasıdır. HTML"
"(Hyper Text Markup Language) formatındaki dökümanları "
"destekleyen bir internet sunucu sistemidir. Tüm internet "
"sunucuları World Wide Web' in bir parçası değildir. www "
"ile internet birbirine karıştırılan ve aynı manada "
"kullanılma hatasına sık düşülen iki terimdir. İnternet "
"bilgisayarları birbirine bağlayan ağ alt yapısının adıdır."
"Bu ağ üzerinde bilgi çeşitli protokoller kullanılmak üzere"
"haraket eder. HTML formatındaki dökümanları destekleyen "
"HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) protokolü kullanan "
"sunucu sistemine www adı verilir. "



ARPANET 1983 yılından itibaren yerini NFSNET (National Science Foundation
Network) Ulusal Bilim Vakıf Ağına bıraktı ve 1990 yılında ARPANET
servisten kaldırıldı. CSNET 'te NFSNET tarafından devreden çıkarıldı. 1987
yılına gelindiğinde internetteki host sayısı 28.000, adete ulaşmıştı. Fakat
asıl büyük gelişme bundan sonra başladı. 1989 yılında o yıllarda senator
makamında bulunan Al Gore 'un etkisi ile Yüksek Kapasiteli Bilgi İşlem
Kanunu (High Performance Computing Act) Kabul edildi. Bilgi Otoyolu ve yeni
kuşak internet gibi projeler başlatıldı. 1990 yılında host sayısı 300.000,
haber grubu sayısı ise 1000'e ulaşmıştı. 1991 yılında NSFNET internetin
ticari kullanımı üzerindeki kısıtlamayı kaldırdı.






" "
"Şekil I.1.2 "
"YILLARA GÖRE İNTERNET AĞINA BAĞLI BİLGİSAYAR SAYISI "
"Kanak: www.araf.net "
" "
" "
"Tarih "
"Ağa Bağlı Bilgisayar Sayısı "
" "
"Ağustos 1981 "
"213 "
" "
"Mayıs 1982 "
"235 "
" "
"Ağustos 1983 "
"562 "
" "
"Ekim 1984 "
"1024 "
" "
"Ekim 1985 "
"1961 "
" "
"Şubat 1986 "
"2308 "
" "
"Kasım 1986 "
"5089 "
" "
" "
" "


1991 yılında HTML dökümanlarının HTTP protokolünü kullanarak transfer
edilmesini sağlayan www kullanıcı arayüzü geliştirildi. 1993 yılında www
devrimi gerçek manası ile başlamıştı. Host sayısı 2 milyonu bulmuştu ve 600
adet www sitesi bulunuyordu. İnternetin ticari kullanımı ve internet
üzerinde multimedia uygulamalarıda ilk defa bu yıl başladı. 1994 yılında
ARPANET kuruluşunun 25. yılı idi ve host sayısı 2 milyonu , site sayısı
10.000, 'i , haber grubu sayısıda 1000'i bulmuştu. Başlanğıçta ARPANET
üzerinden sadece düzyazı şeklindeki mesajlar iletilirken 1994 yılına
gelindiğinde fotograflar ve çeşitli dosyalar gönderilebilmeye başlanmıştı.
Başlangıçta sadece mesaj iletimi yapılırken 25.yıl sonunda artık browser
(tarayıcı) adı verilen programlar sayesinde kullanıcılar herhangi bir web
sayfasına bağlanarak yazı , resim , video , ses olarak pek çok bilgiye
ulaşabilmekteydi. Fakat mevcut internet altyapısının yetersiz olması ,
gelecek için tasarlanan bigi otoyolu hedefine ulaşılmasına engel teşkil
etmekteydi. Film veya müzik dosyaları gibi büyük dosyaların mevcut
internet bağlantı hızı ile internet üzerinde iletilmesi uzun zaman
almaktaydı. Gerçek zamanlı görüntülerin iletilmesi , internet üzerinde ki
tıp uygulamaları , uzay araştırmaları vs. gibi yüksek teknoloji gerektiren
çalışmaların yürütülebilmesi için gerekli idi. Mevcut internet altyapısının
geliştirilmesinin maliyeti özel ticari kuruluşların karşılamasının mümkün
olmadığı kadar yüksekti. Bu durum internetin gelişmesini engelleyici bir
unsur olarak ortaya çıkmıştı. Yeni teknolojilerin internete
uygulanabilmesi için mevcut hızın 1000 katı bir hıza ulaşılması gerekmekte
idi. Bu nedenle 10 Ekim 1996 tarihinde ABD başkanı Bill CLINTON ve
yardımcısı Al GORE , mevcut internet altyapısının teknolojik gelişmeleri
karşılayamayacağı gerekçesi ile , Yeni Kuşak İnternet – NGI (Next
Generation Internet) girişimini başlattılar. Yeni Kuşak İnternet
girişiminin amacı , internet üzerinden daha az riskli ve daha hızlı bir
biçimde veri alışverişi yapılabilmesi idi. Bu bağlamda ileri ağ
teknolojileri ile ilgili araştırmalar yapılmasına ve yeni kuşak ağ
iskeletinin oluşturulması ile ilgili çalışmaların başlatılmasına karar
verilmişti. Yeni kuşak ağın iskeletinin oluşturulması çalışmaları
kapsamında 100 üniversite ve araştırma kuruluşunun mevcut internetten 100
kat daha hızlı , 10 kuruluşunda 1000 kat daha hızlı bir ağ ile bir
birlerine bağlanması kararlaştırılmıştı.



"Tanım I.1.7 "
"WAN "
"İngilizce Wide Area Network kelimelerinin kısaltmasıdır. "
"Geniş alan ağı anlamına gelmektedir. Göreceli olarak daha "
"büyük bir coğrafi alana yayılmış ağ demektir. İki veya "
"daha fazla bölgesel ağdan (LAN-Local Area Network) meydana"
"gelmektedir. "


Türkiye'de ilk ağ 1985 yılında TÜVAKA – Türkiye Üniversite ve Araştırma
Kurumları Ağı adı ile kuruldu ve ilk olarak 1986 yılında Ege-İtalya hattı
ile BITNET ve Avrupa Akademik Araştırma Ağı EARN (European Academic and
Research Network) ağlarına bağlandı. Türkiye bu ağa yedinci ülke olarak
katıldı. 1991 yılında TÜBİTAK tarafından bir DPT projesi olan TR-NET
projesi başlatıldı. 1993 yılında TÜVAKA 'nın yönetimi TÜBİTAK'a devr
edildi. 12 Nisan 1993 tarihinde Ankara-Washington 64K'lık bağlantısı ile
Türkiye internete girdi. Aynı yıl ODTÜ- TÜBİTAK-Bilkent-İTÜ ve Yıldız
Teknik Üniversitesi arasında TCP/IP çalışmaları başlamıştı ve bu
üniversitelerde kısa sürede internete bağlandılar. TÜVAKA – Türkiye
Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı bağlantıları SNA protokolünü
kullanıyordu. TÜVAKA 'da hatlarını TCP/IP protokolüne geçirmeye çalıştı.
Fakat SNA protokolünden TCP/IP protokolüne geçiş sağlayacak yazılım
masraflarının yüksek olması dolayısı ile bu başarılamadı. Zaten 1993
yılında internetin Türkiye'ye girmesi ile TÜVAKA etkinliğini kaybetmeye
başlamıştı ve 1996 yılında resmen kapatıldı.


"Tanım I.1.8 "
"ISP "
"İngilizce Internet Servis Provider kelimelerinin "
"kısaltmasıdır. Türkçe de ISS – İnternet Servis Sağlayıcı "
"olarak kullanılmaktadır. İnternet erişimi sağlayan şirket "
"anlamına gelmektedir. "


1995 yılında ISS (İnternet Servis Sağlayıcı) 'lar ortaya çıkmaya
başladılar. TR-NET yapısı ise artan kapasite talebi ve gelişen
teknoloji karşısında yetersiz kalıyordu. Bunun üzerine Türk Telekom
internet için yatırım yapma kararı aldı ve 1995 yılı kasım ayında TURNET
ihalesi sonuçlandı.

" "
" "
" "
"Resim I.1.5 "
"TR-NET OMURGA TOPOLOJİSİ "
"Kanak: http://yucel.ulak.net.tr "
" "
" "
" "
" "



Sprint , Satko , ODTÜ Konsorsiyumu gelirin %70,20'sini Türk Telekom'a
bırakmak kaydıyla TURNET'i kurma ve işletme hakkını aldı. İmzalanan
sözleşmeye göre konsorsiyum Türk Telekom tesislerinde kurulacak TURNET
omurgasının tüm yatırımlarını karşılayacak ve 7.yıl sonunda TURNET'in
mülkiyeti tamamen Türk Telekom'a geçecekti. TURNET çalışmalarına paralel
olarak TÜBİTAK-YÖK işbirliği ile ULAKBİM (Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi
Merkezi) kuruldu ve bir akademik omurga oluşturularak ULAKNET adı verildi.

