Programme Note, Athens Festival, 14-15/7/2014 (Kyklos Ensemble, Currentzis)

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος) 14—15 Ιουλίου 2014

Hans Zender (γενν. 1936) Το «Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Σούμπερτ (Schuberts »Winterreise«, 1993) Συντεθειμένη ερμηνεία για τενόρο και μικρή ορχήστρα

Keith Stonum, τενόρος Kyklos Ensemble Θεόδωρος Κουρεντζής, μουσική διεύθυνση

Στο σπίτι του Σούμπερτ

«Δεν είστε στο σπίτι σας, αγαπητέ μου!», σάρκαζε ο Στραβίνσκι όταν ο Ερνέστ Ανσερμέ του ζητούσε άδεια να «κόψει» μερικά μέτρα μουσικής· λίγο νωρίτερα, μεσούσης της Ρομαντικής περιόδου (και του σταδιακού εκτοπισμού της σύγχρονης μουσικής από το «κλασικό» ρεπερτόριο στις ευρωπαϊκές αίθουσες συναυλιών), ο Βέρντι χλεύαζε ήδη, με την αφορμή του πρώτου ιταλού αρχιμουσικού-σταρ, Άντζελο Μαριάνι, την αντίληψη του εκτελεστή ως «αναδημιουργού» και την επιβολή της «δικτατορίας του μαέστρου». Λίγες δεκαετίες είχαν περάσει αφότου (1827) ο Φραντς Σούμπερτ, ασθενής με προϊούσα σύφιλη, έπαιζε και τραγουδούσε το Χειμωνιάτικο ταξίδι στα σπίτια των φίλων του, «με φωνή γεμάτη συναίσθημα»· πέραν της ιστορικής της σημασίας ως δείγματος ενός νέου, αυθεντικά Ρομαντικού είδους, του οργανικά ενοποιημένου κύκλου τραγουδιών (Liederzyklus), η ανελέητης έντασης σύνθεση του Σούμπερτ, που ακολουθεί τον ήρωα των ποιημάτων του Βίλχελμ Μύλερ από το τραύμα της ερωτικής απογοήτευσης ως το οραματικό παραλήρημα και την απώλεια του εαυτού, μοιάζει να επιτάσσει την παραβίαση των φρόνιμων αποστάσεων ανάμεσα σε ερμηνευτή και έργο, ακόμη και (γιατί όχι;) την εμπνευσμένη αυθαιρεσία… Κληρονόμος μακράς γραμμής «αγγελοκρουσμένων» (Βίκερς, Φάσμπεντερ) ή ψυχραιμότερων (Χότερ, Φίσερ-Ντίσκαου) ερμηνευτών, ο γερμανός Χανς Τσέντερ καταθέτει το 1993 τη δική του «συντεθειμένη ερμηνεία» (komponierte Interpretation), αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα του, με αποτελέσματα εντυπωσιακά –και δίκαια δημοφιλή. Χωρίς στιγμή να υποβαθμίζουν τον εκφραστικό πυρήνα του πρωτοτύπου, οι «μεταμοντέρνες» παρεμβάσεις του Τσέντερ, όπως μετατοπίσεις μουσικών, ηλεκτρική ενίσχυση, αλλαγές τονικότητας in medias res, κατατετμημένη ενορχήστρωση,

διακοπτόμενη εκτέλεση, «κυριολεκτική» απόδοση των καιρικών και ψυχικών φαινομένων (βροχή, άνεμοι, παρήλιοι, κατάθλιψη, μανία…) φωτίζουν τόσο την εγγενή διαστρωμάτωση του σουμπέρτειου επιτεύγματος όσο και τις ερμηνευτικές επιστρωματώσεις («κλασική», υστερορομαντική, «υστερικά» εξπρεσιονιστική…) που έχουν επικαθίσει στη μνήμη του σύγχρονου ακροατή. Υλικό ιδανικό τόσο για το ανήσυχο Kyklos Ensemble, που συνηθίζει να «εκθέτει» τους διακεκριμένους σολίστ του στο ευρύτερο δυνατό μουσικό και αισθητικό φάσμα, όσο και για την ιδιοσυγκρασία του «αυτοεξόριστου» στη Σιβηρία συμπατριώτη μας Θεόδωρου Κουρεντζή, πολυβραβευμένου μαέστρου-σταρ και εκκεντρικού «αναδημιουργού»… στη γνήσια παράδοση του Ρομαντισμού!

Χαράλαμπος Γωγιός