" "
" "
" "
"Resim I.1.6 "
"TURNET OMURGA TOPOLOJİSİ "
"Kanak: www.araf.net "
" "
" "
" "
" "



İnternet kullanıcıları TURNET omurgasından ya doğrudan yada Türk Telekom
ile servis sağlayıcılık sözleşmesi yapan ISS'ler aracılığı ile
yararlanacaklardı. ISS'ler TURNET omurgasına kendi kurdukları düğüm
noktaları ve Türk Telekomdan kiralayacakları hatlar ile bağlanacaklardı.
1998 yılına gelindiğinde TURNET projesi problemler nedeniyle tıkandı ve
Türk Telekom TTnet'i kurma kararı aldı. Aynı yıl Ulaştırma Bakanlığı
tarafından İnternet Kurulunun oluşturulmasına karar verildi. İnternet
kurulu Türk Telekom ile ISS'ler arasındaki iletişimi sağlamaya çalıştı ve
sürekli tartışmalar sonucunda TTnet 2000 yılı içinde sorunları azalmış bir
noktaya geldi.



" "
" "
" "
"Resim I.1.7 "
"ULAKNET OMURGA TOPOLOJİSİ "
"Kanak: www.araf.net "
" "
" "
" "
" "







ATM (Asyncronous Transfer Mode) anahtarlama temelli bir alt yapıda kurulan
TTnet şebekesi, ATM, FR (Frame Relay), ADSL (Asymetrical Digital Subscriber
Line), LL (Leased Line) erişimi ile PSTN (Public Switched Telephony
Network), B-ISDN (Integrated Services Digital Network) ve KabloTV üzerinden
İnternet erişim şekillerini desteklemektedir.



"Tanım I.1.9 "
"INTERNET KURULU "
"Ana işlevi Ulaştırma Bakanlığı'na danışmanlık olmak üzere;"
"Türkiye'de İnternet'in altyapıdan başlayarak tüm boyutları"
"ile kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlemek, bu "
"hedeflere erişmek için gerekli stratejik ve taktik ulusal "
"kararların alınması ve uygulanması sürecinde danışmanlık "
"görevini yürütmek, uygulamada gözlenen aksaklıkları "
"belirlemek ve giderilmesi için öneriler oluşturmak, konu "
"ile ilgili birimler arasında eşgüdüm sağlamak, gelişme, "
"yaygınlaştırma, hizmet üretimi konularında düzenleyici "
"öneriler oluşturmak, ve uluslararası gelişmeleri yakından "
"izleyerek ülke çıkarlarını korumak amaçları ile, Ulaştırma"
"Bakanlığı tarafından oluşturulmuş olan kurumdur. "



Günümüzde İnternet Kurulu yeniden yapılandırılarak kamu ve özel sektörden
internet cafe temsicileri ve kullanıcı temsilcileri gibi üyeler kurula
katılmıştır. İnternet Üst Kurul'unu oluşturan bakanlık ve müsteşarlıklar,
üniversite temsilcileri, dernekler, odalar ve doğrudan özel şirket
temsilcilerinin oranları , kurulda özel sermayenin daha etkili olduğunu
göstermektedir. Kurulda Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Türk
Tabipler Birliği (TTB), Türkiye Bilişim Derneği (TBD), Türkiye Bilişim
Vakfı (TBV), Türk Kütüphaneciler Derneği (TKD) gibi dernek ve meslek
odaları, 14 adet bakan ve müsteşarlık temsilcisi ve 5 üniversite
temsilcisinin yanında daha çok sermaye kesimini temsil eden Türkiye Bilişim
Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), Türk Sanayici ve İşadamları Vakfı (TÜSİAV),
Türkiye Elektronik Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TESİD), Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) , İşbankası, çokuluslu telekomünikasyon
şirketi Global One, Uydu İşleticisi şirket Satko, internet servis
sağlayıcılarının iki temsilcisi yer almaktadır.



"Resim I.1.8 "
"İNTERNET BAĞLANTI HARİTASI -1998 "
"Kanak:www.araf.net.tr "
" "

Bu bölümde internetin altmışlı yıllardan itibaren geçirdiği gelişim süreci
özetlendi. Görüldüğü gibi internet ne alt yapı açısından , ne hukuksal
açıdan , ne de ticari olarak henüz yeterli olgunluğa erişmiş değildir.
Fakat insanlık üzerinde çok yararlı etkileri olması beklenen bir iletişim
aracıdır. Bunun yanında günümüzde internetin geleceği konusunda pek çok
kötümser tahmin yapılmaktadır. Örnek olarak, internetin özgürlük
anlayışının şiddet , bilgi hırsızlığı , korsan yazılımlar , kopyalama ,
porno vs. 'den ibaret olduğunu düşünenler , 11 eylül olaylarınında
etkisiyle internet üzerindeki kontrolün arttırılmasını istemektedirler
(Bkz.Ek Metin I.1.2).



"Ek Metin I.1.2 "
"YERALTINDAKİ İNTERNET "
"Kaynak: BusinessWeek , Agustos 2002 "
"BusinessWeek dergisinin Agustos 2002 sayısında internetin "
"yeraltında kalan bölümü ile ilgili bir inceleme "
"yayınlandı. Bu incelemeden bazı notlar aşağıdadır: "
"İnternetin merkezsiz , kontrol edilemez yapısı bir yeraltı"
"internet dünyasının oluşmasına sebeb olmuştur. İnternet "
"üzerindeki karaborsa aktivitelerin 2002 yılı içersinde "
"36,5 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu "
"rakkam ABD vatandaşlarının internet üzerinde "
"gerçekleştirdiği yasal harcamaların tutarı olan 39,3 "
"milyar dolar ile karşılaştırıldığında durumun ciddiyeti "
"ortaya çıkmaktadır. "
"Media Metrix tarafından yapılan bir araştırmaya göre "
"yasadışı kumar günümüzde internet üzerindeki en büyük iş "
"kolu haline gelmiştir. 2000 yılında kumar sitelerinin "
"sayısı 650 iken 2002 yılında bu sayı 1500 'ü geçmiş "
"durumdadır. "
"İnternet üzerinde çocuk pornosu 1998 yılından beri 6 "
"katına çıkmıştır. Alınan sert tedbirlere rağmen son 1 yıl "
"içinde 3 katı artış olması uygulanan tedbirlerin çözüm "
"getirmediğini göstermektedir. "
"ABD 'de ki dolandırıcılık şikayetlerinin %70 'lik kısmı "
"internet üzerinde gerçekleşen işlemler ile ilgilidir. "
"Terörist örgütler interneti küresel iletişim ve bilgi "
"toplama amacı ile kullanıp , aynı zamanda internet "
"üzerinden siber saldırılar düzenlemektedirler. "
"İnternet üzerindeki reçetesiz ilaç satışı ve uyuşturucu "
"ticareti büyük boyutlara ulaşmış durumdadır. Online eczane"
"adı verilen siteler , onaylanmamış pek çok ilacı reçetesiz"
"olarak internet üzerinden satmaktadır. "
"İnternet üzerinde Telif hakları korsanlığıda büyük "
"boyutlarda gerçekleşmektedir. Üretilen korsan yazılım , "
"film , müzik vs. dosyaları altı saat içersinde 10.000 'den"
"fazla web sitesine yayılmaktadır. Yazılım üreticileri , "
"müzik ve film şirketleri yıllık 9 milyar doların üzerinde "
"zarara uğramaktadır. "
"Kimlik belgelerinin sahtelerinin üretilmesini sağlıyan "
"yazılımları satan sitelerin sayısı gün geçtikçe "
"artmaktadır. "
" "

Fakat unutulmaması gerekir ki internet vasıtasıyla , radyo , televizyon
veya yazılı basın gibi medya araçlarında olduğu gibi insanlara hiç ilgi
duymadıkları konuları empoze etme imkanı yoktur. İnternette kullanıcılar
hangi konuya ilgi duyuyorlarsa o konu ile ilgili araştırma yaparlar ve ilgi
alanlarında yayın yapan siteleri ziyaret ederler. Yani bir site sadece
yayın yaptığı konuya gerçekten ilgi duyan kişiler tarafından ziyaret
edilir. Örnek olarak internetin %80'lik bir kısmının zaralı yayınlardan
oluştuğunu varsayalım. Eğer bir internet kullanıcısı bunların hiç birine
ilgi duymuyorsa ömrü boyunca bu sitelerin hiç birini ziyaret etmeden
interneti kullanması mümkündür. Ya da tersten bakılırsa internetin %80'i
zararlı yayınsa , bu internet kullanıcılarının ilgi alanlarınında bu yönde
olduğunu gösterir. Sonuç olarak hiç bir devlet otoritesi ilgilenmedikleri
konularda internet üzerinde yayın yapmak suretiyle halk üzerinde etki
yaratamaz. Yani internet üzerinde denetim altında bir yayın fiilen
imkansızdır. İnternetin merkezsiz yapısını değiştirmek ve merkezi bir
sisteme çevirme yönündeki çalışmalar interneti öldürme çalışmalarıdır
aslında. Fakat internet üzerindeki tüm bu menfi çalışmaları bölümün başında
verdiğimiz matbaa örneği ile bağlarsak şöyle bir sonuca varırız ; Zamanının
süper devleti olan Osmanlı Devleti güçlü otoritesi sayesinde yaklaşık 200
yıl kontrolü altındaki topraklara matbaanın girmesini engellemeyi başardı.
Fakat bunun sonucu korkunç oldu çünkü 15.yüzyılda bilgi toplumuna kapısını
kapayan Osmanlı Devleti 17.yüzyıl sonlarına kadar savaş ekonomisi modelini
uygulamak suretiyle dünyanın en güçlü devleti olmayı sürdürdü. Fakat
17.yüzyıl sonlarında savaş ekonomisi çalışmamaya başladı ve 18.yüzyıla
girildiğinde ekonomik olarak çökmüş bir devlete dönüşmüştü. Günümüzde de
süper güç olan A.B.D. 'nin internetin önüne set çekmesi fiilen imkansızdır.
Çünkü bu bindiği dalı kesmek anlamına gelir. Bu nedenle internetin geleceği
üzerine yapılan tahminlerin gerçekleşme imkanı çok düşüktür. En doğrusu
internetin geleceğinin çok parlak olduğuna ve insanlığın önünü açacağına
inanmaktır. İnternetin bundan sonraki gelişim evresi bireysel çalışmalara
bağlı olacaktır. Eğitim görmüş , internete aşina genç nüfusun oranının
küresel olarak artması internetin gelişimi üzerindeki en büyük etkendir
ve internet konusunda kendini yetiştirmiş bireylerin ortaya çıkması çok
önemlidir.






"TARTIŞMA KONUSU I.1.1 "
"İNTERNETTE ZORLA BENİMSETME : İNTERNETTE FİKİR EMPOZESİ MÜMKÜN MÜ? "
" "
"İnternetin geniş kitleler tarafından kullanılmaya başlandığı 1995 "
"yılından itibaren , internet konusunda dile getirilmeye başlayan "
"kötümser senaryolardan bir tanesi de şöyle idi: İnternet büyük bir "
"toplumsal aydınlanma ortamı yaratacak , internet üzerindeki ticaret "
"hacmi korkunç boyutlara ulaşacak , hatta internet parası denilen "
"devletler tarafından tedavüle sunulmamış olan , sadece internet "
"üzerinde tedavülde olacak olan paralar ortaya çıkacak ve tüm bu "
"gelişmeler sonunda , bu gelişmeleri kendi egemenlik alanlarına bir "
"tecavüz olarak gören devletler , internete savaş açacaklardı. "
"Internet henüz bu senaryoda belirtilen boyutlara gelmedi. Fakat 11 "
"Eylül olayları sonrası ortaya çıkan yeni eğilimler internetin "
"kontrol altına alınması yönünde gelişmektedir. Bu tartışmayı "
"şekillendirecek olan temel soru aşağıda özetlendiği gibidir: "
" "
""Asimetrik bilgi ortamından bilgi toplumuna doğru internet sayesinde"
"başlayan toplumsal dönüşüm sürecini geriye doğru işletmek mümkün "
"müdür?" "
" "
"İnternetin denetime olanak vermeyen yapısı değiştirilip , tek "
"merkezden kontrol edilen bir ağ oluşturulması durumunda , bu durum "
"internetin tamamen ortadan kaldırılması anlamına gelir. Çünkü bu tür"
"merkezi kontrol altındaki bir ağ internet kavramıyla bağdaşmaz. "
"İntenet öyle bir iletişim aracıdır ki , televizyon ve radyo gibi "
"resmi bir otoritenin veya medya kartellerinin denetimi altında yayın"
"yapan bir iletişim aracı değildir. Kullanıcıların ilgi alanlarına "
"göre şekillenen , yaşayan bir ortamdır. Bir internet kullanıcısının "
"arama motoruna girdiği kelime onun aradığı ve ilgi duyduğu konu ile "
"doğrudan ilgilidir. Kullanıcı aradığı konu dışında herhangi bir "
"bilgiye rastladığında , bunu dikkate almadan geçecektir. Bu durumu "
"tersten ele alırsak şu saptamayı yapabiliriz: "
" "
" "Bir site sadece içeriğine ilgi duyan ziyaretçiler tarafından "
"ziyaret edilir" . "
" "
"Bu saptama yüksek sayılarda ziyaretçi alan bir sitenin "
"ziyaretçilerin ilgi alanları ile bire bir örtüştüğü anlamına gelir. "
"Yani böyle bir sitede propaganda , beyin yıkama , zorla öğretme , "
"sansür , derinleme düşünmeyi engelleme ve belirli bir otorite "
"tarafından istenmeyen düşüncelerden vazgeçirme için kullanılan "
"yöntemler vs. yoktur. Eğer olsaydı kısa sure içersinde ziyaret "
"edilmeyen bir site haline dönüşecekti. Çünkü internet ortamında "
"birey tercihleri üzerine kısıtlama konulması mümkün değildir. "
" "
"Temel tartışma sorusunu yukarıda belirtilen saptama açısından "
"değerlendirip , tartışınız. Soru veya yorumlarınızı "
" [email protected] adresine gönderebilirsiniz. "

"TARTIŞMA KONUSU I.1.2 "
"İNTERNET VE KIRSAL YAŞAM : KÜRESEL YAYIN KAVRAMI "
" "
"İnternet coğrafi sınırları tanımayan bir yayın aracıdır. Örnek "
"olarak gazete , radyo , televizyon gibi medya araçları sadece "
"belirli bir bölgede yayınlanabilmektedir. Fakat internet üzerinde "
"yayınlanan bir site kuzey kutbundan güney kutbuna kadar telefon "
"hattı veya mobil telefon bulunan her yerden , hatta uzaydan bile "
"ziyaret edilebilir. Bu özelliği ticari olarak değerlendirdiğimizde "
"şu sonucu elde ederiz: "
" "
""Yerel olarak çalışmakta olan bir işletmenin potansiyel pazarı "
",internet vasıtasıyla tüm dünyayı kapsayacak şekilde "
"genişletilebilir " "
" "
"Aynı durum tersinden değerlendirildiğinde şu sonuç ortaya "
"çıkmaktadır: "
" "
" "İnternet dünyanın sanayileşmemiş kırsal kesimlerinde yaşayan "
"insanların önüne tüm dünyayı getirmektedir." "
" "
"Bu durum küreselleşmeyi hızlandırıcı ve tüm dünya çapında toplumsal "
"değişime sebep olacak bir olgudur. Ayrıca internet coğrafi sınırları"
"tanımamasının yanında , zaman boyutundanda bağımsızdır. Bunun anlamı"
"şudur: "
" "
""Dünyanın farklı yerlerinde , farklı zaman dilimlerinde bulunan "
"internet kullanıcıları birbirleri ile haberleşirken , her iki "
"tarafında aynı anda bilgisayar başında olması gerekmemektedir. "
"İnternetin bu özelliğine asenkron haberleşme özelliği denilmektedir""
" "
"İnternetin küresel ölçekte yayın yapabilme özelliğini göz önünde "
"tutmak suretiyle aşağıdaki konuları tartışın. "
" "
"İnternet gibi küresel yayın ve asenkron iletişim imkanı sunan başka "
"bir iletişim sistemi tasarlamaya çalışın. "
"İnternetin gelir dağılımından az pay alan ve yeterli eğitim "
"olanakları olmayan kırsal kesim üzerinde gelecekte meydana "
"getireceği etki ne olacaktır? "
" "
"Soru veya yorumlarınızı [email protected] adresine "
"gönderebilirsiniz. "
" "
" "





http://www.darpa.mil


Yukarıda bulunan adresi inceliyerek , DARPA – Defense Advanced
Research Projects Agency 'nin günümüzde yürütmekte olduğu ileri
araştırma projeleri konusunda bilgi toplayın.


http://kurul.ubak.gov.tr

İnternet kurulunun web sayfasını ziyaret ederek İnternet Kurulunun
amaçlarını yazın.

























2.İş Hayatı ile İnternetin Tanışması


Önceki konuda internet devriminin başlangıcı aktarıldı. Bu konuda ise
internetin iş dünyası ile nasıl tanıştığı ve iş dünyasında ne gibi
gelişmeleri başlattığı üzerinde durulacaktır. İnternet ve iş dünyasının
buluşmasını anlatmadan önce "elektronik ticaretin" ve elektronik ticaretin
atası olan "Elektronik Veri Aktarım Sistemi - EDI (Electronic Data
Interchange) " 'nin tanımlamasını yapmak gerekmektedir.



"Tanım I.2.1 "
"TİCARET "
"Ticaret her türlü mal , hizmet , ürün mübadelesine veya "
"para ile alım-satım yapılmasına verilen addır. "



Çok kısaca elektronik ticaret bir bilgisayar sistemi vasıtasıyla ticaret
yapılması olarak tanımlanabilir. Elektronik ticaretin tanımını üretim
aşaması , ürün tanıtımı , dağıtımı vs. dahil etmek suretiyle genişletmek
mümkündür. Bu bağlamda e-İş , e-Ticaret , İnternet Ticareti , EDI , EFT
(Elektronik Fon Transferi) , Web Ticareti gibi kavramların farklarını
ortaya koymak gerekmektedir. Şekil I.2.1 küresel ağ internetin , e-İş
ve e-Ticaret ile olan ilişkisini basit bir şekilde göstermektedir. Şekil
I.2.1 'de oransal bir gösterimden ziyade kavramlar arasındaki temel ilişki
gösterilmeye çalışılmıştır. Elektronik Veri Aktarım Sistemi - EDI
(Electronic Data Interchange) bilgisayar terminalleri arasında , bilgisayar
ağları vasıtası ile ticari elektronik belgelerin , alım-satım
talimatlarının , ticari bilgi vs. 'nin gönderilmesini sağlayan sistemdir.
Elektronik Veri Aktarım Sistemi - EDI (Electronic Data Interchange)
bilgisayarlar arasında bilgi göndermenin yapısal bir yöntemidir ve
firmaların birbirlerine gönderdileri fatura vs. gibi iş dökümanlarının
otomasyonu için geliştirilmiştir. 1960 'lı yıllarda ABD 'de ortaya
çıkmıştır. Amacı kağıt işini azaltmak ve şirketler arası iletişimin hızını
arttırmaktır. Kullanımı 1980 'li yıllardan itibaren yaygınlaşmıştır.
Elektronik Veri Aktarım Sistemi - EDI (Electronic Data Interchange)
elektronik ticaretin ilk örneğini oluşturmuştur. İş süreçlerini kısaltmak
amacıyla kullanılan sistem ,



"Şekil I.2.1 "
"ELEKTRONİK İŞ TERİMLERİ "
"Kanak:Orion group "
" "
" "


başlangıçta çok sorunlar çıkarmıştır. Elektronik Veri Aktarım Sistemi -
EDI (Electronic Data Interchange) ile firmalar arasında bilgi alış verişi
yapılırken , her firma ayrı standardlar kullandığı için , farklı firmalarla
irtibat kurulacağı zaman çok sayıda terminal kurulması gerekiyordu. Ayrıca
EDI değişik sanayi kolları için farklı yapılandırıldığından dolayı ,
bunların bir araya getirilmesi sorun yaratıyordu. Kağıt ortamından EDI
ortamına geçişte birbirlerinden bağımsız sistemleri kullanan kuruluşları
aynı ortamda aynı standartları kullanır duruma getirmek çok zordu. EDI
uygulamalarında standart önemli bir sorundur. Elektronik Veri Aktarım
Sistemi - EDI (Electronic Data Interchange) standartları 1979 yılında
Amerikan Milli Standatlar Enstitüsü – ANSI (American National Standards
Institute) tarafından X12 standartları adı altında belirlendi. Bu standart
kuzey Amerikada yaygınlaşırken 1981 yılında Birleşmişi Milletler Avrupa
Ekonomik Komisyonu – UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)
tarafından ilk aktarım kuralları hazırlandı ve Ticari Veri Değişim Rehberi
– GTDI (Guidelines for Trade Data ınterchange) adı ile yayınlandı. 1986
yılından itibaren de Birleşmiş Milletler Yönetim , Ticaret ve Taşımacılık
için Elektronik Veri Aktarım Sistemi - UN-EDIFACT (United Nations
Electronic Data Interchange for Administration, Commerce and Transport)
standartları ortaya çıkmaya başladı. EDI sisteminde veriler insan
müdahalesi olmadan gönderildiği için güvenlidir ve iş otomasyonunu
sağladığı içinde maliyetleri düşürür. Buna en güzel örneği Singapur
oluşturmaktadır. Günümüzde Singapur limanı EDI kullanımı sayesinde malların
en hızlı sevk edildiği liman olma özelliğini taşımaktadır. Elektronik
ticaretin ikinci öncü örneği yine 1970 'li yılların ortalarında firmaların
özel bilgisayar ağları üzerinden elektronik ileti göndermeye
başlamalarıdır. Özel ağlarda ticari elektronik ileti gönderme zamanla
internet üzerinden e-Posta gönderme haline dönüşerek yaygınlaşmıştır.
İnternetin iş dünyası ile ilk tanışması ticari olarak e-Posta kullanımının
başlaması ile olmuştur. e-Posta ilk olarak şirket içi iletişim ve müşteri
destek hizmeti amacıyla kullanılmıştır. e-Postanın pazarlama amacıyla
kullanımı , zorla e-Posta gönderme anlamına gelen spam kavramının ortaya
çıkmasına sebep olmuştur. Başlangıçta spam çok etkili bir reklam aracı
olmasına rağmen , günümüzde spam'e karşı yürütülen etkili kampanyalar
sonucunda spam 'in ticari olarak kullanımı , ticari ahlaka uymadığı
düşüncesinden dolayı benimsenmemektedir. Hatta müşteriler üzerinde
olumsuz etki yaratabilmektedir.



"Tanım I.2.2 "
"SPAM "
"İnternet üzerinde bir e-Posta mesajının aynı anda , bu "
"mesajı alma isteği olup olmadığı bilinmeyen kişilerin veya"
"kurumların e-Posta adereslerine , zorlayıcı bir şekilde "
"gönderilmesidir. "



1990 yılında Kabuledilebilir Kullanım Politikası - AUP (Acceptable Use
Policy) adı verilen ve internet üzerinde eğitim ve araştırma dışında her
türlü veri aktarımını yasaklayan kuralların kaldırılması ve akabinde 1991
yılında Ulusal Bilim Vakıf Ağı - NFSNET (National Science Foundation
Network) 'nın internetin ticari kullanımı üzerindeki kısıtlamayı
kaldırması ve aynı yıl www kullanıcı arayüzünün geliştirilmesi ile internet
devrimi ticarete de sirayet etmiştir. İnternet devriminin ticari alandaki
ilk dalgası e-Posta olmuştur. e-Posta hızlı ve zaman boyutundan bağımsız
bir ticari iletişim sağlamıştı. Zaman boyutundan bağımsız olmanın anlamı
şudur: Dünya üzerinde farklı zaman diliminde bulunan iş ortakları
birbirleri ile haberleşirken , her iki tarafın aynı anda mesai saati
içersinde bulunması gerekmez. İnternetin bu özelliğine asenkron haberleşme
denir. İnternetin eş zamanlı olmadan iletişim kurulmasına müsade eden
yapısı sayesinde , zaman ve uzaklık kavramları ortadan kalkmıştır. e-Posta
hem hızlı hem de asenkron haberleşme imkanı sağladığı için çok etkin bir
ticari haberleşme aracıdır. www devrimi ise web sayfaları üzerinden bilgi
alış verişi yapılmasını sağlamıştır. www kullanıcı arayüzünün 1991 yılında
ortaya çıkması ve 1993 yılından itibaren yaygınlaşmaya başlaması ,
internetin ticari kullanımının artışında etkili olmuştur. Bu yıllarda
şirketler internetin ticaret kavramı ile tezat teşkil eden ücretsiz hizmet
ve bilgi sağlama kültürü ile karşılaştılar. Bilgi çağı olan günümüzde
şirketler yaşamlarını sürdürmek için güncel yönetimsel , bilimsel bilgi ve
pazar bilgisine ihtiyaç duyarlar. İnternet ucuz ve bol bilgi kaynağıdır.
İnternet üzerinde çok miktarda güncel bilgi bulmak mümkündür. İnternet
dışında hiç bir kaynak bu kadar bol ve ucuz bilgi barındırmaz. Bu dönemde
iş dünyası interneti pazarlama , tanıtım , müşteri desteği , bayi ağı ile
iletişim kurmak , sipariş almak ve iş ilişkileri geliştirmek için
kullanabileceğini görmüştü. 1994 yılından itibaren ".com" alan adlarının
oranı ".gov " ve ".edu" alan adlarının oranını geçti.




"Şekil I.2.2 "
"İNTERNET ALAN ADLARININ ORANLARI "
"Kanak:Matthew Zoo ; University of California, Berkeley "
" "
" "

www devrimi aslında hypertext devrimi olarak da adlandırılabilir. Hypertext
kelimesinin Türkçesi harici metindir. Harici metinin mantığı bir dökümanın
üç boyutlu olarak kendisi ile ilgili başka dökümanlarla bağlantılı
olmasıdır. Harici metin kavramı www devriminin temelini oluşturur. Bir
döküman ile ilgili bilgilere hızla ulaşılmasını sağlar. Harici metin
kavramı ilk olarak 1945 yılında ABD başkanı Roosevelt 'in bilim danışmanı
olan Vannermar Bush tarafından ortaya atılmıştır. Vannermar Bush , Memex
adında , çok miktarda bilgiyi içinde depolayıp , kullanıcılara bilgi
patikaları oluşturup bilgiyi rahatça işlemeleri imkanı veren , ilgili metin
, resim gibi belgelere hızla ulaşmalarını sağlayan ve istenildiği zaman
kolayca bulunabilmesi için metinler üzerine işaretler koyan bir makinanın
yapılmasını önermişti. Vannermar Bush bu makina sayesinde araştırmacıların
yoğun bilgi içinde kaybolmadan , sadece ilgili bilgilere hızla
ulaşalabileceğini düşünmekte idi. 1965 yılında Ted Nelson bilgilerin
geleneksel şekilde bir sıraya göre yazılması yerine , okuyucuya seçme hakkı
veren dökümanlar şeklinde yazılması fikrini ortaya attı. 1967 yılında Brown
üniversitesin de Harici Metin Düzenleme Sistemi (Hypertext Editing System)
adı altında ilk harici metin sistemi IBM/360 model bir bilgisayar üzerinde
çalıştırıldı. 1991 yılında harici metin dosyalarının (HTML – Hypertext Mark-
up Language) Harici Metin Aktarım Protokolünü – HTTP (Hypertext Transfer
Protocol) kullanmak suretiyle internet üzerinde iletilmesini sağlayan www
kullanıcı arayüzünün geliştirilmesi ile internet kullanıcıları harici metin
kavramı ile tanışmış oldu. www arayüzü harici metin sistemini kullanmak
suretiyle bilgiye çok hızlı ulaşılmasını sağlıyordu. Fakat internet
üzerinde bilgiye erişilmesini kolaylaştıran en büyük atılım , web
sayfalarının konularına göre dizin haline getirilmesini sağlıyan arama
motorlarının ortaya çıkması olmuştur. www devrimi ile birlikte arama
motorlarının ortaya çıkması ve internet kullanıcılarının sayısınında
gözardı edilemeyecek oranda artması , artık ticari şirketlerin internete
girmesini ve arama motorlarında yeralmalarını sağlayacak web sayfaları
oluşturmalarını ticari bir zorunluluk haline getirmişti.


"Tanım I.2.3 "
"NAVİGASYON "
"Bir web sitesi içinde harici metin sayfalarının birlerine "
"olan bağlantılarının ve bu sayfaların başka siteler ile "
"olan bağlantılarının haritalanmasına verilen addır. "



Bu durum ürün tanıtımı amaçlı ticari sitelerin hızla çoğalması sonucunu
doğurmuştu. Ürün tanıtımı amaçlı web sitelerinin esas amacı müşterileri
fiziksel mağzalara çekmek veya telefonla sipariş vermelerini sağlamaktı.
Müşteri ile ilişki kurulduktan sonra ticari faaliyetler geleneksel
yöntemler kullanılmak suretiyle
yürütülüyordu. Fakat aktif web sayfası teknolojilerinin gelişmesi ile
birlikte , bir veritabanı ile bağlantılı olarak çalışan web siteleri ortaya
çıktı. Aktif web sayfası teknolojileri sayesinde , üyelik gerektiren web
siteleri oluşturulabildi. Bu web sitelerinin veritabanlarına ürün ve üye
bilgileri depolanabilmekteydi. İnternet üzerinden kredi kartı ile ödeme
sistemlerinin gelişmesi ile birlikte müşterilerin web sitesi üzerinden ürün
seçmesi ve bu ürünlerin bedelini yine web sitesi üzerinden kredi kartı ile
ödemesi mümkün oldu. Kredi kartı ödeme sistemlerinin ortaya çıkması
internet üzerinde perakende ticaretin gelişmesine sebep oldu. Fakat ilerki
bölümlerde değinileceği gibi dış ticaret işlemlerinde durum hala ürün
tanıtımı aşamasını geçmiş değildir. Dış ticaret mevzuatının internet
ticareti ile uyumlandırılması , dünya üzerindeki devletlerin ortak girişimi
ile çözülebilecek uluslararası bir sorun olduğu için elektronik ticaret
işlemlerinde günümüz itibari ile perakende ticaret öndedir.





"Tanım I.2.4 "
"VERİTABANI "
"Bilgilerin belirli kategorilere ayrılmak suretiyle "
"saklandığı sistemdir. Geleneksel olarak kağıt ortamında "
"bilgiler dosyalar vasıtasıyla kategorilere ayrılıp "
"saklanmaktadır. Elektronik ortamda veritabanı , elektronik"
"dosyalama sistemi olarak tanımlanabilir. "





Önceleri web sayfalarında ingilizce dili hakimdi. Fakat zamanla çeşitli
dilleri destekleyen arama motorları ve yazılımların yayılması sonucunda
2002 yılına gelindiğinde internet üzerinde ki içeriğin %57'si ingilizce
dışındaki dillerden oluştuğu görülmektedir (Bkz.Şekil I.2.3).
İngilizceden sonra internet üzerinde en çok kullanılan dil %9,8 'lik oranla
Çincedir. Türkçe dünyada en yaygın kullanılan dillerden biri olmasına
rağmen , Türkçe konuşulan ülkelerde internet penetrasyonunun düşük
olmasından dolayı internette Türkçenin kullanım oranı diğer dillere göre
çok düşük kalmıştır.



" "
"Şekil I.2.3 "
"İNTERNET ÜZERİNDE KULLANILAN DİLLERİN ORANI "
"Kanak:Global Internet Statistics "
" "
" "


Bu dönemde internetin asenkron iletişimi mümkün kılan yapısı sayesinde ,
çalışanların aynı bina veya şehirde olma zorunluluğu olmadan çalışabildiği
ev ofis kavramı ortaya çıkmıştı. Ayrıca bu dönemde video konferans gibi eş
zamanlı iletişim yöntemleride kullanılmaya başlanmıştı. www arayüzü küresel
elektronik ticaretin bel kemiğini oluşturmaktadır. Fakat şekil I.2.1 'de
görüldüğü üzere www arayüzü vasıtası ile gerçekleştirilen web ticareti
faliyetleri internet üzerinden gerçekleştirilen e-İş faliyetlerinin sadece
bir kısmıdır. İnternet adı verilen böylesine büyük bir bilgisayar ağının
küresel anlamda ekonomik değer yaratma potansiyeli çok büyüktür. Dış
ticarette otomasyonu başarmış ve dış ticaret işlemlerini internete taşımış
ülkelerin sayısı arttıkça , bu ülkeler aralarında ortak internet ticaret
standartları belirleyeceklerdir. Bu sürecin dışında kalmış ülkelerin ise
ticaret yapma şansları ortadan kalkacaktır. 1990 'lı yılların başında
internet ticaretinin başlaması ile birlikte iki nehir birleşti denilebilir.
Bunlardan

birincisi Elektronik Veri Aktarım Sistemi - EDI (Electronic Data
Interchange) merkezli B2B uygulamaları ve ikinciside www kullanıcı arayüzü
idi. Bu dönemde kapalı ağlarda yapılan geleneksel EDI sistemi ile internet
üzerinden yapılan ticaret arasında ki fark belirginleşmeye başladı.
İnternet üzerinden yapılan ticaretin kapalı ağlarda yapılan ticarete göre
avantaj ve dezavantajları şöyle özetlenebilir:






"Avatajları: "Dezavantajları: "
" " "
"EDI ile ticaret kapalı "EDI kapalı ağlarda yapıldığı "
"topluluklar ve sanayi kolları "için güvenlidir. Fakat "
"arasında yapılabilirken , "internet üzerinde ticaret "
"internet üzerinden küresel "yapmak için önce güvenliğin "
"ölçekte yapılabilir. "sağlanması gerekir. "
"EDI sisteminde katılımcı sayısı"EDI kim olduğu bilinen taraflar"
"sınırlıdır. İnternette "arasında yapılmaktadır. Fakat "
"sınırsızdır. "internet üzerinde tarafların "
"EDI sisteminin kurulum "kimlik tesbitinin yapılması "
"maliyetleri çok yüksektir. "zordur. "
"İnternete ise çok ucuza " "
"bağlanmak mümkündür. " "





Bu arada internet üzerinde ödeme yöntemleri gelişmeye başladı. Sayısal
paranın öncüleri (Digicash , Netcash , Cypercash) ortaya çıkmıştı. 1995
yılına gelindiğinde internet artık ciddi bir ticaret mecrası olarak
görülmekte idi. 1995 yılında hack olaylarının başlaması ve müşteri kredi
kartı bilgilerinin çalınma olayları ile toplum tarafından internette
güvenlik kavramının önemi ve ciddiyeti de anlaşıldı.






"Tanım I.2.5 "
"HACKER "
"Aşırı bilgisayar meraklıları için kullanılan argo bir "
"terim olup , bilgisayar sistemlerine güvenlik kodları "
"kırmak suretiyle , yetkisiz şekilde online erişim sağlayıp"
"verileri çalan veya tahrip eden kişiler için daha yaygın "
"olarak kullanılmaktadır. "



www devrimi ile ticari web sayfaları mantar gibi türemeye başladı. Yerel
olarak çalışmakta olan şirketler ürün ve şirket tanıtımı yapılan basit web
sayfaları kurdular ticaret rehberi adı verilen B2B sitelerine kayıt olmaya
başladılar. Fakat bu dönemde görüldü ki "online olmak eğer bir şirketin
ticaret yapabilme kapasitesi yoksa bir anlam ifade etmez" . Yani ücra bir
kasabada bulunan bir şirketin internet üzerinden dünyanın uzak bir
köşesinde bulduğu müşteri ile ilişki kurması ve ona mal satması teoride
mümkündür. Fakat pratikte sistem böyle işlememektedir. Çünkü mal dünya
standartlarında değil ise , şirketin dağıtım kanalları yetersiz ise ve iki
şirket arasında para ve mal alışverişi konusunda yeterli güven tesis
edilmemiş ise , bu alış veriş gerçekleşmiyecektir. B2B elektronik ticaretin
en büyük parçasını oluşturmasına rağmen , internet üzerinde ticaretin
gelişimine katkısının çok olduğu söylenemez. B2B sadece bir işletmenin
potansiyel pazarını tüm dünyayı kapsayacak şekilde genişletmektedir. Fakat
tüketiciler öncelikle tüccarın güvenilirliğine ve siparişi çabuk almak için
coğrafi yakınlığa önem verirler. Kredi kartları ile internet üzerinden
ödeme yöntemlerinin gelişmesi , internet üzerinde perakande satışların
artmasına sebep olmuştur. Fakat dış ticaret işlemlerin de sadece alıcı veya
satıcı arasında ilişki kurulması aşaması internet üzerinden
gerçekleşmektedir. Fakat işlem geleneksel ticaret yöntemleri kullanılmak
suretiyle tamamlanmaktadır. Sonuç olarak internet her ne kadar küresel bir
iletişim imkanı sağlasada küçük iş yerleri lokal olarak çalışmaya mahkum
kalmaktadır. Ticaret hacminin dünya çapında artması için internetin
kullanılabilirliğinin (Interoperability) artması ve tüm ticaret
sistemlerinin internete entegre olmak suretiyle bütünleşmesi gerekmektedir.
Birinci konuda belirtildiği gibi internet devriminin insanlık üzerinde ki
gerçek etkilerinin ne olacağı henüz bilinmemektedir. Fakat şu kesindir ki ,
dünya çapında iş yapış süreçleri değişikliğe uğrayacaktır. İnternetin
kullanılabilirliğinin artması , e-Belgelerin kullanılması ve yaygınlaşması
ile mümkün olabilecektir. e-Belge konusuna ilerki bölümlerde ayrıntısı ile
değinilecektir. Henüz hukuksal altyapı oluşmadığı ve iş yapış süreçleri
internet ile uyumlandırılmadığı için , sadece online olmak temeli üzerine
inşa edilmiş nokta-com (dot-com) girişimleri ve tuğla-harç internet
şirketleri ortaya çıkmış , çoğunluğu öz sermaye ile değil girişim sermayesi
ile kurulduğu için pek çok internet şirketinin kapatılması ile sonuçlanan
internet balonunun patlaması hadisesi meydana gelmiştir. İnternette ticaret
yapmak sadece bir teknoloji meselesi değildir. Dış ticaret ile ilgili dünya
çapındaki otoriteler bir araya gelerek internet konusunda ortak kararlar
alıp , ortak düzenlemeler yapmaları gerekliliği artık iyice anlaşılmaya
başlanmıştır. Bu bağlamda Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku
Komisyonu – UNCITRAL (United Nations Commission on International Trade Law)
iki adet model yasa oluşturmuş , başta ABD ve AB olmak üzere , internet
üzerinde ticareti düzenleyen hukuki mevzuat düzenlemeleri yapmışlardır.
ABD 'de standart elektronik işlemler yasası , ulusal ve uluslararası
ticarette elektronik imza yasası ve devlette kırtasiyenin azaltılması
hakkında yasa olmak üzere 3 adet yasa hazırlanmıştır. AB 'de ise elektronik
ticaret ve elektronik imza ile ilgili 2 esas direktif bulunmaktadır.
Türkiye'de bankacılık sektörü bilgi işlem alanında öncü olmuştur.
Elektronik ödeme altyapısı perakende satış yapan elektronik ticaret
sitelerinin ihtiyaçlarını görecek düzeydedir. Belli başlı bankaların V-pos
uygulamaları bulunmaktadır. Fakat Türkiye'de yaklaşık olarak evlerin %6-7
'sinde iş yerlerininde %11'de bilgisayar bulunmaktadır. Ayrıca mevcut
bilgisayar kullanıcılarının çoğunluğu elektronik ticaret kavramına
yabancıdır. Geriye %5 gibi bir kısım kalır ki bu oran gelişmiş ülkelerle
kıyaslandığında çok düşük kalmaktadır. Sadece elektronik ticaret
altyapısının kurulması yeterli değildir. Bu altyapıyı kullanacak insanlar
olması gerekir. Aynı durum firmalar arası ticaret - B2B sitelerinde
yaşanmaktadır. Üye sayılarının 10.000 'nin üzerinde olduğunu önesüren B2B
siteleri bulunmasına rağmen yukarıda verilen %5 'lik oran dikkate
alındığında bu sayılar pek inandırıcı görülmemektedir. Perakende elektronik
ticaret yapan B2C siteleri yeterli altyapı olmasına rağmen yeterince kar
elde edememektedirler. Lojistik sorunlarını gözardı edersek bunun sebebi
Türkiye'de ki internet kullanıcısı oranının çok düşük olmasıdır. Ülkemizde
elektronik ticaretin gelişmesi için öncelikle halkın bilgilendirilmesi ve
eğitim sistemimizin önümüzdeki internet çağına uygun şekilde yeniden
tasarlanması gerekmektedir. Türkiye'de internetin gelişmesi önündeki en
büyük engel altyapı sorunu değildir, eğitim sorunudur. Bilgisayar tuşuna
dokunmamış insanların nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu bir ülkede , Singapur
benzeri eDevlet uygulamaları yapmak , devleti internete taşımak ,
kanunlarımızı internete uyarlamak , kobilerimizi internet vasıtasıyla dünya
ile ticaret yapar duruma getirmek vs. hepsi birer hayal olarak kalır.
Öncelikle halka interneti öğretmek gerekmektedir. Türkiye'nin öncelikli
internet projesinin tüm topluma yönelik , yaygın internet eğitim
kampanyası olması gerekmektedir. Aksi taktirde dünyanın en modern internet
altyapısını kurmamız bile bizi internete taşımayacaktır. İnternetin ticaret
açısından kullanılabilirliğinin artması devletlerin internete uyum
sağlaması ve e-Devlet uygulamalarının gelişmesi ile mümkündür. İler ki
bölümlerde ayrıntısı ile değinileceği gibi , dış ticaretin tüm taraflarının
(devlet kuruluşları , gümrükler ,
ticaret odaları , sigorta şirketleri , taşıma şirketleri , gümrük
komisyoncuları vs.) uyumlu bir şekilde çalışmalarını temin edecek internet
ticaret otoritelerinin (Ticaret Noktaları) ortaya çıkması gerekmektedir.
İnternet üzerindeki gerçek ticari devrim , kağıt belgelerin yerini alcak
olan elektronik belgeler (e-Belge) vasıtasıyla internet üzerinden ticaret
yapılmaya başlanması ile gerçekleşebilecektir. eBelge ve Ticaret Noktası
konularına ilerki bölümlerde ayrıntısı ile değinilecek olup , internet
ticaretinin geleceği bu iki kavram üzerinde düğümlenmektedir.


"Şekil I.2.4 "
"eGÜMRÜK SİSTEM YAPISI "
"Kanak:Gümrük Müsteşarlığı eGümrük websitesi ; www.customs-edi.gov.tr "
" "
" "

Türkiye'de dış ticaretin internete taşınması konusunda ki en önemli proje
, Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde yürütülen elektronik gümrük projesidir.
Gümrük işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasına yönelik olarak
hazırlanan BİLGE yazılımının pilot uygulamasına Atatürk Hava Limanı Gümrük
müdürlüklerinde başlanmış , 2001 yılı Ekim ayı itibariyle diğer gümrük
idarelerinde de uygulamaya başlanmıştır. Bu sistemi kullanan firmalar kendi
ofislerindeki bilgisayar sistemlerine bir EDI çevrimci programı yüklemek
suretiyle , gümrük beyannamesi bilgilerini , elektronik ortamda gümrük
idarelerinin bilgisayar sistemine göndermektedirler.
" "

" "
"Şekil I.2.4 "
"GÜMRÜK KAPILARINDAKİ EDI KULLANIM ORANLARI "
"Kanak:Gümrük Müsteşarlığı eGümrük websitesi ; "
"www.customs-edi.gov.tr "
" "
" "
" "
"Gümrük "
"beyannamesi "
"EDI ORANI % "
"Özet "
"Beyanname "
"EDI ORANI % "
" "
"1 "
"ESENBOĞA "
"1549 "
"38,04 "
"10 "
"0,37 "
" "
"2 "
"BEHİÇBEY "
"397 "
"17,16 "
"7 "
"0,43 "
" "
"3 "
"KONYA "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"4 "
"KAYSERİ "
"1 "
"0,09 "
"0 "
"0 "
" "
"5 "
"MERSİN "
"427 "
"9,72 "
"331 "
"11,68 "
" "
"6 "
"MERSİN SERBEST BÖLGE "
"98 "
"7,94 "
"0 "
"0 "
" "
"7 "
"KARAKÖY "
"437 "
"31,76 "
"13 "
"3,86 "
" "
"8 "
"YEŞİLKÖY OTOMOTİV "
"200 "
"26,04 "
"3 "
"0,86 "
" "
"9 "
"AHL "
"10217 "
"29,34 "
"3627 "
"25,59 "
" "
"10 "
"ÇERKEZKÖY "
"356 "
"19,71 "
"11 "
"0,83 "
" "
"11 "
"ERENKÖY "
"10061 "
"47,25 "
"157 "
"1,92 "
" "
"12 "
"İSTANBUL POSTA "
"21 "
"3,8 "
"0 "
"0 "
" "
"13 "
"AHL SERBEST BÖLGE "
"632 "
"27,01 "
"0 "
"0 "
" "
"14 "
"HALKALI TEKSTİL "
"12662 "
"60,13 "
"112 "
"2,03 "
" "
"15 "
"HALKALI "
"8113 "
"35,36 "
"255 "
"2,03 "
" "
"16 "
"AMBARLI "
"6155 "
"45,48 "
"901 "
"13,5 "
" "
"17 "
"İZMİR "
"6505 "
"31,53 "
"327 "
"5,92 "
" "
"18 "
"ADNAN MENDERES HVL "
"397 "
"14,38 "
"0 "
"0 "
" "
"19 "
"EGE SERBEST BÖLGE "
"191 "
"7,64 "
"0 "
"0 "
" "
"21 "
"EDİRNE GAR "
"75 "
"13,84 "
"0 "
"0 "
" "
"22 "
"ANTALYA SERBEST BÖLGE "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"23 "
"ANTALYA "
"2 "
"0,49 "
"0 "
"0 "
" "
"24 "
"ANTALYA HVL "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"25 "
"İPSALA "
"3 "
"4,62 "
"0 "
"0 "
" "
"26 "
"TEKİRDAĞ "
"5 "
"0,67 "
"0 "
"0 "
" "
"27 "
"MUDANYA "
"448 "
"33,36 "
"18 "
"2 "
" "
"28 "
"BURSA "
"2293 "
"52,46 "
"7 "
"0,28 "
" "
"29 "
"BURSA TEKSTİL "
"263 "
"46,8 "
"0 "
"0 "
" "
"30 "
"GEMLİK "
"1641 "
"39,34 "
"171 "
"6,47 "
" "
"31 "
"ALİAĞA "
"14 "
"3,94 "
"4 "
"0,5 "
" "
"32 "
"DENİZLİ "
"6 "
"0,65 "
"0 "
"0 "
" "
"33 "
"MANİSA "
"92 "
"19,25 "
"0 "
"0 "
" "
"34 "
"HAYDARPAŞA "
"4333 "
"43,81 "
"594 "
"11,61 "
" "
"35 "
"İZMİT "
"20 "
"3,77 "
"2 "
"0,33 "
" "
"36 "
"GEBZE "
"2135 "
"60,91 "
"89 "
"4,16 "
" "
"37 "
"GEBZE OTO. "
"91 "
"34,47 "
"44 "
"20,75 "
" "
"38 "
"GEBZE PET. "
"557 "
"38,36 "
"17 "
"7,62 "
" "
"39 "
"ADANA "
"119 "
"5,79 "
"10 "
"0,6 "
" "
"40 "
"GAZİANTEP "
"21 "
"1,45 "
"0 "
"0 "
" "
"41 "
"DERİNCE "
"1980 "
"74,63 "
"7 "
"0,33 "
" "
"42 "
"CİLVEGÖZÜ "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"20 "
"EDİRNE TIR "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"43 "
"İSKENDERUN "
"2 "
"0,88 "
"0 "
"0 "
" "
"44 "
"ANTAKYA "
"14 "
"1,92 "
"0 "
"0 "
" "
"45 "
"TUZLA "
"563 "
"20,54 "
"0 "
"0 "
" "
"46 "
"TRABZON "
"1 "
"0,3 "
"0 "
"0 "
" "
"47 "
"SAMSUN "
"12 "
"5,31 "
"0 "
"0 "
" "
"49 "
"GIDA İHTİSAS "
"263 "
"29,06 "
"5 "
"0,59 "
" "
"50 "
"SARP "
"0 "
"0 "
"0 "
"0 "
" "
"51 "
"ESKİŞEHİR "
"247 "
"38,18 "
"0 "
"0 "
" "
"TOPLAM "
"73619 "
"36,38 "
"6722 "
"6,72 "
" "
" "
" "
" "

Bu sistemde UN-EDIFACT standartları kullanılmaktadır. Fakat bu projenin
içerisine mutlaka bankalarda dahil edilmelidir. Beyanname bilgilerinin
gümrüğe gönderilmesi sonrasında gerçekleşen işlemlerinde (Kambiyo
taahhüdünün kapatılması vs.) gümrük beyannamesinin elektronik ortamda
gönderilmesi suretiyle yapılması gerekmektedir. Gümrük beyanname
bilgilerini firmalardan gümrük idarelerine ileten bir EDI mesajından ziyade
, pek çok kurum arasında dolaşan , elektronik ortamda onaylanabilen ,
üzerinde değişiklikler yapılması mümkün bir e-Belge tasarlanması
gerekmektedir.

Fakat Türkiye'de tüm dış ticaret işlemlerinin internet üzerinden
otomasyona sokulması için sadece gümrük idarelerinin otomasyona sokulması
yeterli değildir. Tüm dış ticaret mevzuatının baştan internete uygun
şekilde yazılması , tüm dış ticaret belgelerinin e-Belge versiyonlarının
oluşturulması ve en önemlisi bir dış ticaret işlemine dahil olan tüm
tarafları (Gümrükler , sigorta ve nakliye şirketleri , ticaret odaları ,
gözetim şirketleri , bankalar vs.) internet üzerinde bir araya getiren ,
onay kurumu – CA (Certification Agency) özelliği taşıyan , ticari
otoritelerin (Ticaret Noktaları) ortaya çıkması gerekmektedir. Fakat tekrar
vurgulamak gerekir ki , tüm bunlar gerçekleşse dahi Türkiye'nin internet
devrimini yakalayabilmesi için öncelikle eğitim seferberliği yapılması
gerekmektedir.











~ @ ~

















"TARTIŞMA KONUSU I.2.1 "
"İNTERNETTE İVMELİ GELİŞİM KAVRAMI : PASİF ÜYE AKTİF ÜYE AYRIMI "
" "
"Web sayfası ziyaretçileri ve üyeleri üzerine şöyle bir ön yargı "
"bulunmaktadır : "
" "
""İnternet üzerindeki bir web sayfasını ziyaret eden , üye olan veya"
"bu bir ürünün satıldığı bir site ise , bu ürünü kullanan internet "
"kullanıcılarının , siteye karşı alışkanlık kazanacağı ve zaman "
"içersinde bu web sayfasının ziyaretçilerinin bir cemiyet oluşturmak "
"suretiyle web sitesinin sadık birer ziyaretçisi haline "
"gelecekleridir" "
" "
"Fakat internet üzerinde sistem böyle çalışmamaktadır. Çünkü internet"
"kullanıcıları aslında internet üzerinde ücretsiz bilgi ve hizmete "
"ulaşmaya alışmış olan , büyük internet cemiyetinin birer üyesidir. "
"Yani durum şu sonucu doğurmaktadır: "
" "
" "İnternet kullanıcıları hangi sitede daha bol ve ucuz bilgi varsa ,"
"hangi site ürünlerini ucuza satıyorsa , o siteye doğru hızlı bir "
"şekilde yönlenirler" . "
" "
"Yani internet öyle dinamik bir yapıdır ki , eğer bir site kendisini "
"yeterince hızlı bir şekilde güncelliyemiyorsa , bu durum hızla aktif"
"üye ve ziyaretçi kaybettiği anlamına gelmektedir. Bir web sitesinin "
"durması bir yana , sabit hızla gelişmesi ve üye sayısını arttırması "
"daha hızlı bir şekilde aktif üyelerinin pasif üyeye dönüştüğü "
"anlamına gelmektedir. Burdan şu sonucu çıkarabiliriz: "
" "
" "İnternet üzerinde bir web sitesinin ziyaretçi sayısı ve üye "
"sayısındaki artışın ivmeli olması gerekmektedir." "
" "
"Ancak her gün artan sayıda ziyaretçi ve üye kazanan bir site "
"internet üzerinde yaşamını sürdürebilir. Eğer bir site cazibesini "
"yitirirse , mevcut üyeleri zamanla kullanıcı adı ve şifrelerini "
"unutup o siteyi hiç ziyaret etmezler. Bu tür üyelere pasif üye adı "
"verilmektedir. "
" "
"Yukarıda açıklanan "Pasif Üye" ve "İvmeli Gelişim" kavramlarından "
"yola çıkarak bir web sayfasının değerinin belirlenmesi , sizce "
"aşagıdaki kriterlerin hangisine göre yapılmalıdır , tartışınız. "
" "
"Sitenin veri tabanında bulunan üye sayısına göre. "
"Günlük ziyaretçi sayısına göre. "
"Aktif üye sayısı ve ziyaretçi sayısındaki artış hızına göre. "
" "
"Soru veya yorumlarınızı [email protected] adresine "
"gönderebilirsiniz. "


"TARTIŞMA KONUSU I.2.2 "
""İNTERNETTE REKABET" ve "KURULUŞ MALİYETLERİNİN REKABETE ETKİSİ" : "
"NEREYE KADAR ÜCRETSİZ HİZMET VERİLEBİLİR "
" "
"Amazon gibi tanınmış pek çok internet şirketi ya yeteri kadar karlı "
"değil yada devamlı zarar etmektedir. Bunun temel sebebi internet "
"üzerinde kurulum maliyetlerinin düşük olmasıdır. Kurulum "
"maliyetlerinin az olması bir işi kurmak ve geliştirmek için avantaj "
"olmasına rağmen bu durum internet üzerinde tersi bir etki "
"yaratmaktadır. Kurulum maliyetlerinin az olması , internet "
"şirketlerinde aşağıda özetlenen genel kanının ortaya çıkmasına sebep"
"olmuştur: "
" "
""Önce müşteri çekmek için hizmetler ücretsiz verilebilir , Pazar "
"payı arttırılınca bu hizmetler ücretliye çevrilip kar elde "
"edilebilir." "
" "
"Bu düşünce ürünü kullanmaya başlayan tüketicilerin , ürüne karşı "
"alışkanlık kazanacağı varsayımından kaynaklanmaktadır. Normal "
"dünyada alışkanlıkları terk etmenin bir maliyeti olduğu doğrudur. "
"Fakat internet dünyasında durum böyle değildir. Eğer bir internet "
"şirketi başarılı bir ürün piyasaya sürerse , bu ürün internet "
"üzerinde kurulum maliyetlerinin düşük olması dolayısıyla hızla diğer"
"internet şirketleri tarafından taklit edilebilir ve site yönetimi "
"siteyi paralı sisteme çevirdiği zaman , pek çok hizmetten ücretsiz "
"yararlanmaya alışmış olan internet kullanıcıları hızla diğer siteler"
"yönelirler. İnternet üzerinde fikri mülkiyet haklarının gelişmemiş "
"olması , içerik sağlıyan sitelerin içeriklerinin kopyalanarak hızla "
"diğer sitelere yayılması sonucunu doğurmaktadır. Mantar gibi türeyen"
"yeni web siteleri bu kısır döngüyü besleyerek , internet "
"şirketlerinin karlılığını düşürmektedir. "
" "
"Yukarıda açıklanan fikirler doğrultusunda aşağıdaki konuları "
"tartışınız. "
" "
"İnternet üzerinde kopyalanması mümkün olmayan bir hizmet sunmak "
"mümkün müdür? "
"İnternet üzerinde kar marjını düşürmek suretiyle pazar payı "
"arttırılabilir mi? "
" "
"Soru veya yorumlarınızı [email protected] adresine "
"gönderebilirsiniz. "
" "
" "







http://www.yahoo.com


Yahoo arama motoruna "textile" yazıp arama yapın ve çıkan sonuçları
inceliyerek ortalama kaç adet firmanın web sayfasının arama
sonuçlarına yansıdığını tesbit etmeye çalışın.


http://www.unece.org/trade/untdid/welcome.htm

Birleşmiş Milletler Yönetim , Ticaret ve Taşımacılık için Elektronik
Veri
Aktarım Sistemi - UN-EDIFACT (United Nations Electronic Data
interchange for Administration, Commerce and Transport) web sayfasını
inceleyerek UN-EDIFACT standartları konusunda bilgi toplayın.

























"ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI I.1 "
"Kaynak:Sid L. Huff , Duncan Copeland , Lisa Surmon ; "
""Cases in Electronic Commerce" ; 2000 "
"HONG KONG'un EDI Vizyonu "
"1992 yılında , şehir devleti olan" kuruluş eksik kalmayacak "
"Hong Kong , diğer bir şehir "şekilde "
"devleti olan Singapur ile dış "kurulması gerekiyordu. "
"ticaret alanında daha etkin bir "Bir dış ticaret şirketi eğer EDI "
"şekilde rekabet edebilmek için , "kullanmaya karar vermiş ise , bu "
"geniş kapsamlı bir EDI projesi "sistemi kullanmaya istekli ticari"
"başlatmaya karar verir. 1990'lı "ortakları bulması gerekmektedir. "
"yılların başında singapur'da "Bir ihracatçı firmanın "
"TradeNet , MediNet ve LawNet "yurtdışında bulunan alıcısının bu"
"adlarını taşıyan başarılı EDI "sistemi kullanabilmesi için , "
"servisleri kurulmuştu. Bu "ülkesinin dış ticaret "
"yıllarda Hong Kong'da yaklaşık "mevzuatınında bu sisteme uygun "
"110.000, dolayında ihracatçı , "olması gerekiyordu. Kısacası EDI "
"ithalatçı ve üretici firma "sistemi tek taraflı "
"faliyet göstermekte idi. Bunları "uygulanabilecek bir sistem "
"90.000, adedi 20 kişinin altında "değildi. "
"eleman çalıştıran küçük "Her firmada bir bilgisayar "
"işletmelerdi. Bu işletmelerin "terminali ve bunu kullanabilecek "
"sadece %38'in de bilgisayar "bir operatör bulunması "
"bulunuyordu. Dış ticaret ile "gerekiyordu. "
"ilgili , Ticaret Dairesi , "SORULAR: "
"Gümrükler ve Vergi Dairesi , "1- EDI sisteminin kurulmasına "
"Sayım ve İstatistik Dairesi olmak"nerden başlamak gerekir? Büyük "
"üzere 3 adet devlet dairesi "işletmeler veya küçük "
"bulunuyordu.Dış ticaret "işletmelerden mi? Yoksa belirli "
"işlemlerinde Hong Kong'da sadece "bir sektör mü seçilmeli? Sadece "
"1 yükleme yapmak için 40 adet çok"bu sistemi kullanan başka bir "
"kopyalı belge üretilmesi ve bu "ülke ile ticaret yapan "
"belgelerin en az 28 değişik kurum"firmalardan başlamak uygun olur "
"arasında gidip-gelmesi "mu? "
"gerekiyordu. Bu belgelerin "2- Dış ticaretin taraflarını "
"hazırlanması ve gerekli "oluşturan devlet kurumları , "
"işlemlerin yapılmasının maliyeti "ticaret odaları , uluslararası "
"malın maliyetinin %8'ini "otoriteler , sigorta şirketleri ,"
"buluyordu. Fakat asıl önemli olan"nakliye şirketleri vs. arasında "
"zaman boyutu idi. Bu dökümanların"böyle bir proje uygulanması "
"ilgili kurumlar arasında "aşamasında eş güdüm sağlamak için"
"dolaşması oldukça uzun zaman "nasıl bir yöntem uygulanmalıdır? "
"almaktaydı. Bu nedenle Hong Kong "3- Aynı projeyi Türkiye'de "
"devleti tüm bu belgelerin "tekstil sektöründe uygulamak için"
"elektronik ortamda hazırlanıp , "kaç adet kuruluşun bu projeye "
"ilgili kurumlara gönderilip , "dahil edilmesi gerektiğini "
"onaylanmasını sağlayacak EDI "araştırın. "
"projesini yürürlüğe koyma kararı " "
"aldı. EDI projesinin " "
"uygulanmasının zorlukları ise " "
"şunlardı: " "
"Bir dış ticaret işleminin " "
"başlangıcından tamamlanmasına " "
"kadar , belge alış verişinde " "
"bulunması gereken 28 adet kuruluş" "
"arasında ki eş güdümün projenin " "
"uygulanması sırasında tek bir " "


Referanslar


KRISTULA, Dave : "The History of The Internet" ,
Mart 1997 ; www.davesite.com

ZARKON, H. Robert : "Hobbes' Internet Timeline v5.6" , 1993-2002 ;
www.zakon.org

QUARTERMAN, John : "The Matrix::Computer Networks and Conferencing
systems Worlwide" , 1990 Digital press

LEINER, Barry M.; VINTON, G. Cerf ; CLARK, David D. ; KAHN, Robert E.;

KLEINROCK,Leonard ; LYNCH, Daniel C.; POSTEL, Jon; ROBERTS, Larry
G.; STEPHEN Wolf : "A Brief History of The Internet" , Agustos 2000 ;

www.isoc.com

ÖZDEMİR, Önder : "Uluslararası Enformasyon Akışı ve Yeni İletişim
Teknolojileri: İnternetin Ticarileştirilmesinin Türkiye Örnek Olayındaki

Etkileri" , 1998 ;
http://www.araf.net/dergi/sapo/sp2_o_ozdemir/index.shtml

MANAS, Oğuz : "Süper JANET", Ekim 2001

BARRON, Billy ; ELLSWORTH, Jill H. ; SAVETZ, Kevin M. : "Internet
UNLEASHED" , 1997

ORCAN, Serkan : "İnternet" ,
Kasım 1997 ; TUENNA – Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Proje Ofisi

GROMOV, Gregory : "50 Years of Hypertext Concept's Evolution " , 1998

HAFNER, Katie – IYON, Matthew : "The Origins of The Internet"


-----------------------

Gümrük Komisyoncusu


Gateway



Gümrük
Sunucusu